EVRİM KÜÇÜK
Tarım emtia piyasalarında bu yıl tahıllar dalgalı hareket ederken, yumuşak emtia olarak nitelenen ürün grubu güçlü bir yükseliş gösterdi. Ancak ekonomik yavaşlama sinyallerini en çabuk yansıtan ürünlerden pamuk bu gruba ayak uyduramadı. Uzmanlar kahve, kakao, şeker gibi diğer ürünlerde bu yıl yaşanan rallinin dışında kalan pamuğun, 2024’te gideceği yön için ilkbahar aylarına bakılması gerektiğini söylüyor.
Pamuk vadeli işlemleri 2023 yılını pound başına 90 sent ile 75 sent aralığında geçirdi. Şu an da fiyatlar 80 sentin hemen altında duruyor. Son 1 ayda yüzde 2.4 artan fiyatların geçen yıla göre seviyesi yüzde 6 aşağıda.
Mevsimsellik etkisi ilkbaharda ortaya çıkar
Fiyatlarda yükseliş hareketi olup olmayacağı uzmanlara göre ilkbaharda kendini belli edecek. Zira geçmiş zaman verileri pamukta mevsimsellik etkisinin en çok ilkbahar aylarında yaşandığını gösteriyor. Emtia ve vadeli işlem piyasası verilerine yönelik araştırmalar yapan Barchart tarafından yapılan analizde, pamuk fiyatlarının aylık grafiği incelendiğinde 2011, 2014, 2018 ve 2022’deki fiyat zirvelerinin marttan mayısa kadar gerçekleştiği görülüyor. Buna neden olarak da ilkbaharın, yıllık mahsule ilişkin belirsizliğin en yüksek seviyeye ulaştığı zaman olduğuna dikkat çekiliyor.
2024’ün ilk çeyreğinde Güneydoğu Asya’daki mahsulleri vuran El Nino nedeniyle üretimde oluşabilecek düşüşlerin fiyatlara destek olabileceği belirtiliyor. Barchart analistleri de 80-90 sent arasında konsolide olan fiyatların yukarı yönlü bir hareket başlatması halinde vadeli işlem piyasasındaki spekülatif hareketi tetikleyerek pamuğa kazanç sağlayabileceğini ifade ediyorlar.
Türkiye, ABD, Meksika’nın tüketiminde düşüş var
USDA, Aralık 2023 Dünya Tarımsal Arz ve Talep Tahminleri (WASDE) raporu tüketimin azalacağına işaret ediyor. Rapordan başlıklar şöyle:
● 2023/24 döneminde ABD pamuğu için daha düşük üretim, fabrika kullanımı ve kapanış stokları öngörülüyor. Üretim, büyük ölçüde Teksas mahsulündeki 500 bin balya düşüşe bağlı olarak 314 bin balya düşerek 12.8 milyona düşüyor. ABD’deki fabrika kullanımının 1.9 milyon balya ile düşük seviyelere inmesi bekleniyor.
● Küresel tarafta 2023/24 pamuk bilançosu, geçen aya göre daha düşük tüketim ve daha yüksek kapanış stokları öngörüyor.
● Dünya tüketiminin, büyük ölçüde Çin’deki 1.0 milyon balya azalmaya bağlı olarak 1.6 milyon balya daha düşük olması bekleniyor.
● Türkiye’nin tüketim tahmini 400 bin balya daha düştü. ABD ve Meksika da düşüş yaşarken Bangladeş’in tüketiminde 100 bin balya artış beklentisi var.
● ABD, Türkiye ve Meksika’daki azalmaların Pakistan’daki 200 bin balya artışı telafi etmesi nedeniyle küresel üretimin Kasım ayına göre 540 bin balya daha düşük olması bekleniyor.
● Çin’in beklenen ithalat artışının, Türkiye, Pakistan ve Bangladeş›teki azalmaları neredeyse dengelemesi nedeniyle dünya ticareti sadece hafif bir düşüş yaşıyor. ● Bu arada Türkiye’nin beklenen daha büyük ihracatı, Brezilya’da 300 bin balya düşüşü dengeliyor.
● Dünya 2023/24 kapanış stoklarının bu ay 900 bin balya daha yüksek olması beklenirken, Çin’in tahmini stoklarının 1,5 milyon balya artması bekleniyor. Toplam öngörülen 82.4 milyon balya küresel stok, kullanımın yüzde 72’sini oluşturuyor.
Robusta kahvesi 15 yılın zirvesinde
Olumsuz hava koşullarının yüksek fiyatları tetikleyeceği beklentisinin yarattığı stok tutm a Robusta kahvenin fi yatını 15 yılın zirvesine çıkardı. ICE’de Robusta kahve vadeli işlemleri ton başına 2.825 dolarla Ocak 2008’den bu yana en yüksek seviyesini gördü. Hava durumu endişeleri ve en çok üretim yapılan bölgelerdeki çiftçilerin fasulyelerinin daha sonra daha yüksek fi yatlara geleceği umuduyla satış yapmaktan kaçınması nedeniyle geçtiğimiz hafta yüzde 12’lik bir kazanç elde edildi. Dünyanın üçüncü büyük Robusta ihracatçısı olan Brezilya’daki çiftçilerin, Robusta üreten bölgelerdeki kurak koşullara ilişkin endişeler ve daha yüksek fi yat beklentileri nedeniyle satışlarını durduğu belirtiliyor. Brezilyalı Robusta kooperatifi Cooabriel geçen Cuma günü kuru ve sıcak hava nedeniyle bir sonraki mahsulün en az yüzde 15 daha küçük olabileceğini bildirdi. Tüccarlar, başlıca Robusta üreticisi ve ihracatçısı Vietnam’daki çiftçilerin de benzer şekilde daha yüksek fi yatlar umuduyla satış yapmaktan kaçındıkları bildiriliyor. Öte taraftan daha iyi bir kalite olan Arabica vadeli işlemleri ICE’de neredeyse 7 ayın en yüksek seviyesi olan 1.9 dolar civarından işlem görüyor.
Çin gübresine alternatif aranıyor
• Gübre ithalatçısı ülkeler, korumacı tedbirler alan Çin’in yerine alternatif tedarikçilere yöneliyor. Çin, dünyanın en büyük fosfat ihracatçısı ve önemli bir üre tedarikçisi ancak 2021’den bu yana yurt içi fi yatları soğutmak için gübre içeriklerine yönelik ihracat kotaları ve düzenlemeler getirdi.
2024’te yeni kotalar geliyor
CRU Group’un baş gübre analisti Gavin Ju, Çin’in 15 büyük gübre ticareti firmasından toplam ihracatlarını 2024 yılında 944 bin ton sınırlamak istediğini ve diğer üreticilere de kota koymasının beklendiğini söyledi. Üre ihracatı, 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 24 düşüşle 2,8 milyon tona geriledikten sonra bu yılların ortalamasının gerisinde kaldı. Fosfat ihracatının yavaşlaması küresel arzın daralmasına yol açarak fi yatların yükselmesine neden oldu. Sektörün küresel referans noktası olan di-amonyum fosfatın (DAP) ABD fi yatları temmuz ortasından bu yana yüzde 26 arttı. LSEG verilerine göre ton başına 617,30 dolar civarına geldi.
Rusya, Vietnam ve Arap ülkelerinden ithalat artıyor
Bu da başta Hindistan olmak üzere birçok ülkeyi Rusya, Umman ve BAE gibi tedarikçilere yöneltti. Malezya’da Kuala Lumpur’daki gübre ve tarımsal kimyasallar tedarikçisi Behn Meyer Agricare’in genel müdürü Teo Tee Seng, Malezyalı alıcıların Vietnam ve Mısır’dan fosfat satın aldığını söyledi. Güney Kore de alternatifler arıyor ve ülkedeki şirketlerin Vietnam, Endonezya ve Suudi Arabistan’dan ithalat yapmak istediği belirtiliyor.
