Şebnem TURHAN
Merkez Bankası cumartesi gece yarısı makroihtiyati önlemlerinde oransal değişiklik yaptı ve Liralaşma Stratejisi kapsamında TL mevduatlardan alınan zorunlu karşılık oranlarını vade yapısına göre değiştirdi. Buna göre TL mevduatta 3 aydan daha uzun süreli mevduat vadelerinde zorunlu karşılık oranı yüzde 0 olarak uygulanacak. Önceki durumda 6 aya kadar vadeli mevduatta yüzde 6, 1 yıla kadar vadeli mevduatta yüzde 4, 1 yıl ve üzeri vadeli mevduatta yüzde 3 zorunlu karşılık oranı vardı. Artık bu oranlar sıfırlandı. Bankacılık kaynakları bu yeni durumun bankaları 3 ay üzeri vadeli mevduat tutmaya yönelteceğini ve zorunlu karşılık yükünün kalkmasıyla gelen avantajın da müşteriye aktarılabileceğini dile getirdi. Bankacılık sektöründe en hızlı yükselen mevduat faizi 3 aya kadar vadelide yaşandı, bundan sonra daha uzun vadelerde yarışın kızışması olası.
Merkez Bankası’nın 15 Ocak’ın ilk dakikalarında yayımladığı makroihtiyati tedbir duyurusunda 2023 Yılı Para Politikası ve Liralaşma Stratejisi Metni’nde, Liralaşma Stratejisi çerçevesinde uygulanacak politikaların, bankacılık sisteminin hem varlık hem de yükümlülük tarafında Türk Lirasının ağırlığının kalıcı olarak artırılması amacıyla güçlendirilerek kullanılmaya devam edileceği belirtildiği hatırlatıldı. Ayrıca, kur korumalı mevduat dışındaki Türk Lirası mevduatın öncelikli olarak özendirilerek, Türk Lirası mevduat tercihinin güçlenmesi yönünde adımlar atılmaya devam edileceğinin de kamuoyu ile paylaşıldığını hatırlatan Merkez Bankası “Bu kapsamda Türk Lirası mevduatın vadesinin uzamasını teşvik etmek amacıyla 3 aydan uzun vadeli Türk Lirası mevduat için zorunlu karşılık oranlarının yüzde sıfır olarak belirlenmesine karar verilmiştir” açıklamasını yaptı.
Ayrıca, yurtdışından doğrudan temin edilen 6 aydan uzun vadeli yabancı para yükümlülüklerdeki artış için 2023 yılsonuna kadar zorunlu karşılık oranlarının yüzde sıfır olarak uygulanmasına karar verildiğini duyuran Merkez Bankası’nın bu adımı ise sendikasyon, euorobond ihraçlarını içeriyor. Değişikliklerin, tesisi 3 Şubat 2023 tarihinde başlayacak olan 20 Ocak 2023 hesaplama tarihinden itibaren geçerli olacak.
Uzun vadeli mevduat çekmeye çalışacak
Merkez Bankası geçen yılın son bu yılın ilk günlerinde de bankaların TL mevduat oranına göre ek menkul kıymet tutma zorunluluklarında değişime gitmiş ve geçen yıl sonuna kadar yüzde 50 olarak uygulanan hedefi yüzde 60’a çıkarmıştı. Yüzde 50 hedefini tutturmak için de geçen yılın son aylarında bankacılık sektöründe TL mevduat faizleri hızla yükselmişti. Merkez Bankası verilerine göre 2023’ün ilk haftası itibariyle TL mevduat faizi oranları hafif geri çekilse de yine yüksek seyrediyor. Özellikle 3 aya kadar vadeli mevduat faizinde ciddi hareketlenme oldu. Bankacılık sektörü kaynakları faizin yüzde 30’u geçtiğini belirtse de Merkez Bankası ortalama verilerine göre yüzde 24 aşıldı. 6 Ocak haftasında da 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 24,03 oranında bulunuyor. 6 aya kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 13,98, 1 yıla kadar vadeli TL mevduat faizi yüzde 14,62, 1 yıl ve daha uzun vadeli TL mevduat faizi ise yüzde 13,73 seviyesinde. Merkez Bankası’nın bu adımının ardından 6 ay ve uzun vadeli TL mevduat faizinde hareketlenme bekleniyor.
Mevduat vadesi 3 ay üzerine doğru kaymıştı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verileri kur korumalı mevduatın uygulanmaya başlamasıyla birlikte bankacılık sektöründe yurtiçi yerleşiklerin TL mevduat vade yapısında ciddi değişiklikler olduğunu ortaya koydu. 2021 Aralık’ta 1-3 ay vadeli TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı yüzde 44,49 iken 2022 Kasım’ında bu pay yüzde 35,52’ye indi. Buna karşılık 2021 Aralık’ta yüzde 5,01 pay alan 3-6 ay vadeli TL mevduatın payı da 12.12 puan artışla yüzde 17,13’e yükseldi. BDDK verileri tüm kısa vadeli ve vadesiz mevduatın toplam mevduat içindeki payının gerilediğini gösteriyor. Özellikle yabancı mevduat bankalarında 3-6 ay vadeli TL mevduatın toplam TL mevduattan aldığı pay Aralık 2021’e göre Kasım 2022’de 18.65 puan arttı ve yüzde 4,35’ten yüzde 23’e yükseldi. Yerli özel mevduat bankalarında aynı dönemde 16.1 puanlık artışla yüzde 2,26’dan yüzde 18,35’e çıkan pay, kamu mevduat bankalarında da yüzde 7,65’ten yüzde 15,91’e yükseldi.
