Şebnem TURHAN
Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında beklentilerin altında kalan politika faizi artışı sonrasında bankacılık sektöründe faizlerde hareketlilik başladı. Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre tüketici kredi faizleri yönünü yukarıya çevirirken TL mevduat faizleri ise aşağıya çevirdi. Ticari kredilerde Merkez Bankası’nın faiz üst limiti devam ettiği için politika faizi kadar güncelleme yapılsa da kaynakların verdiği bilgiye göre ticari kredide arz halen daha sınırlı bulunuyor. Bankacılık sektörü kaynakları kamu bankalarında faizlerin en az 70 baz puan arttığını kaydederken özel bankalarda ise artış 50 baz puanı geçti.
70 bin liraya kadar kullandırım daha yoğun
Ticari kredilerde bankacılık sektörü kaynaklarına göre kullandırım sınırlı ve arz oldukça düşük seviyede devam ediyor. Hatta bazı kaynaklar ‘ticari kredi verilmiyor’ diye de ifade kullanıyor. İhtiyaç kredilerinde ise kamu başta olmak üzere bankacılık sektörü faizleri arttırdı. Uzunca bir süre kamu bankaları 70 bin liraya kadar ihtiyaç kredisini aylık yüzde 1,94 seviyesinden kabaca yıllık bileşik faiz yüzde 25 seviyelerinde kullandırıyordu. Bu hafta başından itibaren kamu bankaları ihtiyaç kredi faizini yüzde 2,64’e çekti. Ve böylece yıllık bileşik faiz kabaca yüzde 32’nin üzerine geldi. Özel bankalarda ise faiz oranları bankalara göre farklılık gösteriyor. Kaynakların verdiği bilgiye göre özel bankaların ihtiyaç kredi faiz oranları bu hafta itibariyle yüzde 2,90 ile yüzde 5 arasına yükseltildi.
Bir bankacılık sektörü kaynağı ihtiyaç kredi faiz oranının yüzde 4,2 seviyesinde bulunduğunu ancak piyasada ihtiyaç kredi faizlerinin yüzde 40’ın üzerine taşındığına işaret etti. Bu artışı ‘gereksiz bir reaksiyon’ olarak tanımlayan kaynak, ihtiyaç kredi faizinin mevduat faizinin geleceği seviyeye göre belirleneceğine işaret etti. Uzun bayram tatili öncesine göre mevduat faizlerinin daha düşük olduğunu yüzde 40’ın altına geldiğini söyleyen bankacılık kaynağı tabela faiz oranlarının olması gerektiğinden daha yüksek seviyeye çıktığını dile getirdi. Bir diğer bankacılık sektörü kaynağı ise faizlerde mevduat aşağı kredi yukarı olarak bir seyir olduğunu vurgulayarak ticari kredide ise zaten çok arz olmadığını belirtti. Bireysel tarafta kredi faizlerinin yükseltildiğini aylık yüzde 3,25’e çıkan faiz oranlarının kabaca bir hesapla yıllık bileşik faizde yüzde 47’ye geldiğini ifade etti. Bazı bankaların yüzde 5 aylık faiz uyguladığını dile getiren bankacılık sektörü kaynağı bu oranların 70 bin liraya kadar olan ihtiyaç kredi kullandırımı için geçerli olduğuna da dikkat çekti.
İhtiyaçta vadeler 12 ayda sınırlandırılıyor
Vadelerin de kısaldığına dikkat çeken kaynak ihtiyaç kredisinin 12 ay vadeli olarak kullandırıldığını söyleyerek regülasyonlar yeterince gevşemediği için bankacılık sektörünün kredi faizlerini yukarı çektiğini vurguladı. Mevduat tarafında gevşeme söz konusu olduğunu belirten sektöre yakın kaynak TL mevduat faizinin yüzde 40’ın altına geldiğini vurguladı. Kaynak, yüksek hacimli mevduatlarda bile yüzde 35-38 arası faiz uygulandığını dile getirdi. Hatırlanacağı üzere geçen aylarda yüksek hacimli mevduatlara bankacılık sektörü yüzde 60’a kadar varan oranlarda TL mevduat faizi teklif ediyordu.
Bunun yanı sıra ihtiyaç kredisinde 70 bin lira üzeri kredi arzının da sınırlı da olsa başladığını belirten bankacılık sektörü kaynağı ancak aylık faiz oranının yüzde 5-6’ya çıktığını vurguladı. Kaynak bazı özel bankaların ise 70 bin liraya kadar ihtiyaç kredisinde bile yüzde 5 faiz uyguladığına da işaret etti.
Konut ve taşıt kredi faizleri de arttı
İhtiyaç kredi faizlerinin yanı sıra kamu bankalarında taşıt ve konut kredi faizleri de artırıldı. Konut kredi faizi aylık yüzde 1,36 seviyesindeyken pazartesiden itibaren yüzde 2,19’a kadar çıkarıldı. Taşıt kredi faizi ise yüzde 1,67 seviyesinden aylık yüzde 2,45’e yükseltildi. Özel bankalarda ise konut kredi faizleri aylık yüzde 2,5 ile yüzde 4,09 arasına çekildi. Taşıt kredilerinde ise yüzde 2,59 ile yüzde 4,89 arasına çıkacak şekilde artırıldı. Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre konut kredisinde 500 bin liranın üzerinde kredi arzı ise halen daha sınırlı seviyede bulunuyor.
Yıllık bileşik referans faiz oranı yüzde 17,86’ya çıktı
Merkez Bankası politika faizini yüzde 8,5’ten yüzde 15’e yükseltti. Merkez Bankası referans faiz oranı da temmuz ayı itibariyle yüzde 1,36’ya yıllık bileşik referans faiz oranı da yüzde 17,86’ya çıktı. Kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi faiz oranı haziran ayındaki yüzde 1,36’dan yüzde 1,91’e çıkarken kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami gecikme faiz oranı da haziran ayındaki yüzde 1,66’dan yüzde 2,21’e yükseltildi. Ticari kredilerde ihtiyaç kredilerinde ise 70 bin liranın üzerinde Merkez Bankası’nın belirlediği limitlerin aşılmaması gerekiyor. Yoksa bankacılık sektörü belli oranlarda menkul kıymet tutma zorunluluğu ile karşı karşıya geliyor. Bankacıların hesaplamalarına göre ticari kredide yüzde 25- yüzde 32,2, ihtiyaç kredi faizinde ise yüzde 32,2- yüzde 35,72 oranları aşıldığında menkul kıymet tutma zorunluluğu devreye girecek.
Merkez dün de özel bankalara döviz sattı
Bankacılık sektöründe TL mevduat faizinde bir yavaşlamaya girilmesine rağmen Merkez Bankası’ndan henüz bir düzenleme değişikliği gelmediği için kur korumalı mevduat için hummalı çabanın sürdüğünü vurguladı. Kaynak, mevduat tarafı rahatlasa da sektörün KKM dönüşlerini devam ettirme çabasında olduğunu dile getirirken eğer KKM’den dönerse de müşteri dövize gitmesin diye de bankaların uğraştığına işaret etti. Merkez Bankası (TCMB) dün kur korumalı mevduat dönüşlerinin oluşturduğu döviz talebini karşılamaları için özel bankalara ihtiyacı olan dövizi sağladı. Reuters’a bilgi veren konu hakkında bilgi sahibi bir kaynak daha önce TCMB rezervlerinin sadece kamu bankaları aracılığı ile piyasaya satışını sağlayan Hazine protokolünün kullanımına son verileceğini de söyledi. Kaynak pozitife geçen TCMB rezervlerinin kur seviyesi belirlemek için kullanılmayacağını da belirtti. TCMB önceki gün KKM dönüşleri nedeniyle piyasada oluşan döviz likidite ihtiyacının karşılanması için kamu bankaları üzerinden 1 milyar dolar tutarında satış yapmıştı. BloombergHT’nin haberine göre Merkez Bankası’nın özel bankalara döviz satışında minimum işlem tutarı 500 bin dolar/Euro olacak. işlemler için komisyon alınmayacak, teminat ve limit aranmayacak.
