Hatice AYDOĞAN ÖZSÖKMEN – Mahir SOLMAZ – Müberra TAŞÇI – Burcu SUNA – Abdullah SÖNMEZ
“Anadolu İş Dünyası Yeni Hükümetten Ne Bekliyor?” yazı dizimizin son bölümünde Eskişehir, Diyarbakır, Konya, Afyonkarahisar, Manisa ve Trabzon iş dünyası temsilcileri, iki gün sonra yapılacak seçimlerde belirlenecek yeni hükümetten beklentilerini ve taleplerini dile getirdi. İş dünyasının beklentileri arasında; enflasyon muhasebesine geçilmesi, döviz kuru, üretimin önünün açılması, ekonominin dinamiklerine müdahale edilmemesi ve uluslararası yatırımın önünü açmak yer alıyor…
KESİKBAŞ: VERGİDE ENFLASYON MUHASEBESİNE GEÇİLMELİ
Yeni dönemde, öngörülebilirlik ve kurdaki oynaklığın ortadan kaldırılması, enerji, hammadde ve ara malı maliyetlerindeki artışın sübvanse edilmesi gerektiğini belirten Eskişehir Sanayi Odası (ESO) Başkanı Celalettin Kesikbaş, yeni hükümetten diğer beklentilerini madde madde olarak şöyle sıraladı: “Enerji maliyetleri, hammadde tedariki dahil birçok girdinin kurdan etkilenmemesinin yeni finansman ve satın alma yöntemleri ile sağlanması, EYT düzenlemesi kapsamında işverenler için öngörülen kredi paketinin ve destek oranlarının artırılması, kayıt dışı ticaretin önüne geçilmesi, tüketim malları için uygulanan KDV oranının yüzde 1’e indirilmesi, KDV iadelerinin bankalar tarafından teminat olarak kabul edilebilmesi ile ilgili düzenleme yapılması, OSB’lerde elektrik-doğalgaz kullanan firmaların borçlarının yapılandırılması, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde enflasyon muhasebesi uygulamasına geçilmesi, kamuya iş yapan ve alacaklarının geç ödenmesi nedeniyle gelir kaybı yaşayan işletmelerin kamu ve KDV alacaklarının ödenmesi, asgari ücretteki vergi ve SGK primlerinde indirim yapılması, yurtiçinde hammadde üreten firmaların 3 aylık fiyat açıklaması ve girdilerin döviz kısmı için devletin kur garantisi vermesi, üreticilere düşük faiz ile ihracat garantili, uzun vadeli yatırım kredileri sunulması, yerli ve milli üretim için çalışmalar yapan, Ar-Ge, inovasyon, patent gibi alanlara yatırım yapan / yapmak isteyen firmalara finansal destek sağlanması, Yeşil Mutabakat, verimlilik ve dijital dönüşüm ile ilgili olarak şirketlerin fonlanması, teşviklerin sağlanması ve bu aşamada TSO’ların aktif olarak kullanılarak sisteme dahil edilmesi, ihracatta kg başına katma değerin artırılması adına marka ve tasarım desteklerinin genişletilmesi ve ilave istihdam yaratmak isteyen firmalara özel teşvik ve vergi indirimlerinin sağlanması.”
GÜLER: YENİ VERGİ GETİRİLECEĞİ ENDİŞESİ SON BULMALI
Enflasyon artışının önüne geçecek politikalara dönüş yapılması çağrısında bulunan Eskişehir Ticaret Odası Başkanı Metin Güler, beklentilerini şöyle söyledi: “Enflasyon artışının önüne geçecek politikalara dönüş yapılmalı, konut için sürdürülen maksimum yüzde 25 kira artışı uygulaması işyerleri için de bir an önce hayata geçirilmeli, tüccar ve sanayiciler için çok önemli olan ucuz ve uygun koşullarda finansman ihtiyacı sağlanmalı, istihdam üzerindeki vergi yükü azaltılmalı, dünya ile rekabette öne geçecek teşvik ve destekler sağlanmalı, üyelerimiz deprem nedeniyle yeni vergiler getirilmesinden endişeli. Bu endişeler de ortadan kaldırılmalı.”
ZEYDAN: EKONOMİNİN DİNAMİKLERİNE MÜDAHALE EDİLMEMELİ
Eskişehir Ticaret Borsası Başkanı Ömer Zeydan, beklentilerini şöyle anlattı: “Ekonominin genel anlamda kendi dinamikleri içerisinde hareket etmesi sağlanmalı ve bu dinamikleri bozacak müdahalelerden kaçınılmalı, Kur Korumalı Mevduat gibi yükü hazineye, dolayısıyla ekonomiye taşıtılan müdahalelerden ziyade ÜFE ile mücadele etmek adına, kaynaklar ÜFE’nin kontrol altına alınmasında kullanılmalı, gösterge faizi ile kısa dönem mevduat faizi arasında 30 puan gibi bir farkı anlamlandırmak çok da mümkün değil, özellikle yatırımcının Türk lirasına ulaşmada önü açılmalı, bir yanda TL’den kaçış bir yanda da TL’Ye ulaşamama gibi ironik bir durum var. Bu durum bir an önce giderilmeli, vergi sisteminin bir bütün olarak ele alınması ve yeniden düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyiz. Vergi ve imar gibi aflar bundan böyle gündemden kaldırılmalı, ağır sanayi ve katma değeri yüksek teknolojik üretimler konusunda yatırımcının önü açılmalı, yargı sisteminin reforma ihtiyacı olduğu hep konuşula geliyor. Adalete güvenin sağlanması anlamında sistemle alakalı nelerin hangi takvim içinde yapılacağı hemen açıklanmalı, ulusal ve uzun vadeli tarım ve su politikaları geliştirilmeli, Türkiye Ürün İhtisas Borsası‘nda işlem gören Elektronik Ürün Senetleri (ELÜS) ile ilgili adeta ilke haline gelmiş olan vergisizlik stratejisinden vazgeçilmeli. Özel emirle ELÜS satışlarında fiyatın görünürlüğü sağlanmalı.”
ENTOK: HİBRİT EĞİTİM ESKİŞEHİR İÇİN SORUN OLUŞTURUYOR
Eskişehir Genç İş Adamları Derneği (ESGİAD) Başkanı Ulaş Entok, döviz kurunda yaşanabilecek dalgalanmaların piyasayı ve yatırım yapma cesaretini örselediği için güven veren ve stabil bir kur yapısına ihtiyaç olduğunu dile getirdi. Entok, diğer beklentileriyle ilgili şunları söyledi: “Finansmana erişim konusunda yaşanan ciddi sıkıntılar giderilmeli, istihdama olan destek artırılmalı. İŞKUR himayesinde sağlanan iş başlangıç programları yeniden ve daha güçlü bir şekilde devreye sokulmalı, küçük işletmelerin nefes alması adına vergiler kazanca göre oranlanmalı, Eskişehir teşvik konusunda komşu illerle aynı avantaja sahip olmalı ve Gemlik liman bağlantısı konusu bir an önce çözüme kavuşturulmalı, Eskişehir ekonomisinin yüzde 60’ı hizmet sektörüne dayanıyor. Bu sektörün en büyük sacayağı olan üniversitelerin uzaktan hibrit eğitim gibi açılma-kapanma kararları alınırken bu gerçek göz ardı edilmemeli.”
KAYA: AB’YE TAM ÜYELİK SÜRECİ YENİDEN CANLANDIRILMALI
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya, beklentilerini şöyle ifade etti. “Temel hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi, eşitlikçi ve çoğulcu yeni bir anayasanın hazırlanması, başta komşu ülkeler olmak üzere, uluslararası ilişkilerin normalleştirilmesi finansmana / krediye ulaşımın kolaylaştırılması, kamu kaynakların daha şeffaf yönetilmesi, özel sektöre gerekli kamusal desteklerin sağlanması, ulaşım (hava, kara, demiryolu) altyapı ve kapasitesinin arttırılması, AB’ye tam üyelik sürecinin yeniden başlatılması, bölgeler arası kalkınmışlık farkını azaltıcı teşviklerin uygulanması, GAP kapsamında planlanmış sulama projelerinin tamamlanması.”
ÖZTÜRK: ÜRETİM YAPIMIZIN DÖNÜŞÜMÜNE AĞIRLIK VERİLMELİ
Seçimlerin ülkemiz ve milletimiz adına hayırlar getirmesini, demokrasimize yaraşır, barışçıl ve güvenli koşullarda, huzurla gerçekleşmesini temenni ettiğini belirten Konya Ticaret Odası Başkanı Selçuk Öztürk, “100 yılı geride bırakırken ekonomide çok daha büyük atılımları gerçekleştirme hedefiyle ikinci yüzyılımıza giriyoruz. 2019 yılında başlayan ticaret savaşları ile devamında küresel salgın ve Rusya – Ukrayna savaşının etkileri ve son olarak yüzyılımızın en büyük deprem felaketinin getirdiği can ve ekonomik kayıplarımızla sarsıldık. Dünyada ve ülkemizde yüksek enflasyon süreci devam ederken, yüksek düzeylerde gerçekleşen ithalat dış ticaret açığımız artıyor. Bu sorunlar reel sektörümüzün iş ve yatırım ortamında zorluklar yaşamasına sebep olmaktadır” dedi. Öztürk, yeni hükümetten beklentilerini de şöyle anlattı: “Öncelikle, yeni yasama ve yürütme döneminde, milletimizin mutluluğunu ve refahını gözeten anlayışın devam etmesi, ekonomik istikrar ve güven ortamının tesis edilmesi beklentimizdir. Seçim sonrasında, yeni dönemde üretim yapımızın dönüşümünü gerçekleştirecek politikalar ağırlık kazanmalıdır. Katma değeri yüksek ürünlerin imalatına yönelik sanayi dönüşümünü mutlaka gerçekleştirmeliyiz. Nitelikli üretim önceliğimiz olmalıdır. Üretimde teknoloji yoğunluğu arttıkça, katma değer de o aranda artacaktır. Kaynaklarımızı daha verimli alanlarda kullanmamız gerekmektedir. Enerji de dışa bağımlılığımızı artıracak uygulamaları tavizsiz sürdürmeli, alternatif enerji üretimini çeşitlendirmeliyiz. İnsan gücümüzü çağın üretim ihtiyaçlarına göre de yönlendirmeliyiz. Ayrıca beşeri sermayemizi üreten, girişimci bir güç olarak değerlendirmeliyiz. Ülkemiz ekonomisinin itici gücü KOBİ’lerimizdir. KOBİ’lere yönelik desteklerin artırılması beklentilerimiz arasındadır.”
SAYIN: EN ÖNEMLİ KONU ULUSLARARASI YATIRIM ÇEKMEK
Afyonkarahisar Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği Başkanı Kadir Sayın, iş dünyası olarak öngörülmesi zor bir dönemden geçtiklerini belirtti. Sayın beklentileri konusunda şöyle konuştu: “İş dünyasının öncelikli beklentisi istikrar ve güven ortamının sürdürülmesidir. Ülkemizin ihracat hacminin artırılmasında, bölgesel bir yatırım merkezi olarak konumlandırılmasında ve sürdürülebilir ekonomik büyümesinde önemli rolü olan uluslararası doğrudan yatırımları artıracak, yatırım ortamını daha elverişli hale getirecek politikaların en önemli öncelik olması, ülkemiz için önemlidir. İş dünyası olarak en önemli sorunumuz olan küresel enflasyon ile seçim sonrasına ertelenen mücadele çerçevesinde sıkılaştırıcı ve enflasyonu disiplin altına almaya yönelik politikalar uygulanmalı ve enflasyonun düşme eğilimine girmesi sağlanmalı. Üretime, istihdama ve ihracata katkıda bulunan biz iş dünyasının finansal kaynaklara, krediye ulaşımda engele takılmaması adına etkin şekilde desteklenmesi gerekiyor. Seçim sonrası, üretim maliyetlerinde başı çeken enerji ve girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve üretimin desteklenmesi önemli.”
KANCA: TRABZON’UN TURİZM POTANSİYELİNİ GELİŞTİRMEK İÇİN YATIRIM GEREKİYOR
Trabzon Sanayici ve İş İnsanları Derneği Başkanı Seçkin Kanca, seçimden sonraki beklentileriyle ilgili şunları dile getirdi: “Şehrimizin, daha önceden verilen sözlerin tutulması ve yeni yatırımlar kazanılması noktasında yüksek bir beklentisi var. Öncelikli talebimiz iş dünyası temsilcileriyle sıkça bir araya gelinmesi ve geçmiş yıllarda Trabzon sorunlarının geniş paydaşlarca görüşüldüğü ve önem sırasına dizilerek takibinin yapıldığı toplantıların tekrar başlaması ve düzenli hale getirilmesidir.”
AĞIRBAŞLI: KUR OYNAKLIĞI İŞ İNSANINI SINIRLIYOR
Manisa Genç İşadamları Derneği (MAGİAD) Başkanı Halil Ağırbaşlı, yeni hükümetten temel beklentilerini şöyle sıraladı:
1. Kurlarda yaşanan değişimlerin “öngörülemez” olması, iş insanlarının hareket özgürlüğünü sınırlandıran en başat etmen. Bu sebeple öncelikle döviz kurlarının “öngörülebilir” bir zeminde hareket etmesinin sağlanması gerekiyor.
2. İş insanlarının krediye erişimleri ivedilikle sağlanmalı. Konvansiyonel ekonomik modellerde kredi erişimi olmayan yatırımcıların küresel olarak rekabet içinde bulunmaları mümkün değil.
3. Devletin vergi toplamada ulusal bazda adil ve yeknesak olması gerekiyor. Ayrıca popülist amaçlarla ve sıkça çıkarılan “vergi aflarına” son verilmeli. Vergisini veren yatırımcının bu yolla cezalandırılması hem adalet hissiyatına zarar vermekte, hem de dürüst iş insanlarının Türkiye’deki yatırımlarını azaltıyor.
4. Merkez Bankası’nın bağımsızlığı gecikmeksizin sağlanmalı; ekonomi ve finans meselelerine ilişkin liyakat sahibi bürokratların ivedilikle görev başına geçmeleri sağlanmalı.
5. Ulusal gelirin büyük çoğunluğunun kanalize edildiği “sığınmacıların finanse edilmesi” uygulamasına son verilmeli, sığınmacıların Türk vatandaşlarından daha geniş ekonomik imkânlara sahip olmalarına engel olunmalı.
6. Kooperatifleşme teşvik edilmeli; özellikle KOBİ’lerin kendi aralarında kooperatif ilişkisi kurması cazip hale getirilmeli.
7. Türk yargısının bağımsızlığı tesis edilmeli, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yatırım yapmaları sağlanmalı.
SINACI: KUR VE MALİYET DENGESİ REKABETİMİZİ ZORLAŞTIRIYOR
Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Konya Şube Başkanı Atilla Sinacı, seçim sonrası ilk reformların ekonomide yapılması gerektiğine vurgu yaptı. Sinacı, “Anadolu üreticileri son yıllarda ihracat rüzgârını arkasına aldı. Lakin son süreçte rekabet zorlaştı. Kur ve maliyet dengesi rekabetimizi zorlaştırıyor. Hammaddelerde fiyat dengesi tutturulmalı. Enflasyonla mücadele ana gündem maddesi olmalı. Asgari ücret zammı yapılacaksa, mutlaka işveren de gözetilmeli. Yeni pazarlar bulunması şart. Konya’nın limana hızlı ulaştırılması da öncelikli beklentilerimizden. Biz üreticilerin gayrimenkul alım satımından değil, sattığı kendi ürününden para kazanması ve katma değer üretmesini istiyoruz. Bu ortam hazırlanmalı” dedi.
ŞENTUNA: DÖVİZ YATIRIM SEÇENEĞİ OLMAKTAN ÇIKMALI
Eskişehir Rumeli Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği Başkanı Rüştü Şentuna, “Enflasyon düşürülmeli, gerçekçi ekonomik program kararları alınmalı, yatırımlar için uygun kredi koşulları sağlanmalı, yerli yatırımcıların desteklenerek yeni teknolojilere yatırım yapılması sağlanmalı. Bu sayede ithal ettiğimiz kalemler yerlileştirilmeli ve böylece cari açık azaltılmalı ve döviz yatırım seçeneği olmaktan çıkarılmalı” diye sıraladı taleplerini.
