Türkiye’nin gaz nakil ve ticaret şirketi BOTAŞ’ın doğalgaz tedarik etmek üzere anlaşma imzaladığı ülke sayısı Romanya’nın da eklenmesiyle 4’e çıktı. Daha önce Yunanistan, Bulgaristan ve Macaristan ile anlaşma imzalanmıştı. Tedarik anlaşmaları çok uzun vadeli yapılmıyor. Türkiye, doğalgazda bir merkez ve doğalgazın fiyatlandığı noktalardan biri olma yönünde girişim başlatmıştı. EKONOMİ’ye bilgi veren sektör yetkilileri, Türkiye’nin üretici olmamasına rağmen imzaladığı bu anlaşmalarla ilk etapta sadece boru hatlarına ev sahipliği yapan bir ülke olmaktan öte, kontratların yapıldığı ve gelecekte de piyasalaşmış bir yapının ilk adımlarını attığını vurguladılar. BOTAŞ’ın imzaladığı anlaşmalarla doğalgaz tedarikini nasıl yapacağına yönelik soruların hatırlatılması üzerine, hali hazırda Rusya’nın yanı sıra, Azerbaycan ve İran’dan gelen boru hatları bulunduğunu hatırlatan yetkililer, bütün bunların ötesinde Saros Körfezi, Adana ve İzmir’deki LNG tesisleriyle spot piyasadan görece düşük bu tedarik anlaşmalarını yerine getirmenin mümkün olduğunu vurguladılar. Bu süreçte Türkiye’nin ilk etapta doğalgaz tedarik edilebilen alternatif bir piyasa olarak kendini konumlamaya çalıştığı ayrıca bu kontratlar ile gelecekte Türkiye’ye rakip olabilecek başta ABD olmak üzere bazı girişimlere karşı da elini güçlendirdiği kaydedildi. Türkiye, Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de kendi yürüttüğü projeler dışında, Kafkaların istikrara kavuşmasıyla başta Azerbaycan olmak üzere, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin doğalgaz ve petrolünü Türkiye üzerinden taşıma, Doğu Akdeniz’deki İsrail’in ürettiği doğalgazın Avrupa’ya iletimi, Irak’ın istikrara kavuşmasıyla bu ülkeden de Avrupa’ya gaz tedarikinin sağlanabileceği yönündeki bütün projelerle ilgilendiğini duyurmuştu.
Spot piyasadaki doğalgaz salgın döneminde önem kazandı
Sakarya gaz sahasına da yine LNG dönüşümü imkanı sağlayan bir tesis planlanıyor. Ayrıca, İran hattı, Mavi Akım, Türk Akım, Bakü-Tiflis-Ceyhan, TANAP ile hem Akdeniz’e çıkış, hem de TANAP aracılığıyla Avrupa’ya doğrudan gaz iletim imkânı bulunuyor. Geçmişten gelen batı hattı da Bulgaristan üzerinden Türkiye’ye bağlanıyor. Türkiye, sadece doğalgazda bir iletim köprüsü ve boru hattı işletmecisi değil, doğalgazın ticaretinin yapıldığı piyasaların da bulunduğu bir merkez olma projesini daha önce açıkladı. Bunun için yasal altyapı ve EPDK yönetiminde piyasalar bulunuyor ancak bu piyasalarda şirketlerin ve ülkelerin katılıp işlem yapması gerekiyor. BOTAŞ şu anda Türkiye’nin tek güçlü oyuncusu durumunda. Diğer şirketlerin faaliyetleri sınırlı düzeyde bulunuyor. Bu nedenle fiilen işleyen bir rekabetçi piyasa ve kontrat işlemleri bulunmuyor. Türkiye’de işlem yapmaya yönelik Rusya dışında bir niyet beyanı da henüz yok. Diğer yandan BOTAŞ üzerinden bu yeni 4 ülke ile kontrat yapılması, gelecekte de Türkiye üzerinden alış-veriş ve kontrat ayarlamalarının yolunu açma yönünde küçük bir adım olarak niteleniyor.
