Osman Nuri BOYACI – Mehmet Nabi BATUK – Hilal SÖNMEZ
Ekonomik olarak zorlu bir süreçten geçen Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerde, yeni bir hükümet göreve başlayacak. Bugün üçüncüsünü yayınladığımız “Anadolu İş Dünyası Yeni Hükümetten Ne Bekliyor?” adlı yazı dizimizde; Denizli, Mersin ve Kayseri iş dünyası temsilcilerinin, bu yeni dönemde daha sağlıklı, istikrarlı, refah üreten bir ekonomi için acil yapılması gerekenlerle ilgili görüşlerini, önerilerini, taleplerini ve uyarılarını okuyacaksınız.
KASAPOĞLU: İHRACATI ZORLAYAN, İTHALATI CAZİP HALE GETİREN POLİTİKALARDAN VAZGEÇİLSİN
Denizli Sanayi Odası Başkanı Selim Kasapoğlu, son dönemde uygulanan ekonomik politikaların ülke ihracatını zorlayan, ithalatını cazip hale getiren bir ortam yarattığını, kur farkının ticari ilişkilerde ihracatçı ile ithalatçıyı karşı karşıya getirdiğini belirtti. Kasapoğlu şunları söyledi: “Başta enerji ve işgücü maliyetlerindeki artış ile kur seviyesindeki artışın uyumsuz olması, üretim anlamında yüksek maliyetli bir ülke haline gelmemize sebep olmuştur. Bu denklemden çıkmanın yolu koruma tedbirleri ile belirli sektörleri rahatlatmak değil, sürdürülebilir ekonomi politikaları ile üreticilerimizi topyekün tekrar rekabetçi hale getirebilmektir. Başta döviz kuru ve faiz gibi temel parametreleri serbest piyasanın belirlemesini sağlamak her sektör için rekabet gücümüzün artmasına vesile olacaktır. Yeni hükümetin ekonomide öncelikli görevi enflasyonu düşürmektir. Öngörülebilir ekonomi içim öncelikle enflasyonun düşürülmesi, kur üzerindeki baskının kaldırılmasını makro ekonomik göstergelerin iyileşmesi için kaçınılmaz görüyoruz. Kurdaki ve faizdeki seviye düşük kaldığı için emtia ve emlak üzerindeki talep her geçen gün artıyor. Enflasyon hızı devam eden parası değerli cari açığı büyüyen bir ekonomiye dönüşmemize sebep oluyor. İş dünyası olarak öngörülebilir bir ekonomik ortam ve yapısal sorunların çözümü için adımlar atılmasını bekliyoruz.”
TEFENLİLİ: TARIM VE HAYVANCILIK STRATEJİK BİR SEKTÖRDÜR
“Pandemi nedeniyle tarımsal üretimin öneminin daha iyi anlaşıldı” diyen Denizli Ticaret Borsası Başkanı İbrahim Tefenlili’nin yeni hükümetten beklentileri ise şöyle: “Gıda ürünlerinde görülen yüksek fiyatların daha çok ürün maliyetlerinden kaynaklandığı ortaya çıktı. 2022’nin ilk 9 aylık verilerine göre tarım sektörü GSYH’nin yüzde 6,6’sını sağladı. Sözleşmeli üretim, lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsaları yaygınlaştırılmalı, depo kurulumu tüm bölgelerde destekleme kapsamına alınmalı. Girdi fiyatları makul seviyelere çekilmeli veya girdi destekleri üreticinin alım gücü göz önüne alınarak artırılmalı. Tarımdan kaçışı önlemek için genç çiftçilere yönelik ek teşvik ve destekler getirilmeli. Kredi maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla bankalar ve tarım kredi kooperatifleri masraf, komisyon, ipotek, hayat sigortası, tarım sigortası gibi çiftçinin masrafını artıran taleplerde bulunmamalı. Dünyada çok büyük miktarlarda kanatlı eti ve kanatlı ürünleri, yumurta ve yumurta ürünleri, süt ürünleri talebi var. Bu değerlendirilmeli.”
MERSİN: ÜLKEYİ KRİZLERE KARŞI DAYANIKLI KILMALIYIZ
Güney Ege Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu Başkanı Oktay Mersin ise taleplerini şöyle sıraladı: “Ülkeyi krizlere, afetlere, sosyo-ekonomik eşitsizlik yaratan tüm koşullara karşı dayanıklı hale getirmek gerekir. İş dünyası her gün yeni bir uygulama ile karşı karşıya kalıyor. Sanayicinin öngörülebilir ekonomi politikası talebi var. Dünyanın dönüşüm hızını, dinamik yeniliklere entegre olarak yakalamak zorundayız. Ekonomiyi bilgi ve bilimden şaşmadan yönetirken, deprem başta olmak üzere afetlerde pusulamızın şaşmaz noktasının da yine bilgi ve bilimden geçtiğini unutmamalıyız.”
BÜYÜKSİMİTCİ: ORTA ANADOLU ÜRETİM HAVZASI MODELİ HAYATA GEÇİRİLMELİ
Yeni dönemde, sanayi alanları ve bölgelerinin teşvik edilmesi gerektiğini belirten Kayseri Sanayi Odası Başkanı Mehmet Büyüksimitci şunları söyledi: “Özellikle Orta Anadolu Üretim Havzası Modeli hayata geçmeli. Yatırım Teşvik Belge Sistemi’nin mevcut halinde endüstri altyapısı az gelişmiş 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı bölgelere verilen teşviklerin beklenen kalkınma etkisini sağlayamadığı değerlendirilerek Anadolu’da yeni üretim havzaları oluşturacak şekilde sistem kurulmalı. Bu kapsamda yeni başarı hikâyeleri çıkarabilmek adına Anadolu’da yeni üretim havzaları oluşturulmalı. Demiryolu-liman-sanayi üretim tesisleri eksenleri belirlenerek yatırımların “Kayseri, Niğde, Aksaray, Konya“ gibi Orta Anadolu illerine yönlendirilmesi ile “Orta Anadolu Üretim Havzası” oluşturularak üretimde ekonomik etki alanı genişletilmeli ve Anadolu’da kalkınma hamlesi başlatılmalı. Kayseri sahip olduğu sınai ve ticari altyapısıyla bu tür yatırımlara gerekli desteği sağlayacak kapasiteye sahip. Yaşanan deprem felaketlerinden sonra bir kez daha anlaşıldı ki ağır sanayinin bir bölgede konuşlanması çok riskli. Büyük ölçekli ve stratejik yatırımların deprem riski daha az olan İç Anadolu Bölgesi’ne kaydırılması ve özel sektör yatırımları için de deprem riski daha az olan bölgelerin özendirilerek teşvik edilmesi gerekiyor.”
GÜLSOY: DOLARİZASYONUN GERİLEMESİ İSTİKRARI OLUMLU ETKİLER
Kayseri Ticaret Odası Başkanı Ömer Gülsoy, “İş dünyası olarak seçimden beklentimiz; yatırım, istihdam ve üretimi teşvik edecek güven ve istikrar ortamıdır” dedi. Gülsoy, şunları söyledi: “Ekonomik, sosyal ve siyasal anlamda atılımda olacağımız, istikrarlı bir 5 yıl geçirmek istiyoruz. Geleneksel ticaretin yerini e-ticarete bıraktığı, Endüstri 4.0 ile üretim süreçlerinde dijitalleşme, otomasyon ve veri entegrasyonu teknolojilerinin kullanımının arttığı, insan faktörünü azalarak daha etkili ve verimli bir üretim yapılmasının hedeflendiği bir dünyaya doğru gidiyoruz. Sürekli değişen ve gelişen dünyada hükümetimizden beklentimiz, teşviklerin artırılması, işletmelerimizin bu yönde desteklenmesidir. Türkiye, yanı başında gerçekleşen jeopolitik gerilimlere ve resesyon riskine karşı ekonomik tablo ortaya koymuştur. Bunun devam etmesi için yatırımcılarımıza uygun zemini hazırlaması gerekiyor. Ülkemizdeki fiyatların genel düzeyinde istikrarın sağlanması, enflasyonun, ülke risk priminin ve dolarizasyonun gerilemesi, döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi istikrarı olumlu etkiler. Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması konusunda daha fazla teşvik gerekiyor. Bu hem ülkemizi cari açık sarmalından kurtaracak hem de yaratacağı temiz üretim altyapısıyla Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda birkaç adım öne çıkaracaktır. Üretim kapasitelerimiz, merkezi konumumuzla büyüme potansiyeli en yüksek ülkelerden birisiyiz. Temkinli ama kararlı bir şekilde ilerlemeyi sürdürmemiz gerekiyor.”
KIZILTAN: GERÇEKÇİ EKONOMİ POLİTİKALARI GEREKLİ
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Başkanı Ayhan Kızıltan, seçimin ardından bilimsel olarak denenmiş ekonomi politikalarının uygulanmasını istediklerini belirterek, “Rant, dövize veya sanal konulara değil üretime destek sağlanmalıdır” dedi. Kızıltan beklentilerini şöyle dile getirdi: Kentin liman ve karayolu lojistiği alanında etkinliğine dikkat çekici. Çukurova Bölgesel Havalimanı’nın da kullanıma girmesiyle tüm taşıma modlarına sahip ender merkezlerden birisi olacak. Mevcut limanın 4 katı büyüklükte bir proje olan Ana Konteyner Limanı acilen hayata geçirilmeli. Çeşmeli-Taşucu Otobanı, D-400’e paralel Mersin-Adana Karayolu, üretim için atıl ve tarım dışı olan hazine arazilerinin üretime tahsisi gibi konular ve eksiklikler sadece Mersin’in değil, bölgenin ve Türkiye’nin üretim ve ihracat hedeflerinin önünde duran engellerdir. Üretim alanı bulunmaması nedeniyle sektörel sanayi siteleri için arazi bekliyoruz. Enflasyonun istikrarlı bir ekonomi için tek hanelere inmesi gerekiyor. Merkez Bankası’nın bağımsızlığını güçlendirmek önemli bir öncelik olmalı. Çalışanlar üzerindeki vergi ve sigorta prim yükü azaltılmalı. Uygulama ağırlıklı mesleki eğitim sistemi kurulmalı. Girişimcilere yönelik hibe ve teşvik süreçleri adil, verimli ve yalın hale gelmeli. Eğitimde bilimsel yollar dışında hiç bir görüş ve yöntem kabul edilmemeli.”
BALTA: TEŞVİK SİSTEMİNDE 5’İNCİ BÖLGEYE ALINMALIYIZ
Mersin-Tarsus Tarımsal Ürün İşleme İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TÜİOSB), Başkanı Gül Akyürek Balta; enflasyonun kontrol altına alınması, cari açığın makul bir seviyeye çekilmesi, istihdamı artıracak yatırım ve teşviklerin hayata geçirilmesi, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve yatırıma elverişli uzun vadeli kredilerin açılmasının iş dünyasına nefes aldıracağını söyledi. En büyük önceliklerden birinin yatırıma elverişli özellikle uzun vadeli krediler olduğunu belirten Bayta, ithalat bağımlılığının azaltılarak, ihracat odaklı üretimlerin teşvik edilmesinin, yerli ve yabancı yatırımcı için güven ortamının artırılmasının da önemine vurgu yaptı.
Yatırım Teşvik Sistemi’nde 3’üncü bölgede yer alan Mersin’in 5’inci bölgeye alınmasını da isteyen Balta, “Pamukluk Barajı’nın isale hattı ve arıtma tesisleriyle, Çukurova Bölgesel Havaalanı hizmete açılmalı. Depremzedelerin istihdam sorunu İŞKUR ile birlikte planlanarak, gerekli teşvikler uygulamaya konulmalı. İstihdam sorununu çözecek olan OSB ve küçük sanayi sitelerinin altyapıları tamamlanmalı ve genişletilmesi için olanaklar sağlanmalıdır. Toplu konut ve altyapı yatırımlarına destek verilmeli, ilan edilmiş olan turizm bölgelerinde gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Mersin Metrosu’nun hayata geçirilebilmesi için ilgili tüm prosedürler tamamlanmalı, Çeşmeli-Taşucu otoyolu ve Mersin-Antalya yolu bitirilmelidir. Mersin-Gaziantep hızlı tren hattı ile Mersin Ana Konteyner Limanı da hayati önem arz eden projeler arasındadır” dedi.
ÖZDEMİR: ÖNCELİĞİMİZ ÖNGÖRÜLEBİLİRLİĞİN DAHA DA ARTMASI
Mersin Ticaret Borsası Başkanı Abdullah Özdemir, “İş dünyası olarak öncelikli temennimiz ekonomik açıdan öngörülebilirliğin daha da artmasıdır. Her zaman olduğu üzere üretmeye, yatırım yapmaya, ihraç etmeye ve istihdam sağlamaya devam ederek bu sürece katkı sunmak en öncelikli vazifemizdir” dedi.
KIŞ: POTANSİYELİMİZE UYGUN YOL HARİTASI İSTİYORUZ
Tartışmanın bir kenara bırakılıp çözüm üretilmesini beklediklerin isöyleyen Çukurova Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (SİFED) Başkanı Hüseyin Kış’ın talepleri şu şekilde: “İş dünyasının daha etkin faaliyetlerde bulunabilmesi, üretim, istihdam ve yatırım gerçekleştirmesi için finansmana erişimdeki sorunların çözümünü bekliyoruz. Adana ile Mersin’in yatırım ve çekim merkezi olduğunun unutulmamasını istiyoruz. İş dünyası yatırımların yeniden ivmelenmesi için 14 Mayıs’ı bekliyor. Yeni hükümetten bölgenin potansiyeline uygun bir yol haritası çizmesini istiyoruz. Sağlık, eğitim, turizm, sanayi yatırımı, enerji ve hizmet sektöründe önü açık olan Çukurova Bölgesi’nin önünün açılması, köylere bilinçli yatırım yapılması, hayvancılık ve tarıma destek verilmesi, modern tarımın desteklenmesi, enflasyonun düşürülmesi, döviz kurunun dengelenmesine büyük ihtiyaç duyuyoruz. Çukurova’da, petrokimya sanayisinin önü açılmalı. ‘Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi Projesi’ bölgemiz için hayati önem taşıyor. Mersin’in turizm ve tarım potansiyeli tam olarak hayata geçirilmeli.”
TÜRKÜN: İLK HAMLE YARGI REFORMU OLMALI
Orta Anadolu Girişim ve İş Dünyası Federasyonu Başkanı Soner Türküm’ün talepleri ise şöyle: “İş ve yatırım ortamının düzelmesi için gerekli olan ilk hamle yargı reformudur. Ülkemizin içinde bulunduğu orta gelir ve demokrasi tuzağından çıkmanın en önemli şartı, yargı sisteminin çağdaş ülkeler seviyesine ulaşması, hukukun üstünlüğü, liyakatin ve adaletin güçlendirilmesidir. Bununla birlikte uygulanacak ekonomi politikalarının ekonomi bilimiyle ve dünyayla uyumlu ve istikrarlı olması, merkez bankasının bağımsız olması da diğer şartlar arasındadır.”
ARAS: İSTİKRAR VE GÜVEN ORTAMI SAĞLANMALI
Kayseri Marangozlar Mobilyacılar ve Döşemeciler Odası Başkanı Ercan Aras, yeni hükümetten şunları bekliyor: “İş dünyasının en önemli beklentisi istikrar ve güven ortamıdır. Üretim ve ihracatın her dönemde teşvik edilmesi gerekir. Yeni pazarların bulunması, üretim çeşitliliğinin sağlanması, yeni yatırımlar için finans ihtiyacını giderecek paketlerin hazırlanması gerekiyor. Mobilya sektörünün önünü açacak projeler oluşturulmasını, projelere destek verilmesini bekliyoruz. Sektörümüzde büyüme potansiyeli olnan KOBİ’ler için arsa temini yönündeki çalışmalar da yeni yatırımların önünü açar. Dış ticarete yönelik çalışmalara ağırlık verilmeli.”
KAYA: ARSA FİYATLARINDA DESTEK BEKLİYORUZ
Kayseri Çelik Kapı Sanayicileri ve iş Adamları Derneği Başkanı Köksal Kaya, beklentileriyle ilgili şunları söyledi: “Yeşil pasaport, yeni sanayi alanları oluşturulması ve arsa fiyatları konusunda destek bekliyoruz. Ayrıca ihracatçının finansmana ulaşımında maliyetlerin düşürülmesi ve kolaylaştırılması gerekiyor. Kurlarda oynaklığın önüne geçilmesi, piyasa istikrarının sağlanması ve enerji maliyetlerinin kontrol altına alınması da diğer beklentilerimiz.”
