Şebnem TURHAN
Yeni ekonomi ve Merkez Bankası yönetimi geleneksel politikalara dönüş adımları çerçevesinde önceki dönemlerde devreye alınan bankacılık sektörüne yönelik regülasyonlarda sadeleşme adımları atmaya devam ediyor. En kapsamlı sadeleşme adımı geçen hafta yapıldı. Nakdi kredilerde yüzde 30 menkul kıymet tesisi ve fatura karşılığı kredi uygulamasına son verildi, ticari kredide faiz üst sınırı, döviz dönüşümlü KKM hesaplarının yenilenmesine yönelik hedefler kaldırıldı, gerçek kişilerde TL mevduat payı artış hedefi de yüzde 2,5’ten yüzde 3,5’e çıkarıldı. Tüm bu hamleler geçen haftalarda yüzde 40’ın altına gerileyen TL mevduat faizlerini olumlu etkilemesi kredi ve azalan olası talep nedeniyle tahvil faizlerinin de artması bekleniyor.
Sektörün tahvil talebi azalabilir
Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre bankacılar geçen hafta atılan sadeleşme adımlarının net etkisini anlamak için Merkez Bankası’nın uygulama talimatlarını açıklamasını bekliyor ama yine de bu adımlar bankaların TL sabit faizli tahvil stoklarını artırıcı zorunlulukları belirgin şekilde azaltacak. Merkez Bankası’nın sadeleşme adımı zorunluluklar nedeniyle piyasa koşullarından farklı şekilde fiyatlanan tahvil faizlerinde gerçekçi bir seviyeye ulaşılması için de önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Dün itibariyle 2 yıllık gösterge tahvil faizi yüzde 34,46, 5 yıllık gösterge tahvil faizi yüzde 31,85, 10 yıllık gösterge tahvil faizi ise yüzde 28,23 seviyesinde bulunuyor. Bankacılık sektörü kaynakları bu adımın bir amacının da gerçekçi fiyatlama sağlandığında yabancının da tahvil alımı için yeniden talep göstermesi olduğuna da dikkat çekti.
TL mevduata ilgi ön plana çıkabilir
En önemli konu ise mevduat faizleri. Mevduat faizlerinde yükselişin son haftalarda politika ve kredi faizlerindeki artış hızının gerisinde kalması dikkat çekti. Ticari kredi faizleri yüzde 50’ye yaklaşır, ihtiyaç kredi faizleri yüzde 60’ın üzerine çıkarken mevduat faizlerinde oranlar 3 aya kadar vadede yüzde 45’in toplam TL mevduatlarda ise yüzde 40’ın altında kaldı. Yüksek montanlı mevduatlarda bile bazı bankalarda bir ay önce yüzde 40’ın üzerindeki mevduat faizi oranları geçen haftalarda yüzde 38’e geriledi. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu karar metninde de TL mevduat payının artırılmasına yönelik yeni adımların atılacağının sinyalini verdi. Ve hemen ertesinde sadeleşme adımları geldi.
Bankacılık sektörü kaynakları kararların birden fazla alanda menkul kıymet tesis zorunluluğunu etkilediği için önemli olduğuna dikkat çekerken döviz dönüşlü kur korumalı mevduat hesaplarının TL’ye dönüşü üzerinden yürütülen tahvil alma yükümlülüğünün devreden çıktığını belirtti. Uzmanlar, bu hedeflerin beklenen uygulama talimatıyla zorunlu karşılık şeklinde uygulanması ve komisyon oranlarıyla yürütüleceğine işaret etti. Banka bilançolarındaki TL mevduat artış hedeflerinin de yükseltildiğine vurgu yapan sektör kaynakları TL mevduat faizlerinin yükseleceğini ve yatırımcıların tasarruf tercihlerinde öne çıkabileceğini dile getirdi.
Krediye erişimde rahatlama bekleniyor
Özellikle ticari krediler konusunda atılan adım da sektör için önemli. Ancak zaten son politika faizi artışının ardından ticari kredi faizi üst sınırı oldukça yüksek bir seviyeye çıktı. Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 35’e çekmesiyle yıllık bileşik referans faiz oranı yüzde 45,15’e yükseldi ve ticari kredi faizi üst sınırı da yüzde 81,27’ye gelmişti. Artık ticari kredi faiz oranlarında bu üst sınır kaldırıldı. 70 bin lira üstü tüketici kredileri için ise faiz üst sınırı uygulaması devam ediyor. Sektör uzmanları kredi büyümelerine ilişkin sınırlamaların devam ettiğine dikkat çekerken bankalara kredi büyümesi için alan açılmadığına, yalnızca kullandırılabilen ve büyüme sınırını aşmayacak krediler için süreç sadeleşmesi ve tahvil alım yükümlülüğünden kurtulunduğuna işaret etti. Uzmanlar, kullandırılabilecek krediler konusunda da krediye erişimin önünün açıldığını söyledi.
İhtiyaçta faiz arttı ticari hafif gevşedi
Merkez Bankası verilerine göre 20 Ekim ile biten hafta itibariyle ihtiyaç kredi faizleri yüzde 61,33’e yükselirken ticari konut faizlerinde ise gerileme yaşandı. Verilere göre 13 Ekim haftasında yüzde 49,7 seviyesinde olan ticari kredi faizi 20 Ekim haftasında yüzde 48,02’ye indi. Taşıt kredi faizinde yükseliş devam ediyor. 13 Ekim’de yüzde 41,52 olan taşıt kredi faizi 20 Ekim haftasında yüzde 47,2’ye çıktı. Konut kredi faizi ise yüzde 41,46 seviyesinde hafif bir yükseliş kaydetti. TL mevduat faiz oranlarında ise düşüş var. 13 Ekim haftasında en çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 44,62 iken 20 Ekim haftasında yüzde 43,74’e indi. Toplam TL mevduat faiz oranı ise 13 Ekim haftasındani yüzde 37,9 seviyesinden yüzde 37,45’e geriledi.
Tüketici kredilerinde kamu küçüldü özelde büyüme ivmelendi
Merkez Bankası verileri kredi büyümesinde de sektörde ve kamu bankalarında yavaşlamaya işaret ediyor. Verilere göre 20 Ekim haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak sektörde kredi büyümesi yüzde 22,43’e geldi. Bir önceki hafta yüzde 23,81, ağustos sonunda ise yüzde 25,84 seviyesinde bulunuyordu. Kamu bankalarında ise 13 Ekim haftasında yüzde 25,15 seviyesinde olan 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi 20 Ekim haftasında yüzde 21,47’ye kadar geriledi. Özel bankalarda ise 13 Ekim’de yüzde 22,5 olan kredi büyümesi 20 Ekim haftasında yüzde 23,35’e indi. Hem özel hem de kamu bankalarında kredi büyümesindeki değişimin nedeni tüketici kredilerindeki hareket. Kamu bankaları tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış olarak yüzde 8,73 küçülme yaşarken özel bankalar ise yüzde 10,1 büyüme gösterdi. 13 Ekim haftasında kamu bankalarındaki tüketici kredi daralması yüzde 6,54, özel bankalarda tüketici kredi büyümesi yüzde 6,97 seviyesinde bulunuyordu.
