Evrim KÜÇÜK
Dünyanın en büyük tahıl ve yağlı tohum üreticilerinde kuraklık başa bela oldu. Avrupa ve Avustralya üretim beklentilerini aşağı çekiyor. ABD’de de mısır tarlada kavruluyor. Avrupa, ABD, Kanada, Avustralya ve Çin’de de mahsulün azalması; Rusya’nın “Karadeniz Tahıl Koridoruna” dâhil olmaması gibi faktörler başta buğday olmak üzere tahıl fiyatlarına yükseliş olarak yansıyor. Özellikle buğday ithal eden ülkeler için sıkıntılı bir sürece neden olacağı uyarısı yapılıyor.
En büyük 7 ihracatçıda buğday stoku 16 yılın dibinde
Chicago’da buğday vadelileri kile başına 6.50 dolar, soya fasulyesi, 14.40 dolar ve mısır 5 dolar civarında işlem görüyor. Fiyatlar geçen aya göre zayıf olmakla birlikte Ukrayna’nın limanlarının hava saldırısına uğraması ve büyük üreticilerde verimi azaltan kötü hava şartları nedeniyle yükseliş sinyalleri vermeye başladı. Kuraklığın, büyük ihracatçılarda küresel buğday stoklarını on yıldan fazla bir sürenin en düşük seviyelerine çekmesi bekleniyor. ABD’nin yedi büyük ihracatçı için buğday stokları ve mahsul kullanımına ilişkin tahminleri stok seviyelerinin 2023-24’te 16 yılın en düşük seviyesine ineceğini gösteriyor. Analize göre, Rusya, ABD ve AB’nin çıkarılması halinde bu oran 1960’tan bu yana en düşük seviyeye iniyor ve Avustralya, Kanada ve Arjantin gibi önemli sevkiyatçılarda durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
Rusya’nın ihracatı kilit rolde
Rusya’nın ise Sibirya gibi yerlerdeki kuraklık dönemlerinin üstesinden gelerek büyük hasatlar nedeniyle sevkiyatları artırması bekleniyor. 2023- 24’de USDA, Rusya’nın buğday ihracatını 47.5 milyon ton olarak tahmin ediyor. Fakat Rusya’nın iç piyasadaki fiyat artışları nedeniyle ihracatı sınırlandırması halinde fiyatlarda büyük bir sıçramaya neden olabileceği belirtiliyor. Ukrayna limanlarına yönelik saldırıların 9 gün içinde 180 bin ton mahsulü piyasadan yok ettiğine dikkat çeken AgResource Company danışmanlık şirketinin başkanı Dan Basse, “Dünyanın sırtını dayayabileceği bir tampon yok” uyarısı yapıyor.
AB’nin tahıl üretiminde 4 milyon ton kayıp bekleniyor
AB Ortak Araştırma Merkezi’nin Tarımsal Kaynakları İzleme birimi (MARS) 2023-24 (Temmuz-Haziran) pazarlama yılı için tahıl verimi tahminini haziran ayındaki 5.52 ton/hektar seviyesinden 5.46 tona düşürdü. Avrupa Komisyonu’na göre AB tahıl üretimi 2023-24 mali yılında daha önceki tahminlerin 4 milyon ton altına inerek 276 milyon ton olacak. Ayrıca Strategie Grains, kuru havanın ardından AB’nin kolza üretim tahminlerini 1 milyon ton düşürdü. AB’nin en önemli üreticilerinden Fransa’da kuraklığın bu yıl 2 milyon ila 3 milyon ton arasında bir üretim kaybına yol açtığı ifade ediliyor. Platts, S&P Global Commodity Insights verilerine göre yüzde 11 protein içeriğine sahip AB buğdayı fiyatı temmuz ayında yükselerek ton başına 277 dolar/tona çıktı.
Avustralya’nın buğday üretiminde %34 düşüş bekleniyor
Avustralya’nın 2023/24 buğday üretiminin, geçen yıla çift hane düşeceği tahmin edilmekte. Avustralya Hükümetine ait bir ajans olan ABARES verimi düşüren El Nino hava akımı etkisiyle, buğday üretimde yüzde 34’lük büyük bir düşüş öngörüyor. S&P Global verilerine göre Platts, FOB Avustralya Premium Beyaz buğdayı ton başına yaklaşık 300 dolardan satılıyor.
ABD’de mısırın %23’ü kavruluyor
Büyük ölçüde kurak geçen Haziran’ın ardından kuraklık koşulları mahsul üretimini hâlâ etkiliyor. ABD Drought Monitor’e göre, mısır mahsullerinin yüzde 59’u orta dereceli veya daha kötü kuraklıktan etkilenirken, yüzde 23›ü şiddetli veya daha kötü kuraklık yaşıyor. Platts, S&P Global verilerine göre ABD Mısır CIF New Orleans fiyatı ay başında tonu 216,25 dolardan alıcı buldu. Diğer yandan kuraklığın Kansaslı çiftçileri kışlık buğday tarlalarını terk etmeye itmesinin ardından, ABD baharlık buğday rekoltesinde geçen yıla göre yüzde 5’ten fazla bir düşüş bekleniyor.
Malezya ve Endonezya da kuraklığın pençesinde
Dünyanın en büyük palm yağı üreticileri Endonezya ve Malezya, gelişmekte olan El Nino fenomeninin bu yıl mevsimsel kuraklığı şiddetlendirmesi beklendiğinden, önümüzdeki ay artan bir orman yangını tehdidiyle karşı karşıya kalabilir. İki ülke, dünya palm yağı ticaretinin yaklaşık yüzde 85’ini oluşturuyor. Malezya Palm Oil Corporation veya MPOC, ülkenin yaklaşık 18 milyon ton olan yıllık palm yağı üretimini 2024’te 1 milyon-3 milyo n ton azaltabileceğini ve palm yağı fiyatlarının yıl içinde 4.300 MR/tona (946.3 $) yükseleceğini tahmin ediyor. Platts ham palm yağı Endonezya FOB fiyatı da ay başında ton başına 917 dolara çıktı.
