Sanayi üretiminin nasıl seyrettiğine ilişkin iki öncü gösterge var. Bunlardan biri ara mal ithalatının düzeyi. Diğeri ise PMI verisi.
İthalatla ilgili veri kasım ayındaki durumu gösteriyor, PMI ise yılın son ayındaki gerçekleşmenin nasıl olduğunu ortaya koyuyor.
2024’ün ilk on ayında önceki yılın altında kalan ve bu seyriyle toplam ithalatın, bağlı olarak dış ticaret açığının ve sonuçta cari açığın düşük kalması sonucunu doğuran ara mal ithalatı kasım ayında artış gösterdi.
TÜİK kasım ayı dış ticaret verilerini yeni açıklamadı, bu açıklama 31 Aralık’ta yapıldı da araya diğer konular girdi. TÜİK verilerine göre kasım ayındaki ara mal ithalatı 2023 yılına göre yüzde 3,9 oranında arttı. Bu çok büyük bir farka işaret etmiyor ama önceki ayların negatif oranlarını düşününce yüzde 3,9 kayda değer değişim olarak görülebilir.
Zaten aylık bazda toplam ithalatın yüzde 70’e yakınını oluşturan ara mal ithalatı artınca toplam ithalat da artış göstermiş oldu.
Üstüne üstlük ihracat da gerileyince kasım ayında dış ticaret açığı büyüdü. Kasım ayı ticaret açığında yüzde 25’lik artış var.
Ya yatırım malı ithalatı?
Sanayinin kısa dönemli seyri ve üretimin artışı açısından önemli olan ara mal ithalatı artarken, uzun dönemli gidişatı etkileyecek yatırım malı ithalatındaki gerileme dikkat çekti.
Sermaye malı ya da yatırım malı ithalatı kasım ayında önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15.5 azaldı. Yatırım malı ithalatında on bir aydaki azalma da yüzde 3.7 düzeyinde oluştu.
Enerji ve altın hariç tutulunca…
TÜİK’in açıklamasında kasım ayında ihracatın enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç tutulduğunda 2023 kasımına göre neredeyse sabit kaldığı ve yalnızca yüzde 0,1 oranında arttığı belirtildi.
Aynı hesaplamaya göre ithalat ise yüzde 1 oranında artış gösterdi.
PMI’de yükselme
Sanayideki gidişatın kuşkusuz en temel göstergesi TÜİK’in sanayi üretimine ilişkin veri seti. Bu verinin kasım ayına ilişkin olanını 10 Ocak’ta öğreneceğiz.
Ankete dayalı iki öncü gösterge var.
Bunlardan biri Merkez Bankası’nın reel kesim güven endeksi; bu daha çok eğilimin nasıl okunduğunu gösteriyor.
İstanbul Sanayi Odası’nın PMI raporu ise Türk sanayisine adeta yön veren kuruluşların yanıtlarıyla oluşuyor.
İşte kasım ayında 48,3 olan manşet PMI, aralıkta 49,1’e yükseldi. İSO’dan yapılan açıklamada üç vurgu ön plandaydı:
- Üretimdeki yavaşlama son dokuz ayın en hafif düzeyinde kaydedildi.
- Yeni siparişler ve satın alma faaliyetlerinde düşüşler hız kesti.
- Nihai ürün fiyatları enflasyonu, beş yılı aşkın dönemin en düşük seviyesine geriledi.
İSO’nun PMI ile ilgili değerlendirmesinde daha sonra şöyle denildi:
“Kasım ayında 48,3 olan manşet PMI aralıkta 49,1’e yükselerek imalat sektöründeki yavaşlamanın son sekiz ayın en düşük oranında ve çok ılımlı düzeyde gerçekleştiğine işaret etti.
Sektördeki faaliyet koşullarında bozulmanın durma noktasına yaklaşması, son ankette birçok alt endeksin çizdiği görünüm ile tutarlılık sergiledi.
Talepteki nispi iyileşme sinyalleriyle birlikte üretimde düşüş ılımlı düzeye geriledi ve dokuz aylık mevcut yavaşlama döneminin en düşük oranında gerçekleşti.
Buna karşılık talepte süren baskılara bağlı olarak yeni siparişlerde yavaşlama devam etti. Söz konusu yavaşlama halen belirgin olmasına rağmen nisan ayından bu yana en düşük seviyede kaydedildi. Benzer şekilde yeni ihracat siparişlerinde de daralma daha hafif gerçekleşti.”
PMI nedir?
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), kısaca şöyle tanımlanıyor:
“İmalat sanayi sektörünün kaydettiği performansı sergilemek amacıyla tasarlanmış tek sayılı, bileşik performans göstergesi.”
Manşet gösterge; yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam, tedarikçilerin teslim süresi ve satın alma stokları gibi göstergelerden elde ediliyor. 50,0 değerinin üzerinde ölçülen tüm sayılar sektörde genel anlamda iyileşmeye işaret ediyor.
