Aysel YÜCEL
Gemi ve yat ihracatı, mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 100 artış gösterdi. Ancak aylar sonra ilk kez mayıs ayında yaşanan bu artış, bir yıla yakın süredir kan kaybeden gemi ihracatında yüzleri güldürmeye yetmedi. GYHİB Başkanı Cem Seven, geçen ayki artışın mayıs ayına denk gelen ikinci el gemi satışından kaynaklandığını, yeni inşa tarafında kayıp yaratan finansman ağırlıklı sorunların devam ettiğini söyledi.
Bu yılın ilk 5 ayında ihracat %15 düştü
2022 yılını ihracatta yüzde 10 kayıp yaşayarak yaklaşık 1.4 milyar dolarlık ihracatla kapatan gemi ve yat sektöründe, kan kaybı 2023’te hızlanmıştı. Yılın ilk dört ayında üst üste düşüş yaşayan sektör, Ocak-Nisan 2022’ye göre ihracatta yüzde 40’a yakın düşüş yaşayarak 286 milyon dolarda kalmıştı. Mayıs ayında ihracat yüzde 100 artarak 203 milyon dolara ulaştı. Ancak ihracattaki bu artışın devam edemeyeceği öngörülüyor. Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, mayıs ayında ihracatın artıya geçmesinde ikinci elin etkisi olduğunu belirterek, Seven, “Mayıs ayında ihracatta düşüş olmamasının nedeni denk gelen ikinci el gemi ihracatı. Yeni inşa tarafında düşüş devam ediyor” dedi. Gemi ve yat ihracatı Ocak-Mayıs döneminde yıllık bazda yüzde 15 düşüşle 490 milyon dolarlık ihracat yaptı.
Yabancı bankalarla ‘teminat’ sorunu sürüyor
Baskılanan kur ve yüksek enflasyonla küresel rekabet gücü aşınan tersanelere bir darbe de ‘teminat mektubu’ sorunun yeniden büyümesiyle gelmişti. Son aylarda artan sayıda Avrupalı müşteri, Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmemeye başlamıştı. Öte yandan, tersaneler, Rusya pazarındaki yüz milyonlarca dolarlık fırsatı ise Batı’nın ambargoları nedeniyle değerlendiremiyor.
Finansmana erişim başta olmak üzere sektörün yaşadığı sıkıntıların devam ettiğini ifade eden Cem Seven, “İhracatçılarımız yeni ekonomi kabinesinin bu sorunlara eğilerek çözüm bulmasını bekliyor”
Siparişleri, rakip ülkeler kapmaya devam ediyor
Cem Seven, teminat mektubu sorunu, krediye ulaşılamaması, yüksek enflasyon ve baskılanan kur nedeniyle rakip ülkelere karşı fiyat avantajlarını kaybettiklerini dile getirdi. Sektörde siparişler Uzakdoğu ve İspanya’ya kaymaya devam ediyor. Oysa ki gemi inşa sektörü, niş bir alan olan özel amaçlı tekne inşasına yönelmenin avantajıyla siparişlerde yoğun taleple karşı karşıyaydı. Ayrıca sektör yetkilileri, beklenen küresel resesyonda da pozitif ayrışma umudu taşıyordu. Çünkü küresel ısınma nedeniyle çevreci gemilere yönelik artan talep, Türk tersanelerini rekabette öne çıkardı. Ancak tersaneler alınan siparişleri finansmana erişim ve teminat mektubunda yaşanan sorunlar nedeniyle rakip ülkelere kaptırıyor.
Sektör 4 soruna acil çözüm bekliyor
GYHİB Başkanı Cem Seven, sektörün devam eden dört ana problemi olduğunu belirtirken, yeni ekonomi yönetimine acil destek çağrısı yaptı. Seven, çözüm bekleyen sorunları şöyle sıraladı:
1-Döviz kurlarının enflasyon kadar artmaması, döviz bazında maliyetlerimizi artırmaya devam ediyor.
2- Vadesi bir yılı aşan teminat mektupları için yurtdışında mukim yabancı bankaların kontrgarantilerini alamama sorunu sürüyor.
3- Döviz kredi faizlerinin çift hanelerde olması finansmana erişim sorununu büyütüyor.
4- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), kararları çerçevesinde TL kredi kullanmasına izin verilmeyen çok sayıda ihracatımız var.
