Aysel YÜCEL
Denizcilik piyasasının kaderi bu hafta belli olacak. Uzmanlara göre, Çin başta olmak üzere Uzakdoğu’daki tatilin bitmesiyle yeniden açılan piyasadaki yük hareketi yoğunluğu, gelecek aylar ve navlunun seyri açısından önemli bir işaret olacak. Denizcilik sektörü temsilcileri, piyasanın düzeltme yapacağı konusunda umutlu olsa da aksi bir durumun yeni bir krize neden olabileceği konusunda uyarıyor.
Pandemide tarihi rekorlar kıran küresel denizyolu navlun endeksleri, Rusya-Ukrayna savaşının küresel ekonomide yarattığı daralma ile hızla düşüşe geçmişti. Yeni yıl tatillerinin sezonsal etkileri de buna eklenince ocak ayında düşüş hızlandı. EKONOMİ gazetesine konuşan Türk Armatörler Birliği Başkanı Cihan Ergenç, piyasalarda Uzakdoğu tatilinden sonra toparlanma beklendiğine işaret ederek, “Ancak küresel ekonomik büyüme, yüksek faizler, jeopolitik nedenlerden dolayı piyasa toparlanma yapmazsa navlun piyasalarında kriz ve devamında çöküş yaşanabilir” dedi. Kuru yük piyasasındaki düşüşe dikkat çeken Ergenç, “Şu anda kuru yük piyasaları dip yapmış vaziyette. Ama umuyoruz ki yavaş da olsa bir toparlanma olacak” dedi. Pandemide rekorlar kırarak 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), son aylarda yaşanan hızlı düşüşle bu hafta 680 puana kadar geriledi.
Türk denizcilik piyasanın önde gelen analistlerinden Navis Danışmanlık Koordinatörü Engin Koçak da olağan dönemde, Çin tatilinden dönüşün ilk haftası olduğu için şubat ayında endekslerin yukarı yönlü hareket ettiğini hatırlatarak, “Bu haftadan itibaren yük hareketinin hızlanacağı ve navlunların yukarı yönlü hareket edeceği beklentisi var” diye konuştu. Koçak, bu beklentilerin karşılanmaması durumunda piyasada zor günlerin yaşanacağını dile getirerek, “Beklentilerin karşılanmaması paradigmada bir sorun olduğunu ortaya koyar ve uzun sürmesi halinde piyasanın başka bir dip yapmasına sebep olabilir. Çünkü paniğe kapılan bazı armatörler, eğer borçları da varsa, navlunları iş yapmak adına çok düşürebilir. Şu halde uzun bir karlılık döneminin hemen arkasından armatörlerin sermaye birikimi de iyi olduğundan bu duruma dirençli olmasını bekleyebiliriz” diye konuştu.
Koster piyasası da düzeltme bekliyor
Sadece küresel navlun endeksleri değil, Akdeniz ve Karadeniz çanağındaki koster gemi piyasasını temsil eden kısa mesafe navlun endekslerde de benzer bir durum yaşanıyor. Aralık 2021’de 2.700 puanları gören İstanbul Navlun Endeksi (İSTFIX), Ocak 2023 sonu itibarıyla 700 puanın altına gerilemişti. Engin Koçak, bölgedeki kısa mesafe taşımacılığında da olağan dönemde ocak sonunda yeni işlerin çıkmaya başladığına işaret ederek, koster piyasasında da beklentilerin yukarı yönlü olduğunu ifade etti.
Şubat ayı sadece kuru yük piyasası için değil, konteyner taşımacılığı için de önemli bir ay olacak. Son bir yılda yüzde 70’in üzerinde düşüş yaşayan Drewry Dünya Konteyner Endeksi’nde geçen hafta ilk kez düşüş yerine yüzde 2’lik bir toparlanma olmuştu. Ancak uzmanlar bu kısmi toparlanmanın geçici olabileceğinden endişe duyuyordu.
‘Çin ejderhası’nın serbest bırakılmasına hazır olun
Küresel uzmanlar, bu yıl için kuru yük piyasasının seyri konusunda umutlu. Özellikle yılın üçüncü çeyreğinden itibaren toparlanma bekliyor. 2024’te ise piyasanın daha iyi olacağı öngörülüyor. Uzmanların kuru yük piyasasından umutlu olmasının iki önemli nedeni var. Rekor düzeyde düşük olan gemi arzının navlun piyasasını koruyacağı öngörülüyor. Küresel kuru yük siparişleri 1991 yılından bu yana en düşük seviyede. Çin’in de piyasaya güçlü girmesi bekleniyor. Clarksons Securities’in Araştırma Başkanı Turner Holm Perşembe günü Londra’da Marine Money konferansında yaptığı konuşmada, “Çin ejderhasının serbest bırakılmasına hazır olun” vurgusu yaparak, yatırımcıların bu yıl yapabileceği en iyi şeyin paralarını kuru dökme stoklara yatırmak olduğunu söyledi. Çin Yeni Yılı’nın ardından Çin ekonomisindeki kaçınılmaz toparlanma ve COVID kısıtlamalarının gevşemesinin, bu yıl kuru yük için oyunun kurallarını değiştireceğine inanılıyor. Bullish Fearnleys’in analisti Bernhard Baardson’a göre, bu yılın ilk yarısında zorlanmaya devam edecek kuru dökme yük pazarının dipten dönüşü beklenenden daha erken olacak. Uzun sürecek iyileşme 3. çeyrekte başlayabilir ve 2025’e kadar sürebilir.
