YENER KARADENİZ
Son bir yıldır AB gibi ana pazarlarda yaşanan daralma nedeniyle yeni pazar arayışına giren hazır giyim ihracatçısı, çıkışı Orta Asya’da buldu. Bu yılın ocak-kasım döneminde sektör ihracatı yüzde 9,9 daralırken Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Gürcistan, Tacikistan Özbekistan ve Türkmenistan’dan oluşan Orta Asya bölgesine yapılan ihracat yüzde 37 artışla 885 milyon dolara yükseldi. Markaların da son dönemde en fazla mağaza açtığı bölgeler arasında yer alan Orta Asya ülkelerinden en yüksek oranlı ihracat artışı yüzde 60 ile Kırgızistan’a gerçekleştirilirken onu yüzde 53 ile Kazakistan ve yüzde 35 ile de Özbekistan izledi.
AB’nin payı 11 puan düştü
Sektörün en büyük pazarı AB. Geçmiş dönemde toplam hazır giyim ihracatının yüzde 70’e yakınının yapıldığı bölgede yaşanan talepteki daralma söz konusu oranın yüzde 59’lara gerilemesine yol açtı. Benzer şekilde ABD pazarında da daralma yüzde 12’ye ulaştı. Kaybı farklı bölgeler ile telafi etme yoluna giden üretici ve markalar bu dönemde Kuzey Afrika, Ortadoğu, Rusya ve Orta Asya ülkelerine yöneldi ve az da olsa bu bölgelerde gerçekleşen artışlar sektöre can suyu oldu.
İlk 10’da 4 Orta Asya ülkesi
Hazır giyim sektörünün en fazla ihracat yaptığı ilk 50 ülke, toplam sektör ihracatının da yüzde 96’ını oluşturuyor. Geride kalan 11 ayda bu 50 ülkeye yapılan ihracat yüzde 8,6 düşüş ile 18,6 milyar dolardan 16,9 milyar dolara geriledi. Yine 11 ayda 50 ülkeden 16’sına yapılan ihracata artış görülürken geriye kalan 34 ülkede düşüş yaşandı. İlk 50 ülke içinde en yüksek oranlı ihracat artışı yüzde 160’lık oran ile ilişkilerin normalleştiği artış Suudi Arabistan’a gerçekleşirken, onu yüzde 91 ile Rusya izledi. Orta Asya ülkelerinden Kırgızistan ve Kazakistan 3. ve 4. sıraya yerleşti. İlk 10’da yer alan 4 ülke orta Asya ülkelerinden oluştu. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, AB pazarında yaşanan kaybın da etkisiyle ihracatın düştüğünü ve bu nedenle üreticilerin farklı bölgelere yöneldiğini söyledi. Gelişmelerin etkisiyle geçen yılın Ocak-Kasım döneminde 19,5 milyar dolar olan sektör ihracatı 17,8 milyar dolara geriledi. Kaya, “Bu dönemde Rusya, Ortadoğu ve Orta Asya gibi bölgelere ihracat arttı ama kayıp çok fazla. Bu pazarlar da çok yeni pazarlar değil üreticiler için. Biraz daha fazla bu pazarlara çalışıldığını gösteriyor. Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Batılı markalarının bölgeden çekilmesinin de bu artışta etkisi var” diye konuştu.
Laleli ve Osmanbey markalı ihracat
Söz konusu artışta Laleli ve Osmanbey bölgelerinde faaliyet gösteren az şubeli markaların rolüne dikkat çeken TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat ise herkesin bu dönemde bir çıkış aradığını belirterek, “Orta Asya örneğine bakıldığında ise daha çok markalı ürünlerin etkisi görülüyor. Laleli, Osmanbey gibi bölgelerde faaliyet gösteren, az mağazalı markalar kendi koleksiyonlarını oraya götürüyor. Anlamlı ve pazar çeşitlendirmesi açısından da önemli bir artış. Ancak çok büyük bir ölçek değil henüz” diye konuştu. ABD ve AB’nin önemini koruduğunu dile getiren Fayat, ABD’de hareketlenmelerin başladığını, AB’de ise mart nisan gibi toparlanma beklediğini söyledi.
LC Waikiki’nin 100’den fazla mağazası var
Bölgede çok sayıda Türk markası faaliyet gösteriyor. Bu markalar her ne kadar son dönemde yurtdışı mağazaları için yine yurtdışından tedarike yönelseler de Türkiye’den giden ürünlerin de söz konusu artışta etkisi yüksek. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Türkiye’de enflasyonist baskı nedeni ile düşen alım gücünün talepte daralmaya yol açtığını, markaların da bunu farklı bölgelerde mağaza açarak bu kaybı telafi etme yoluna gittiğini söyledi. Orta Asya, Türk markalarının da son dönemde Kuzey Afrika bölgesi ile birlikte yeni açılım alanlarından bir diğeri. Hazır giyim devlerinin yanı sıra yine son dönemde restorandan ayakkabıya kadar birçok dev bölgede mağazalaşıyor. Örneğin FLO’nun en büyük operasyonlarından biri Kazakistan’da. Marka Gürcistan’da ise Pazar lideri konumunda bulunuyor. Yine Koton’un bölge ülkelerinde faaliyette bulunan mağaza sayışı 40’a yaklaşırken Lc Waikiki’nin ise bahse konu 7 ülkede 104 adet mağazası faaliyet gösteriyor.
