Burcu GÖKSÜZOĞLU
■ Merkez Bankası’ndan TL mevduatı özendirmek için yeni adımlar geldi. TL mevduat faizleri 20 yılın zirvesine çıktı. TL mevduat artık borsanın yeni rakibi mi sence?
Çok net rakip. Hiç istisnam yok. Mevduat faizleri, yatırımcı dolara kaçmasın diye yükseliyor. Ama 50 bandına yükselirse insanlar der ki ‘arkadaş borsa tarafında 50 garanti ediyor musun?’ Hayır. Bu durumdaki yatırımcı ne yapar? Mevduata gider. Nereye gidecek başka? Borsadaki düşüşün buralarda durması lazım. Durmazsa, 7 gün üst üste düşen bir borsada psikolojik savaş içine giren yatırımcı ‘tamam ben yüzde 20’yi kaybedeyim. Şurada yüzde 40 fırsatım var. Gidip oradan telafi ederiz’ der. Dolayısıyla küçük çaplı bir realizasyon olabilir ama piyasayı bozacak miktarda olmaz. KKM ve mevduat yatırımcısı sabit getiriye ve stopaj avantajına bakar. Şu anda stopaj yok. Orada da bir vergi gelmesi gerekir diye konuşuluyor. Tekrardan öyle bir sistem gelirse, o gidecek kısmı daha çabuk çıkartırız ve daha rahat bir şekilde önümüze bakarız. Sonuç buradan çıkacak yatırımcıyı bozmaz.
Mehmet Şimşek’ten beklenti yüksek
■ Borsadaki düşüşte TL mevduat faizindeki yükselişin etkisi oldu mu?
Fiyatlar hedef değerlerimize gelmişti. Bunu bir daha revize etmemiz için üç aylık bilançonun gelmesi gerekiyordu. Şirketlerin yeni bir hikaye anlatması gerekiyor. Daha bir şey anlatmadılar. Dolayısıyla hikaye yabancı gelecek, endeks yukarı gidecek olmuştu. Bunun düzeltmesi yüzde 5-10’dur. Biz ama yüzde 20 düştük. O yüzden bence bunun da etkisi oldu. En azından bu hafta bu piyasanın çökmemesi gerekiyor. Mehmet Şimşek’in toplantıya girdiği gün borsa düşerse deriz ki yabancıyı ikna edemedi. Mehmet Şimşek’ten beklentimiz yüksek. Merkez bankamızdan beklentimiz yüksek. Eğer biz bu haftada satış yersek Mehmet Şimşek’in yerliyi de ikna etmesi gerekecek. Bu başka bir kaotik durum olur. Ciddi bir sorun oluşturur.
■ Peki TL mi, döviz mi?
Ben fiziki döviz yerine Eurobond tavsiye ediyorum. Uzun vadeli durun. Yüksek faizi var. O parada ekonomiye rahat bir şekilde yansır. Kur gittiğinde de kazanırsın. Düştüğünde de kazanırsın. Eğer biz ekonomik programı oturtursak CDS primi aşağıya gelecek. O geldiği sürece sen kazanacaksın. Vade sonunu beklemeden de realize edebilirsin. Alıcı var orada her zaman. Doları 27 liradan alsan bir ay böyle kalsa ne yapacaksın? Hiç para kazanamadım, paramı nereye yatırsam derdine gireceksin. Enflasyona karşı da ezik olacaksın.
Yabancı bildiği şirkete gider
■ Yabancı gelirse kur ile borsada hangi seviyeleri görürüz?
Kurun 26-25’lerden 25-24 seviyesine düşmeyi beklerim. Kalmasını bekler miyim? Hiçbir şekilde kalmasını beklemem. Çünkü beklenen enflasyon üzerinde ya da eğer normalleşeceksek enflasyon kadar kurun artması, ona eşlik etmesi gerekiyor. Biz yatırım yapılabilir seviyesinin epey altındayız. Yapacağımız çok iş var yabancı öyle kısa sürede bize inanıp da bam diye gelmez. Eğer hedef yatırım yapılabilir seviyesi ise onu anca zaten 2026 ortalarında alırız. Her şey, her şartta güzel giderse tabii. O zaman biz şimdi 3 dolar seviyesindeyiz. 2025’te 5 dolar seviyesini koyarım. Programı uyguladığında semerelerini etap etap orada alacaksın. 2025’te artır yabancıyla ikna etme derdin kalmasın. Bir de KKM’ye bakıyorlar. TL mevduat pastası şu anda 32,4. 26 Mayıs’taki seçim öncesi bu rakam 36’ymış. Önce bu seviyelere gelsin. Bunun için de zaten Merkez Bankası itekleme yapıyor. KKM’nin de 25,5’lardan 22’ye falan düştüğünü göreyim ondan sonra ben buraya parayı gönderirim algısı oluşacaktır. Bu algıda dediğim gibi kasım civarı olur.
■ Yabancı gelirse hangi sektörde daha fazla alım yapar?
Yabancı hisse senedinin likit olmasına bakar. Rahat bir şekilde girip çıkıp satabilecek. Dolayısıyla Bist30 hisselerine gelecek. 30 haricinde ise bir hissede saklı bir değer varsa örneğin, bir holdingin içerisinde halka arz olacak bir şirket var ama o holding Bist30 içinde değil, ona da gelebilir. Hikayesi olan şirkete gelir. Onun haricinde Birleşik Arap Emirlikleri ile yapılan görüşmeler var. Yaklaşık 20 milyar dolarlık yenilenebilir enerji, enerji yatırımları, panel satımları söz konusu. O tarafa girebilir. Ayrıca enflasyon yüzde 33’e düşse bile hala yüksek. Yüksek enflasyondan gıda sektörü yararlanır. O tarafa da gidebilirler. Bir de bildiği şirkete gider. Yıllardan bu yana burada değiller. Senin şirketini tanımak için vakit harcamaz adam. İşlemi bitirir.
YABANCI KASIM AYINA DOĞRU İKNA OLMAYA BAŞLAR
● Ekonomide atılan adımlar yabancıyı ikna için yeterli mi?
Yarı yarıya. Bekleme süreci koyuyorlar içerisine. Geçmiş dönemde Naci Ağbal olayı yaşadık. Şimşek’i o şekilde düşünmüyorlar, ama Cumhurbaşkanı’nın düşük faiz politikasına inandığını herkes biliyor. Dolayısıyla diyorlar ki bekleyelim, biz sonuçları alalım. Merkez Bankası ilk toplantısında, piyasa beklentisinin altında bir başlangıç yaptı. Sonra 750 puan artış olunca ne oluyor dedik. Merkez Bankası böyle bir adım attı ve devam edeceğim dedi. Şimşek yılsonu 65 olan enflasyon tahmini üzerine petrol fiyatlarındaki artışın yansıması olacağını net söyledi. Yabancı Merkez Bankası’nın kararlılığını, Şimşek’in kararlılığını, cumhurbaşkanımızın kararlılığını görmek isteyecektir. Bu süreç bence 1.5-2 ay sürer. Yabancılar kasıma doğru ikna olmalar başlar. Biz de şu andan kasım ortasına kadar bu işten nemalanmaya başlarız ama esas nemalanma yılı kaç politika faiziyle kapatacağının üzerinde olur. Bizim anlaşılır olmamız için reel faiz vermemiz gerekiyor. 2024 için yüzde 33 olan enflasyon tahmini bence ekimde yukarı doğru revize edilir.
SIKILAŞTIRMA ADIMLARININ TAMAMI YILSONUNA KADAR ATILACAK
● Mehmet Şimşek’in yabancı yatırımcılarla toplantısı sonrası Türkiye’ye para girişi olur mu?
Bakan Şimşek Türkiye’nin hikayesini satacak. Hikayeyi satmak için önce Merkez Bankası yönetim kurulu tamamıyla değişti. OVP’yi açıkladık. Yapısal reformları içerisine koyduk ve takvime bağladık. Not görünümümüz yükseldi. Dolayısıyla bir normalleşme gördük. Üstüne Mehmet Şimşek’in daha net açıklamaları geldi. Bunların hepsini elinin altına koydu; enflasyon, rasyonelleşme, sadeleşme… Bizim hep dediğimiz bir şey vardır; ‘terminalde bir rakam vardır o rakam üzerinden gideceğiz.’ Biz yıllarca o rakam değil onun yan tarafından gittik. 6 tane faizimiz var, ona göre reel faiz veriyoruz dedik. Sonra o dönemi tamamen silip politika faizini 25 yaptık. Enflasyon tahminlerini yükselttik. Biz yüzde 75 enflasyon bekliyoruz. Dolayısıyla politika faizi beklenen enflasyona göre yılsonu yüzde 40 olur. Ona göre hikayemizi anlatırız. Bu dönem içerisinde kısmi yapısal reformları yapacağız, paraları sıkılaştıracağız, KKM’den çıkacağız. Çıkışlar, yabancı yatırımcıya daha net anlatacaktır. Henüz vatandaş o kadar istekli değil. Ama Merkez Bankası faizi ne kadar artırırsa mevduat faizi o kadar yukarı çıkacaktır. Bu doğal olarak KKM’nin çözülmesini hızlandırır. Dolayısıyla Şimşek, ‘Biz bu programı uygulayacağız, vademiz uzun, yaklaşık 2026’da neticeleri tam alacağız. Siz finansman konusunda bize destek olun’ hikayesi üzerinden yabancıyı ikna etmeye çalışacak ama algıda ne var? Cumhurbaşkanı buna müsaade eder mi? Şimdi insanların alışık olmadığı bir kalıp ama Türkiye’de herkesin alıştığı bir kalıp. Merkez Bankası beklenti üzerinde faiz arttırdığında ‘Oo Cumhurbaşkanımız izin vermiş’ deniyor. Cumhurbaşkanımız önceki gün ‘Biz enflasyon için gerekli adımlarımızı hızlı atıyoruz. Büyük bir ihtimal bu adımların tamamını da yılbaşına kadar atmış olacağız’ dedi. Burada ne çıkardık? Merkez Bankası’nın sıkılaştırma adımlarının neredeyse tamamı yılbaşına kadar atılacak. Yapısal reformlar arkasından gelecek ve ondan sonra da yurt içine para girişiminin hızlı bir şekilde sağlanmasına çalışacak.
