Cari işlemler hesabı ekimde 750 milyon dolar seviyesinde olan beklentilerin altında 182 milyon dolar fazla verdi. Geçen yıl ekimde 815 milyon dolar açık veren cari denge bu yıl fazla verir konuma geldi. Ekonomistler cari fazlanın beklentilerin altında kalmasının sebebi olarak beklentilerden yüksek dış transferler, yerlilerin yurtdışında turizm harcamaları ile net hata noksandaki çıkışı gösterdi. Net seyahat gelirleri geçen yıl ekime göre yüzde 1,2 azalarak bu yıl ilk kez geriledi. Öte yandan cari işlemler dengesi bu yıl hazirandaki 717 milyon dolar, ekimdeki 1.91 milyar doların ardından bu yıl üçüncü kez fazla verdi. Merkez Bankası verilerine göre ekimde altın hariç cari fazla geçen yıl ekimdeki 2.2 milyar dolardan 1.4 milyar dolara, enerji hariç cari fazla da 5.1 milyar dolardan 3.8 milyar dolara geriledi. Bu yıl eylülde 51.7 milyar dolar olan 12 aylık toplam cari açık ekimde 50.7 milyar dolara gerilerken 11 aylık cari açık 40.7 milyar dolar hesaplandı. Uzmanlar cari açığın gerilemesinde enerji maliyetlerindeki düşüş ve altın ithalatının düşüşü etkili olduğunu da kaydetti. Enerji ve altın dışı cari fazla eylül ayındaki 38 milyar dolar seviyesinden 34.9 milyar dolara geriledi.
Turizm gelirleri bu yıl ilk kez geriledi
Geçen yıl açık veren cari işlemler dengesinin bu yıl fazla vermesinde toplam mal ihracatındaki yüzde 6,7’lik artışa karşılık ithalatın yüzde 0,6 gerilemesinin etkili oldu. Ekimde Merkez Bankası verilerine göre ödemeler dengesi tanımı ihracat ithalattan daha iyi bir performans gösterdi. Dış ticaret açığı da geçen yıla göre 1.6 milyar dolar geriledi ve 4.87 milyar dolar indi.
Taşımacılık gelirlerindeki zayıflamaya ek olarak net seyahat gelirlerindeki düşüş hizmetler hesabında gerileme yarattı. Net taşımacılık gelirleri geçen yıl ekime göre yüzde 14,4, turizm gelirleri ise yüzde 1,2 azaldı. Turizm gelirleri böylece bu yıl ilk kez azalış gösterdi. Geçen yıl ekimde 6.3 milyar dolar olan hizmet dengesindeki fazla bu yıl ekimde 6 milyar dolar oldu.
Yabancıdan 223 milyon dolarlık gayrimenkul yatırımı
Merkez Bankası verilerine göre yabancı yatırımcılar ekimde 223 milyon dolarlık gayrimenkul yatırımı yaparken toplam 638 milyon dolarlık doğrudan yatırım kaynaklı giriş yaşandı. Ekimde yabancılar hisse senetlerinden net 423 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetlerinden ise net 16 milyon dolarlık satış yaptı. Analistler, bankaların yurtdışında ihraç ettikleri eurobondların toplamda portföy yatırımları kaleminden çıkışı kısmen sınırladığını ancak bankaların ve diğer sektörlerin yurtdışına yaptıkları portföy yatırımları nedeniyle 689 milyon dolarlık çıkış yaşandığını belirtti. Ekimde uzun vadeli 36 milyon dolar, kısa vadeli 1.3 milyar dolarlık net borçlanma yapıldı. Bankacılık sektöründe uzun vadeli borç çevirme oranı yüzde 119,6, diğer sektörlerde ve toplamda ise yüzde 86,7 ile yüzde 98,7 oldu. Ekim itibariyle 12 aylık toplamda borç çevirme oranı bankacılık sektöründe yüzde 97,8, diğer sektörlerde yüzde 99,4 ve toplamda yüzde 98,5 olarak hesaplandı. Resmi rezervler ekimde sadece 247 milyon dolar artarken net hata noksan kaleminden 2.7 milyar dolarlık çıkış yaşandı. Yılın ilk beş ayında 37,7 milyar dolarlık rezerv kaybının ardından haziran- ekim döneminde 27 milyar dolar rezerv girişi görüyoruz. Analistlere göre kasım ile birlikte hisse senedi ve tahvil piyasasına sınırlı miktarda da olsa yabancı sermaye girişinin gerçekleşmiş olmasının cari açığın finansmanının biraz daha rahatlamasına neden olacak. Analistler, bu durumun finansman kalitesi ile ilgili sorunları risk olmaktan çıkaracağını ve rezervler üzerindeki yüklerin hafiflemesine neden olacağını vurguladı.
Bakan Şimşek: Cari açık mayısa göre 9.6 milyar dolar azaldı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, ekim ayına ilişkin ödemeler dengesi ve iş gücü verilerini değerlendirdi. Büyümede dengelenmeye yönelik politikalar ile cari dengenin ekim ayında da fazla verdiğini belirten Şimşek, “Yıllık açık mayısa göre 9.6 milyar dolar azaldı. Cari dengedeki düşüş ve ülkemize yönelik artan uluslararası yatırımcı ilgisi sayesinde rezervlerimiz 140 milyar dolar ile tarihi yüksek seviyesine ulaştı” dedi. Şimşek, bu dönemde en büyük dezavantajın, ihracat artışını sınırlayan ticaret ortaklarındaki zayıf talep olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti: “Uyguladığımız politikalarla bir yandan kırılganlıkları azaltırken diğer yandan yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı sürdürülebilir büyümeyi tesis ediyoruz. Sanayi üretimindeki seyir büyük oranda bunu yansıtıyor. Ekim ayında işsizlik oranı son 11 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 8,5’e geriledi. Uygulamaya koyduğumuz politikalarımızın sonuçlarını her gün alıyoruz, program hedeflerimiz bir bir gerçekleşmeye devam edecek.”
UZMANLAR ÖDEMELER DENGESİ VERİLERİNİ NASIL YORUMLADI
REZERVLERDEKİ ARTIŞ SINIRLI EKİMDE KALDI
TSKB Ekonomik Araştırmalar Baş Ekonomisti Şakir Turan, yayımladığı notta ekimde hizmet ve birincil gelir dengesindeki zayıflamaya rağmen dış ticaret açığındaki gerileme ile cari işlemler dengesinin iyileştiğini yazdı. Turan, hizmetler tarafında, taşımacılıkta devam eden zayıf performansa turizmin de hız keserek dahil olduğunu belirterek “Birincil gelir tarafında ise yatırım giderlerindeki hızlanma etki etti. Ocak ekim döneminde toplam cari açık 2022’nin aynı dönemine göre 1.7 milyar dolar genişleyerek 40.7 milyar dolara çıktı. Çekirdek fazla ise 15.5 milyar dolar azalarak 26.6 milyar dolara indi. Ekimde finansman tarafında sermaye girişlerinde kırılgan bir seyir gözlenirken diğer yatırımlardan giriş ve borçlanma kalemindeki artışlara rağmen rezervlerde artış sınırlı kaldı. Kasım ayı öncü dış ticarek verileri dış ticaret dengesindeki toparlanmanın genel olarak sürdüğünü gösteriyor. Bu sayede kısa vadede cari dengedeki iyileşmenin sürebileceğini değerlendiriyoruz” dedi.
KASIM FİNANSMAN CEPHESİNDE SON ZAMANLARIN EN GÜÇLÜ AYI
İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen, ekimde ödemeler dengesi verisinin ekonomide dışa dönük dengelenmenin hız keserek devam ettiğini gösterdiğini belirterek “Beklentilerin altında da kalsa pozitif alanda kalan bir cari denge, eylül ayında göre yavaşlayan finansman girişi ve iki aydır devam eden net hata noksan çıkışı dikkat çekiyor” dedi. Gürleyen, altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek cari fazlanın 5.1 milyar dolar ile son üç ayın en düşük seviyesine gerilediğini kaydederek şunları yazdı: “Ekim ayında finans hesabından giriş 2,8 milyar dolar ile eylül ayının üçte birine geriliyor. Aktör olarak bakıldığında, bankalardan 4 milyar dolar girişe karşın şirketlerden 1.9 milyar dolar çıkış dikkat çekiyor. Alt detayları kanal bazında incelediğimizde efektif ve mevduattan 3,4, kredilerden 0.4 milyar dolar girişe karşın, ticari kredilerden 1, portföy yatırımlarından 0.7 milyar dolar çıkış görülüyor. Portföy tarafındaki çıkışı yorumlarken ekim ayının İsrail-Filistin Savaşı ve zirve yapan Amerikan tahvil faizlerine denk geldiğini hatırlamak gerekiyor. Öte yandan finansman cephesinde kasımın son zamanların en güçlü dönemi olduğunu görüyoruz. Hisse senedi, DİBS ve eurobond ihraç, itfa ve yabancı hareketlerini netleştirdiğimizde portföyden 7.6 milyar dolar civarı giriş hesaplıyoruz. Yüksek frekanslı verilere göre TCMB’nin brüt rezervi kasım ayında 10.5 milyar dolar artıyor.”
