Mehmet KAYA
Türkiye’de son yılların dikkat çekici yurt dışı gelirlerinden olan yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde, üstlenilen iş tutarına kıyasla Türkiye’ye getirilen tutarlar yüzde 3’ler seviyesinde kalıyor.
EKONOMİ’nin Ticaret Bakanlığı ve Ödemeler Dengesinden yaptığı hesaplamalara göre, Türkiye’ye girişlerde ödemeler dengesinde 2009 ve 2012 dışında 1 milyar doların üzerinde tutara erişilmedi. Yurt dışında üstlenilen işler yıllara sari olarak gelire dönüştüğü için, yüksek tutarlı iş üstlenilen yıllarda aynı oranda girişin de yükselmesi gerekmiyor. Ancak özellikle 2008 sonrası üstlenilen işler 2015 sonuna kadar 20 milyar dolarlı seviyelerin üzerinde gerçekleşti. Takip eden yıllarda ise Türkiye’ye getirilen tutarlarda belirgin bir yükseliş görülmedi.
Yurt dışı müteahhitlik gelirlerinin yurda getirilmesini şart tutan herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Gelirlerin getirilmemesinde yurt dışında yeni iş üstlenimlerinde kullanım, kur farkı geliri vb. vergilerin oluşması gibi unsurlar bulunuyor. Ancak yine de getirilen tutarın çok düşük kalmasının firmaların tercihinden kaynaklandığı vurgulanıyor. Gerçekte yurt dışı müteahhitlikten elde edilen gelirler sadece karlardan oluşmuyor. Türk müteahhitler Türkiye’de üretilen inşaat malzemelerini yoğun olarak ithal ediyor. Ayrıca geçmişe kıyasla daha az olsa da çalıştırılan Türk işçilerin gelirleri de büyük oranda yurda getiriliyor.
Yıllık olarak yurt dışındaki işlerde yaklaşım 20 bin dolayında kişinin çalıştığı belirtiliyor. Ödemeler dengesi verilerine göre getirilen tutarların üstlenilen tutarlara kıyasla son dönemde iyice gerilemesi de anlamlı bulunuyor. Geçmişte yüzde 3-4 aralığında bir gelir söz konusuyken, son dönemde üstlenilen iş tutarına kıyasla yüzde 1-2’ler seviyesine inmesi de dikkat çekici olarak niteleniyor.