Selçuk ALTUN
Özel Riskler Yönetim Merkezi (ÖRYM), Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) nükleer sorumluluk riskleri için sigorta poliçe yapısını oluşturarak 700 milyon Euro‘luk bir teminat sağladı.
Türkiye’nin en büyük yatırımları arasında bulunan ilk nükleer güç santrali Akkuyu NGS için nükleer yakıt getirme töreni geçtiğimiz günlerde gerçekleştirildi. 4 reaktörden oluşan ve toplamda 4 bin 800 megavat saat kapasiteli Akkuyu NGS’nin Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10’unu karşılaması öngörülüyor. Her yıl art arda inşasının bitimi sonrası devreye alınacak reaktörlerden oluşan Akkuyu NGS’nin 2028 yılında yüzde 100 kapasiteye ulaşması planlanıyor. Akkuyu NGS’nin 60 yıl aralıksız elektrik üretmesi ve reaktör ömrünün gerekli görülmesi durumunda gerek 20 yıl daha uzatılabilmesi planlanıyor. Üretilecek nükleer enerji sayesinde yaklaşık yıllık 35 milyon ton karbon emisyonunun önleneceği belirtiliyor.
Akkuyu NGS, sigortacılık anlamında da birçok yeniliği beraberinde getirdi. Türk Reasürans’ın teknik işletmeciliğini üstlendiği Özel Riskler Yönetim Merkezi’nce Türkiye’de ilk defa bir nükleer sorumluluk riskleri için operasyonel etkinliği ve risk yönetimi yapılmak suretiyle Akkuyu NGS’nin sigorta poliçe yapısı oluşturulmuş ve teminat verilmeye başlandı.
Türk Reasürans, 1,5 yıl süren ve ilgili paydaşlarla yapılan teknik, hukuki ve operasyonel çalışmalar sonrasında Akkuyu NGS’nin nükleer sorumluluk riskleri için sigorta poliçe yapısı oluşturularak, Özel Riskler Yönetim Merkezi’nin teminat vermesi sağlandı. Teminatın tutarı ise 700 milyon Euro.
Kanuni alt yapısı 1 yıl önce hazırlandı
Bilindiği üzere; uluslararası nükleer riskleri kontrol eden bir protokoller bütünü olan Paris Sözleşmesi’ne Türkiye de taraf. Paris Sözleşmesi’nin yanı sıra Viyana konvansiyonu da bulunuyor. Ancak, Paris Sözleşmesi hem kapsam olarak hem de üçüncü şahıslara gelebilecek sorumluluklar açısından daha geniş ve daha çevreye duyarlı bir içeriğe sahip. Türkiye buna taraf olduktan sonra nükleer tesis kurma aşamasına geldiğinde 8 Mart 2022 günkü Resmi Gazete’de yayınlanan Nükleer Düzenleme Kanunu ile işin çerçevesini belirledi. Bu kanun; nükleer risklerin nasıl yönetilebileceği, nükleer operatörün, yani işletmecinin sorumlulukları ve bu sorumlulukları nasıl yöneteceği ile ilgili düzenlemeleri içeriyor. Kanun, operatörün işletmeyi aldığı gün itibariyle bir garanti göstermek zorunda olduğuna işaret ediyor. Bu garanti, başka bir teminat yöntemi olarak da gösterebildiği gibi sigorta poliçesi olarak da sağlanabiliyor. Kanunda geçen tutar 700 milyon Euro. Bu kanun gereği ÖRYM, 700 milyon Euro’luk bir teminat sağladı.
Akkkuyu NGS’nin operatörü, sigortalı olarak bunu sigorta şirketlerinden alamıyor. Çünkü sigorta şirketlerinin bu riski sigortalamak gibi bir know-how’ı bulunmuyor. Bu tür büyük riskler sigorta şirketlerinden değil, sigorta havuzlarından karşılanıyor. Tıpkı deprem riskinin DASK tarafından üstlenildiği gibi nükleer benzeri özel risklerde de ÖRYM devreye giriyor.
Poliçede çevresel riskler ön planda
Poliçenin kapsamı hakkında EKONOMİ’ye açıklamada bulunan Türk Reasürans Genel Müdürü Selva Eren, şunları söyledi: “Sağlanan teminat; ortaya çıkabilecek nükleer zarar, can kaybı ya da kişisel yaralanmalar, malvarlıklarının zarar görmesi ya da kaybı, can veya malvarlığı kaybı yaşayan kişilerin uğradığı ekonomik zarar, zarar görmüş olan çevrenin eski haline dönüştürülmesi için alınan önlemlerin maliyeti (önlemlerin gerçekten alınmış ya da alınacak olması kaydıyla), çevrenin kullanılmasından elde edilen doğrudan bir ekonomik çıkardan kaynaklanan, söz konusu çevrenin önemli derecede zarar görmesi sonucu olarak uğranan gelir kaybını kapsıyor.
Akkuyu NGS’de inşaat aşaması boyunca Türk Reasürans’ın risk mühendislerinin yönetiminde yapılan detaylı ekspertiz çalışmaları sonrasında, Nükleer Düzenleme Kanunu ile ‘Paris Sözleşmesi’ hükümlerince tanımlanan nükleer zararların sorumluluk risklerini kapsayacak şekilde Özel Riskler Yönetim Merkezi, taze yakıtın Akkuyu sahasında depolandığı andan reaktörlerin operasyona başlayacağı dönemi de kapsayacak şekilde yıllık olarak Nükleer Üçüncü Şahıs Sorumluluk Sigorta Poliçesi’ni dizayn etmiştir.”
