Pestisit kalıntısı ve aflatoksin nedeniyle ihracattan dönen ürünlerle ilgili tartışma alevlenince gözler yurtiçine çevrildi. Bu kadar sık denetlenen ihraç ürünleri bile geri dönerken içerde tüketici neler tüketiyor? Ayrıca ithal edilen ürünler ne kadar denetleniyor? Soruları daha sık sorulmaya başlandı.
Geçen yılın Aralık ayında başlayan bu tartışma üzerine Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ve bakanlık bürokratları üst üste açıklamalar yaptı. Kalıntı oranının son 3 yılda yüzde 35 azaltıldığı, iç piyasada da sıkı denetimler yapıldığı, ihracattan dönen ürünlere ithalat prosedürü uygulandığı ve uygunsuzluk halinde ülkeye sokulmadığı ifade edildi.
Yapılan açıklamalara rağmen tüketici, kamuoyu ikna olmayınca bakanlık ilk olarak Tunus’tan geri dönen patatesleri Mersin’de imha görüntülerini paylaştı.
Kamuoyu baskısı etkili olunca Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 20 Ocak 2025’ten itibaren yaptığı denetimlerin bir bölümünü görselleriyle birlikte sosyal medya hesaplarından paylaşmaya başladı.
İşte o paylaşımlardan bazı çarpıcı örnekler:
Hatay’da 55 ton limonda yasak pestisit tespit edildi
Hatay’da bir gıda işletmesinde, ihracata gönderilmek için hazırlanan 55 ton limon ürününden alınan numunede yapılan analizlerde; Türkiye’de kullanımı yasak pestisit etken maddesi tespit edildi. Söz konusu ürünler, insan ve çevre güvenliği gözetilerek, Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne ait Katı Atık Depolama Tesisinde, kontrol görevlilerinin gözetiminde imha edildi.
Ağrı’da 23 kamyon tarihi geçmiş gıda ürünü bulundu
Gelen ihbar üzerine, 06-02-2025 tarihinde, Doğubeyazıt Belediyesi ve İlçe Emniyet Müdürlüğü ekiplerinin eşlik ettiği kontrol görevlilerinin bir firmaya ait gıda deposunda yaptığı denetimde; son tüketim tarihleri geçmiş, güvenilir olmadığı değerlendirilen 3 kamyon dolusu gıda ürünü tespit edildi. Söz konusu ürünler muhafaza altına alınarak imha süreçleri başlatıldı. Aynı firmanın ek depo binasında yapılan denetimde ise 20 kamyon dolusu, son tüketim tarihleri geçmiş, güvenilir olmadığı değerlendirilen gıda ürünleri tespit edildi, bu ürünlerin de gerekli imha süreçleri başlatıldı. İlgili gıda işletmecisine gerekli idari yaptırımlar uygulandı.
Denizli Pamukkale’de etiketsiz zeytinyağı ve bal satışı
Denizli’nin Pamukkale İlçesinde son 4 ayda yapılan denetimlerde; etiket bilgisi olmadan satışa sunulan ve zeytinyağı olduğu beyan edilen 4 bin 612 litre ürün, etiket bilgisi olmadan satışa sunulan ve bal olduğu beyan edilen 980 kilogram ürün, Aktif farmasötik bileşen tespit edilmesi sebebiyle piyasaya arzı yasaklanan 1581 adet ürün,kontrol görevlileri gözetiminde imha edildi. Bu süre zarfında mevzuata aykırı faaliyet gösterdiği tespit edilen gıda işletmecilerine toplam 1 milyon 485 bin 762 lira idari para cezası uygulanmıştır.
Gaziantep’te 4,5 ton bozulmuş ve kokuşmuş meyve
Gaziantep İl Müdürlüğü Şehitkamil’de gıda kontrol görevlileri tarafından 05.02.2025 tarihinde yapılan denetimde reçel üretim faaliyeti yapan işletmede; 4500 kilo bozulmuş ve kokuşmuş meyve ürünü tespit edildi. Söz konusu ürünler imha edilirken işletmeye idari yaptırım uygulandı.
İzmir Konak’ta hijyen ve sağlık kurallarına uymayan etler
Konak İlçe Müdürlüğü, yapılan saha denetimlerinde kasap faaliyeti gösteren işletmenin soğuk hava deposunda: 14 adet bütün küçükbaş (koyun) karkas, 10 adet yarım küçükbaş (koyun) karkas, 60 kilo kuzu kol, 30 kilo gerdan, 30 kilo döş et, ek kısımda yaklaşık 100 adet vakumlanmış ve etiketsiz donuk kuzu eti, 650 kilo kuyruk yağı tespit edildi.
Ayrıca, vakumlama makinesi ile parçalama tezgâhı bulundu! Tespit edilen tüm ürünler, mühürlenerek muhafazaya alındı. Hijyen ve sağlık kurallarına uymayan ciddi eksiklikler tespit edildi. Bakanlık onayı olmadan faaliyet gösteren bu işletmeye 5996 sayılı kanunun 30. ve 41 Maddeleri gereği 210 bin 622 lira idari para cezası uygulanacak.
Şanlıurfa’da 8 işletmeye 484 bin lira ceza
Şanlıurfa Eyyübiye İlçe Müdürlüğü gıda kontrol görevlileri tarafından, rutin denetimler ve Alo174 Gıda şikayetleri sonucunda yapılan denetimlerde hijyen kurallarına uymayan işletmeler, kodekse aykırı hareket edenler, son tüketim tarihi geçmiş ürün bulunduranlar, bozulmuş ve kokmuş ürünleri bulunduranlar tespit edildi. Toplam 8 işletmeye 484 bin 72 lira idari para cezası uygulandı.
İzmir ve Antalya’da maydanoz, dereotu ve biberde yasaklı pestisit
İzmir’de maydanoz ve dereotu, Antalya’da ise biber ürünlerinde yasaklı pestisit kullanımı tespit edildi. Denetimler kapsamında insan sağlığına zararlı olduğu belirlenen ürünler imha edilirken, sorumlu üreticilere idari para cezası uygulandı.
Kastamonu’da 500 kilo sucuğa el konuldu
Şehirde faaliyet gösteren bir alışveriş merkezindeki yöresel ürünler pazarında yapılan kontrollerde; saklama koşullarına uyulmadan satışa sunulan 500 kilo ısıl işlem görmüş piliç sucuğu tespit edildi. Bahse konu ürünlere el konularak ilgili gıda işletmecisine idari yaptırım uygulandı. Ayrıca pazarın farklı bir noktasında satışa sunulan zeytinyağı ürününden de şüphe üzerine numune alındı.
İzmir Bornova’da 67 ton ürün imha edildi
CİMER üzerinden yapılan şikayet üzerine Bornova İlçesinde faaliyet gösteren iki farklı soğuk hava deposu işletmesinde, İlçe Müdürlüğü kontrol görevlileri tarafınca yapılan denetimde, soğuk hava deposunu kullanan 28 firmaya ait 67 bin 159 kilo güvenilir olmayan gıda ürünü (Peynir ve peynir benzeri ürün, tereyağı, krema, lor peyniri, teleme, salça benzeri ürün, hayvansal yağ vb.) tespit edildi. Ürünler muhafazaya alınarak imha süreci başlatıldı. 28 firmaya 2 milyon 322 bin 682 lira idari para cezası uygulandı.
Pamukkale’de etiketsiz ürünler imha edildi
Denizli Pamukkale’de kurulan fuar alanlarında; 30-31.01.2025 tarihleri arasında yapılan denetimde; etiket bilgisi olmadan satışa sunulan 235 kilo sucuk, 115 kilo sürülebilir yağ, 75 kilo tereyağı, 68 litre nar ekşisi, 55 litre pekmez, 48 kilo bal ve piyasaya arzı yasaklanan 409 litre zeytinyağı tespit edildi. Söz konusu ürünler (zeytinyağı hariç) kontrol görevlileri gözetiminde imha edildi. İlgili 9 farklı gıda işletmecisine toplam 526 bin 254 lira idari para cezası uygulandı.
Gaziantep’te kıymaya tavuk taşlığı katıldı
Şahinbey ilçesinde 30.01.2025 tarihinde yapılan denetimde, kasap işletmesinde hazır kıyma ürünlerine tavuk taşlığı katıldığı tespit edildi. Toplamda 44 kilo tavuk taşlığı ve 9 kilo kıyma imha edildi. İşletme hakkında idari işlem başlatıldı ve mühürlendi.
30.01.2025 tarihinde Nurdağı ilçesinde yapılan başka bir denetimde, üretim alanında ve hammadde depolarında 19 ton hileli ürün (yulaf, yulaf ezmesi, fındık kabuğu) tespit edildi. Ürünler imha edildi ve işletmeye 5996 Sayılı Kanun gereği yasal işlem uygulandı.
İzmir’de etiketsiz zeytinyağı, salça ve ayçiçeği yağı
İzmir İli Konak İlçe Müdürlüğü, ALO 174 ihbar hattı ile yapılan başvurular üzerine izinsiz zeytinyağı dolumu ve midye dolma üretimi yapan işletmeleri denetledi.
Denetimde boş zeytinyağı etiketleri, yazısız boş ambalajlar ve etiket bilgisi olmayan; 425 litre zeytinyağı, 2280 kilo salça, 90 koli yumurta ve 220 litre ayçiçek yağı tespit edildi.
Yine ihbar üzerine yapılan denetimde 120 kilo tüketime uygun olmayan midye tespit edilerek anında imha edildi. Mevzuata aykırı ürünler muhafaza altına alınarak, sağlıksız koşullar nedeniyle işletme kapatıldı ve 5996 sayılı kanun kapsamında yasal işlem başlatıldı.
Çin’den gelen kavun tohumu iade edildi
Antalya havalimanından girişi yapılmak istenen Çin menşeli 1.750 gram kavun tohumu görevli inspektörlerce yapılan kontroller sonucunda belge-beyan uyumsuzluğu nedeniyle mahrecine ( ilk çıkış ülkesine) iade edildi.
Sahte belge ile Irak’tan gelen 50 ton kırmızı mercimek iade edildi
Ağrı Zirai Karantina Müdürlüğünde görevli inspektörlerin dikkati sayesinde sahte BSS (Bitki Sağlık Sertifikası) ile ülkemize girişi yapılmak istenen Irak menşeli 50 bin kilo (50 ton) kırmızı mercimek mahrecine iade edildi.
İzmir’de 2,8 ton et ve 1 ton balık imha edildi
İzmir’de Konak İlçe Müdürlüğü’ne gelen ihbarlar üzerine, iki işletmeye eş zamanlı yapılan denetimlerde ciddi gıda güvenilirliği ihlalleri tespit edildi İşletmelerde, kimyasal işlem uygulanan balıklar, bozulmuş etler ve onaysız ürünler bulundu. Ayrıca, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında yasaklı av zamanı olan dil balığına da rastlandı.
Yapılan denetimlerde, hijyenik olmayan koşullarda depolanan 2.8 ton et ve 1 ton balık imha edildi. Gıda güvenilirliği açısından ciddi risk taşıyan bu ürünlere ilişkin, işletmelere toplamda 374 bin lira idari para cezası uygulandı. Ayrıca, söz konusu işletmelerin faaliyetleri durduruldu, depolar mühürlendi.
Hindistan menşeli virüslü domates tohumu iade edildi
İstanbul havalimanından girişi yapılmak istenen Hindistan menşeli 110 kilo domates tohumu, inspektörlerce yapılan kontrol ve alınan numunelerde Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) ve Tomato mottle mosaic virus (ToMMV) tespiti nedeniyle mahrecine iade edildi.
Özbekistan’dan ithal edilen koyun bağırsağına inceleme
Iğdır Dilucu Veteriner Sınır Kontrol Noktası tarafından, İstanbul İl Müdürlüğü tarafından düzenlenen İthalat Kontrol Belgesi kapsamında, Özbekistan’dan Türkiye’ye getirilen koyun bağırsağı ürününün belgeleri ve fiziksel kontrolleri yapıldı. Ayrıca, analiz işlemleri için numune alındı. Bu süreç, ithal edilen ürünün güvenilirliğini sağlamak ve kalite standartlarına uygunluğunu belirlemek amacıyla gerçekleştiriliyor. Numunelerin alınması, ürünün laboratuvar testlerine tabi tutulmasını sağlayarak, herhangi bir zararlı madde veya uygunsuzluk olup olmadığını ortaya koyar.
Çin menşeli 11,5 kilo domates tohumu iade edildi
Antalya havalimanından girişi yapılmak istenen Çin menşeli 11.5 kilo domates tohumu, görevli inspektorlerce yapılan kontrol ve alınan numunelerde Tomato mottle mosaic virus (ToMMV) tespiti nedeniyle mahrecine iade edildi.
İpsala ve Kapıkule’de ihracattan dönen ürünler denetleniyor
İpsala ve Kapıkule gümrük kapılarından geri dönen Antep fıstığı, domates ve biber ürünlerinde gıda güvenirliliği kontrolü amacıyla numune çalışmaları yapıldı. Bu kontroller sonucunda ürünlerin yurtiçi piyasaya arz edilebilmesi için 5996 sayılı Kanuna uygun olması gerekmektedir. Olumsuzluk tespit edilmesi durumunda yurda girişine izin verilmeyecektir.
Ukrayna menşeli kereste iade edildi
Ülkemize girişi yapılmak istenen Ukrayna menşeli 80 metreküp çam kerestesinde inspektörlerce yapılan muayenede Monochamus spp. larvaları kaynaklı 3 mm. den büyük delik tespit edilmesi nedeniyle ürünler mahrecine iade edildi.
Tayland ve Çin menşeli domates tohumu geri gönderildi
İstanbul havalimanından ülkemize girişi yapılmak istenilen Tayland menşeine sahip 8,497 gram domates tohumu ve ayrıca Çin menşeli 6.901 gram domates tohumu, inspektorlerce yapılan incelemeler ve alınan analiz numunesinde Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) tespiti nedeniyle mahrecine iade edildi.
Pakistan menşeli 15 ton çürük ve küflü tütün yaprağı geri gönderildi
Mersin limanından ülkemize girişi yapılmak istenen Pakistan menşeli 15.879 kilo tütün yaprağı inspektorler tarafından yapılan kontroller neticesinde çürük ve küflü bulunarak mahrecine iade edildi.
Özetle, Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün yapılan denetimlerinde ortaya çıkan tablo, hem yurt içinde hem de ithal edilen, ihracattan dönen ürünler nedeniyle sağlığımızın ne kadar büyük bir risk altında olduğunu gösteriyor. Denetimin önemi yukarıda okuduğunuz örneklerde çok net görülüyor. Bundan sonra bu denetimler daha sık ve daha etkili yapılmalı. Ayrıca pestisit analizlerinin sonuçları da kamuoyu ile paylaşılmalı.
