Ferda BESLİ – BESFİN CEO’SU
Piyasa bu iflasların sistemik bir risk taşıyıp taşımadığı konusunda endişeli. Her ne kadar Sayın Janet Yellen bankacılık sektörünün çok güçlü olduğunu söylese de 2008 yılından beri Washington Mutual ve Lehman Brothers’tan sonra en büyük banka iflası ve sistemik risk oluşturabilecek büyüklükte.
2022 sonu itibariyle aktif büyüklüğü 212 milyar dolar
SVB, teknoloji, innovation, tech- health, finansal teknoloji firmalarına ağırlıklı olarak hizmet eden bir banka. Ortakları, Vanguard Grup yüzde 11,25, Black Rock yüzde 8,05, State Street yüzde 5,22, Alecta Pension yüzde 4,45, JP Morgan Chase yüzde 4,25. SVB’nin ortakları ABD’de tanınmış finans sektöründeki firmalardır.
SVB’nin 31.12.2022 tarihi itibariyle 212 milyar dolar aktif büyüklüğü var ve ABD’de bankacılık sektörü ile karşılaştırdığımızda 16. sırada ve büyük bir banka. Krediler 74 milyar dolar, mevduat 173 milyar dolar ve öz kaynaklar 16 milyar dolar. FDIC kişi başı 250 bin dolara kadar mevduatı garanti ediyor ancak SVB’de mevduat ağırlıklı olarak kurumsal firmalara özellikle de Venture Capital, kripto para ve startup firmalara ait ve yüzde 93’ü garanti kapsamına girmiyor. Bu nedenle bazı kripto para arz eden şirketlerin kayıpları büyük. Örnek vermek gerekir ise Stablecoin şirketi Circle İnternet Financial Ltd’nin riski 3.3 milyar dolar. Yine teknoloji firması BlackFi’nin SVB’deki mevduatı 227 milyon dolar. Birçok şirketin garanti miktarını geçen mevduatı var ve kripto para ve burada mevduatı olan firmalarda sorun devam edecek görünüyor.
SVB neden sorunlu hale geldi? Bildiğiniz üzere FED yaklaşık 1 yıl önce yüzde 0- 0,25 olan politika faizini enflasyon kaygısı nedeniyle artırmaya başladı ve yüzde 4,5-4,75 bandına kadar getirdi ve yükseltmeye devam edecek görünüyor. Artan faiz bankacılık sektörünün varlıklarının değerini düşürürken yükümlülüklerinin maliyetini artırıyor. ABD bankacılık sektörünün aktif varlığına dair risk exposuru yaklaşık 620 milyar dolar seviyesinde. 1 yıl önce 10 yıllık tahvil faizi yüzde 0,5 seviyesinde iken şimdi ise yüzde 4 seviyesinde. SVB de tahvil varlıklarından 2022 yılında zarar etti ve zarar faiz artışı ile devam edecekti.
Türkiye’de kısa vadeli kredilerin payı artıyor
Türkiye’de bankacılık sektörü ise son 1 yılda orta ve uzun vadeli kredilerin toplam krediler içindeki payını azaltırken kısa vadeli kredilerin payını artırıyor. Örneğin 2021 yılı sonunda kısa vadeli kredilerin toplam krediler içindeki payı yüzde 31,1 ve 1.53 trilyon TL iken bu oran 2023 Ocak ayında yüzde 43,9’a yükselmiştir ve bankaların vade riski azalmıştır. Öte yandan 90 güne kadar olan mevduatın toplam mevduat içindeki payı 2021 yılı sonunda yüzde 91,6 iken bu oran 2023 Ocak ayında yüzde 84,8’e gerilemiştir. Özetle kredilerde vade kısalırken fonlama süreleri artmıştır. Sektörde en önemli riskinin artan mevduat maliyeti olduğunu söyleyebiliriz.
Sonuç olarak yüksek enflasyonu düşürmek için uygulanan sıkı para politikası ve faiz oranlarındaki artış bankaların aktif ve pasif yönetiminde baskıya neden olmaktadır. SVB ABD’de sektörde önemli bir banka olup kaygıya neden olacaktır.
