Canan SAKARYA-Mehmet KAYA
Organize sanayi bölgelerinin (OSB) planlama, kuruluş ve kamulaştırma süreçlerinin hızlandırılmasına ilişkin düzenlemeleri içeren, BOTAŞ’ın bölünmesine ilişkin geçiş sürecini düzenleyen 24 maddelik kanun teklif Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
Doğalgaz ithalat ve ihracatında kural değişti
Kanun teklifiyle, Türkiye’nin gaz ithalat anlaşması olan ülkelerle özel sektörün yeni anlaşma yapamayacağı yönündeki madde kaldırılıyor. Ülkeler arası uzun süreli bir anlaşma olsa da özel sektör anlaşma yapabilecek, aldığı gazı iç piyasaya satabilecek, ihraç edebilecek. Bu konudaki izin yetkisi EPDK’dan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na verildi. Ayrıca, ihracat söz konusu ise ayrı bir tarife belirlenebilecek.
EKONOMİ gazetesine kanun teklifini değerlendiren BOTAŞ Eski Yöneticisi Gökhan Yardım, seçimlerin yaklaştığını hatırlatarak, acil bir sorunu çözme niteliği olmamasına rağmen seçim döneminde geldiğine işaret etti.
Düzenlemenin ana unsurunun gaz ticareti olduğunu kaydeden Yardım, “Teklifteki düzenlemeye göre, gaz ithalatı yapan veya üretimdeki şirketler bunu ayrı bir tarifeyle taşıyıp ihraç edebilecekler. Herhangi bir gazı ithal ettiğinde ya da taşındığında ithalat bedeli, taşıma bedeli, çıkış bedeli ve ihracat bedeli veriliyordu. Gaz ister Türkiye içindeki bir sanayiye teslim ya da ihracat için olsun tarife aynıydı. Şimdi, EPDK, ihracat için ayrıca bir tarife belirleyebilecek” dedi.
Teklifle, gaz ithalatına izin verme yetkisinin EPDK’dan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na geçtiğini, mevcut gaz anlaşması olan ülkelerle özel sektörün yeni gaz anlaşması yapamayacağı kuralının kaldırıldığını kaydeden Gökhan Yardım, izin alan herhangi bir şirketin, herhangi bir ülke ile de anlaşma yapabileceğini belirtti. Yardım, “Teklife göre hem BOTAŞ, hem özel sektör Bakanlık izniyle yeni tedarik anlaşması yapabilecek. Burada inisiyatifin tamamen gaz satan ülkeye geçmesi söz konusu. İzin alan şirketler varsa örneğin Rusya kime isterse ona gaz satma imkânına sahip olmuş olacak” diye konuştu.
BOTAŞ’ın bölünmesinde Cumhurbaşkanı’na verilen yetki hisse paylaştırmayı da içeriyor
Yasa teklifiyle, BOTAŞ’ın depolama, ithalat, iletim, ticaret, dağıtım gibi fonksiyonlarına göre şirketlere bölünmesinin Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile yapılabilmesine imkân sağlanıyor. Daha önce de benzer bir yetki verilmişti ancak yeni düzenleme Cumhurbaşkanı’na bu şirketlerin hisse paylarını belirleme yetkisi de veriyor. Gökhan Yardım, bu düzenlemeyi hisse payları belirleme yönünden fazla geniş bulduğunu kaydetti. Yardım, hisse paylarını belirlemenin kamu kuruluşları arasında olmasına yönelik herhangi bir şart olmadığını belirterek, “Bu teklifle mesela BOTAŞ bölündükten sonra ithalatı, iletim için şirket belirler, hisseleri ise mesela Varlık Fonu’na verebilir. Özelleştirmeye konu edilebilir. BOTAŞ’ın LNG depoları var, onların hisselerini verebilir. Bu geniş bir yetki” yorumunu yaptı.
Gökhan Yardım, teklif ile BOTAŞ ve bazı kuruluşların kanunla verilmiş zamanlı olarak yerine getirmesi gereken bazı yükümlülüklerine ilişkin maddeleri de kaldırdığına dikkat çekti.
Yeşil OSB’ler TSE tarafından sertifikalandırılacak
OSB Kanunu’na, Yeşil OSB tanımı eklenirken, enerji verimliliği, çevre kriterlerini sağlayan OSB’ler Yeşil OSB olarak tanımlanacak ve bunlar TSE tarafından sertifikalandırılacak.
OSB’lerde yaklaşık 8 ile 12 ay sürmekte olan yer seçimi işlemi nedeniyle sanayicinin ortak altyapı ve arıtma gibi OSB imkânlarına erişmekte yaşadığı gecikmenin önüne geçiliyor. Halen planda sanayi olarak belirlenmiş alanlar için yeniden yer seçimi yapılmasına gerek olmadığından şeklen gerçekleştirilen yer seçimi işlemi kaldırılıyor ve sanayi imarlı alanların yer seçimi yapılmadan ilgili idarelerin görüşü alınması ve imar planına esas jeolojik ve jeoteknik etüt yapılması kaydıyla hızlı bir şekilde OSB’ye dahil edilmesine veya OSB alanı olarak belirlenmesine imkan sağlanıyor.
Yatırım yapılmayan taşınmazlar kamulaştırılacak
OSB olarak belirlenen alanda yatırım yapma taahhüdünde bulunan maliklerin taşınmazlarının OSB tarafından uygun görülmesi halinde kamulaştırılmaması, ancak Yönetmelikte belirlenen süreler içerisinde malikin yatırım taahhüdünü yerine getirmemesi halinde ise kamulaştırılması teklifle düzenleniyor.
Karma OSB’lere ihtisas OSB modeli
Kanun teklifi ile OSB’lerin finansal olarak daha güçlü ve daha kapsayıcı olmasını sağlamak için konu ile ilgili mesleki derneklerin, birliklerin, kooperatiflerin ihtisas OSB’lerde olduğu gibi karma OSB’lerinde kuruluşuna katılmasına imkân sağlanıyor.
OSB’lerde hizmet destek alanı oranı büyüyor
Kanun teklifi ile OSB’lerde hizmet destek alanlarının oranı yüzde 10’dan yüzde 15’e çıkarılırken, ortak kullanım alanı oranı ise yüzde 8’den yüzde 5’e indiriliyor. Ayrıca acele kamulaştırma kararı verilen alanların yatırıma hazır hale getirilerek bu alanlarda üretimin hızlıca başlaması için tescile yönelik işlemler devam ederken mahkemece belirlenen bedelin banka hesabına yatırılmasını takiben bu alanda OSB tarafından alt yapı ve katılımcılar tarafından üretim tesislerinin inşa edilmesine imkân tanınıyor.
Parsel satışlarında üst limit kaldırılıyor
Arsa satışlarının müteşebbis heyetin belirleyeceği ve şeffaflık ilkesi çerçevesinde yönetmelikte belirlenen esas ve usullere uygun şekilde yapılmasına ilişkin düzenlemeye gidiliyor. Parsel satışlarındaki üst limit kaldırılarak parsel satış fiyatlarının belirlenmesi müteşebbis-genel kurulunun yetkisine bırakılmaktadır.
OSB’lerde ön tahsis yapılacak
OSB’lerde, detayları yönetmelikle belirlenmek üzere ön tahsis uygulaması getirilerek tahsis öncesinde OSB’lere kaynak sağlanması hedefleniyor. Yerli ve yabancı yatırımcıların OSB’lerde üst yapılı parsel satın alma veya kiralama talepleri doğrultusunda OSB’lere, mülkiyetlerindeki parsellerde tesis inşa ederek, katılımcılara, üretim şartı ile üst yapılı kiralama ve üst yapılı satış imkânı getiriliyor. Kiralamaya ilişkin mevcut uygulamada OSB’lere göre hatta aynı OSB içinde tesisin yapı ruhsat tarihine göre değişiklik gösteren uygulama tüm OSB’lerde eşit hale getiriliyor.
Boş parseller için 1 yıl süre verilecek
OSB içinde yer alan, boş olan ve OSB mülkiyetinde olmayan parsellerinin, atıl vaziyetten çıkartılıp, üretimine kazandırılması için düzenlemeye gidiliyor. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce; OSB mülkiyetinde bulunmayan OSB içindeki boş sanayi parsellerinin maliklerine yapı ruhsatım alması ya da yeni yatırımcıya taşınmazı devretmesi için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl süre tanınacak. Süre sonunda yatırım yapılmayan parsellerin daha önce OSB tarafından mülkiyeti devredilenlerin bedeli ödenmek kaydıyla tapuda OSB adına tescili, OSB tarafından devredilmeyenlerin ise kamulaştırılması yapılacak.
Madencilik sektörüne enerji altyapı desteği
Kanun teklifi ile madencilik faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan elektrik enerjisi tüketimini karşılamak amacıyla, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri, altyapı tesisi kapsamına alınıyor.
Şarj ağı lisansı iptal edilenlere 3 yıl faaliyet engeli
Şarj ağı işletmeci lisansı iptal edilen tüzel kişi, bu tüzel kişilikte yüzde 10 veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki bir yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dâhil, yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini takip eden 3 yıl süreyle şarj ağı işletmeci lisansı alamayacaklar. Lisans başvurusunda bulunamayacak ve lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacaklar, yönetim kurullarında görev alamayacaklar.
Teklifte, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ve mazbut vakıflara ait taşınmazların kira sözleşmelerinin devrinde genel müdürlüğün izin ve rayiç bedel şartı getirilerek, kiracının genel müdürlükten izin almadan taşınmazı alt kiracıya devri engelleniyor.
