DUYGU GÖKSU
Zeytin ve zeytinyağı sektörü Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) tarafından gerçekleştirilen Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Buluşması ve Ödül Töreni’nde bir araya geldi. Törende geçen yıl en çok ambalajlı ihracat yapan sofralık zeytin ve zeytinyağı firmaları ödüllendirildi. Sofralık zeytinde ilk sırayı Toprak Zeytin firması alırken, zeytinyağında birinci Verde Yağ oldu. Wyndham Grand İzmir Oteli’nde düzenlenen etkinliğin açılışında, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına getirilen süresiz ihracat kısıtlamasının piyasayı bloke ettiğini vurgulayan EZZİB Başkanı Davut Er, Türkiye’nin zeytinyağı arzında paniğe kapılmayı gerektirecek bir durum olmadığının altını çizdi. Er, önümüzdeki 5 yıllık süreçte sektörün toplam ihracatını 2 milyar dolara çıkarmayı hedeflediklerini belirtti.
“Türkiye 2022/23 sezonuna 50 bin ton zeytinyağı stokuyla girdi”
Dökme ve varilli zeytinyağı ile prina yağı ihracatına yönelik getirilen tedbirler nedeniyle ürünlerde ihracat kısıtlamasının süresiz olarak uzatıldığını hatırlatan Er, “Türkiye 2022/23 sezonuna 50 bin ton zeytinyağı stokuyla girdi. Rekoltemiz ise 380 bin ton olarak hesaplanıyor. Afrin’den gelen yaklaşık 50 bin ton zeytinyağı dikkate alındığında 480 bin ton düzeyinde zeytinyağımız var. Zeytinyağı arzında panik olmasını gerektirecek bir durum söz konusu değil. Son üç yılda zeytinyağına dört kez getirilen ihracat kısıtlamalarının, amaçlandığı gibi olumlu bir etkisi kesinlikle olmadı. Bu kısıtlamalar, üretici ve mal tedarikçilerini beklenti içine soktu ve yeterli miktarda mal arzı olmadığı için piyasayı daha da bloke etti. Fiyatlar kısıtlama uygulamasından bu yana yaklaşık yüzde 30 civarında artış gösterdi” değerlendirmelerinde bulundu.
Bekleyen zeytinyağları yüzde 30’luk değer kaybetti
İhraç edilemediği için depolarda bekletilen zeytinyağlarının bozulmaya maruz kaldığını, yüzde 30’luk bir değer kaybı yaşandığını söyleyen Er, “Kısıtlama, hem iç piyasada hem de ihracatta hiçbir olumlu sonuç doğurmadı. Zor şartlarda kazanılmış olan birçok pazarı kaybetme noktasına geldik. İhracatımızın ve sektörümüzün daha fazla zarara uğramaması için kısıtlama kararları gözden geçirilmeli” ifadelerini kullandı.
Sektörün, tarihin en yüksek ihracat rakamlarına ulaştığı bir sezon geçirdiğini belirten Davut Er, “Sofralık zeytin ihracatı bir önceki sezona göre yüzde 7 artarak 172 milyon dolardan 184 milyon dolara yükseldi. Zeytinyağı ihracatımız miktar bazında yüzde 158 artarak 58 bin tondan 150 bin tona, tutar bazında yüzde 259 artarak 201 milyon dolardan 723 milyon dolara yükseldi. Üretimdeki rekor ile birlikte elde ettiğimiz başarıyla, toplam sektör ihracatımız 947 milyon dolara ulaştı. Önümüzdeki 5 yıllık süreçte ihracatımızı 2 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
“Markalaşarak yüksek birim değerlerine ulaşabiliriz”
Kasım ayında birim ihracatını en fazla artıran beşinci sektörün zeytinyağı olduğunu hatırlatan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, geçen yıl 2,8 dolarlık birim ihracat değerinin 2023’te yüzde 36,4 artarak 3,8 dolara ulaştığını ve zeytinyağında markalaşarak ve tanıtım çalışmalarına ağırlık vererek daha yüksek birim değerlere ulaşılabileceğini söyledi.
“Geleceğin iki konusu, iklim krizi ve markalaşma”
Ödül töreninin ardından gerçekleştirilen, “Zeytincilikte Dünya ve Türkiye: Sektörel İnceleme ve Gelecek Perspektifl eri” isimli panelde zeytin ve zeytinyağı sektöründeki güncel gelişmeleri değerlendiren EKONOMİ Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, Cumhuriyetin zeytincilik politikası bugüne kadar sağlıklı bir şekilde uygulanmış olsaydı, zeytincilikle ilgili durumun daha farklı olacağını belirterek, iklim krizi, desteklemeler, taklit ve tağşiş, ihracat kısıtlaması, Afrin’den yapılan ithalat, lisanslı depo ve rekolte tespiti konularının, öncelikli olarak takip edilmesi konular olduğunu söyledi. Yıldırım, geleceğin iki önemli konusunun iklim krizi-su sorunu ve markalaşma olduğunu dile getirdi. 2022-2023 sezonunda AB’de üretimin 2,2 milyon tondan 1,5 milyon tona düştüğünü aktaran Yıldırım, “İklim değişikliği nedeniyle bundan sonra üretimdeki düşüşler daha sık yaşanacak. Dünyada üretim düşerken Türkiye aynı dönemde bir rekor kırdı. Bu sene ise üretimde geçtiğimiz yıla göre düşüş olsa da aslında normale dönmüş oldu. Zeytinyağına olan ciddi talep, fiyatları artırdı ve Türkiye’de yüzde 300’e varan fiyat artışları gerçekleşti. Artan fiyatların etkisiyle tağşiş ve sahtekarlık da arttı. Denetimlerin daha sık yapılması ve cezaların daha caydırıcı olması lazım” dedi.
2022’de en çok ambalajlı sofralık zeytin ihraç eden ilk 10 firma
Toprak Zeytin Zeytinyağı Gıda Tarım, Eker Gıda, Maroli Gıda, Yunuslar Tarım Ürünleri, Günkar İnşaat Gıda, Aydona Gıda, Saha Tarım, Gintaş Tarım Ürünleri, Yeniçağ Gıda ve Saltay Dış Ticaret.
2022’de en çok ambalajlı zeytinyağı ihraç eden ilk 10 firma
Verde Yağ, Kozmopolitan Gıda, Savola Gıda, Eraydın Tarım Ürünleri, Alhatoğlu Zeytincilik, Ticaret ve Sanayi Kontuvarı Türk AŞ, Yonca Gıda, Nejat Atalan, Poyraz Zeytinyağı ve Küçükbay Yağ.
