Evrim KÜÇÜK
Yeşil enerji geçişini hızlandırmak için dünyanın ihtiyaç duyduğu elektrikli araçların (EV) bataryalarında en önemli bileşenlerden biri lityum. Son yıllarda lityumun fiyatı artan EV talebiyle büyük sıçrama yaptı. Ancak bozulan makroekonomik görünümün talep üzerinde yarattığı baskı fiyatları bu yıl yüzde 60 geri çekti. Çinli lityum batarya üreticileri de kayıplarını azaltmak için üretimlerini dizginlemeye başladı.
Elektrikli araçlara yönelik talep güçlü olmasına karşın COVID- 19 salgınının yansımaları batarya emtiaları pazarını dalgalandırıyor. Geçen aralık ayında ton başına yaklaşık 70.000 dolarla zirve yapan lityum fiyatları makroekonomik görünümdeki bozulma ve özellikle Çin’de teşviklerin azalmasıyla sert bir gerileme içinde.
Çin’de teşviklerin durması fiyatı 31 bin dolara çekti
Fiyatlar yılbaşından bu yana yüzde 60 gerileyerek ton başına 215 bin yuana (31.300 dolar) inerek son 16 ayın en düşük seviyesini gördü. Çin hükümeti, yeni enerji araçları satın alan haneler için nakit sübvansiyonları sonlandırdı. Teşviklerin son bulmasının ardından Çin’in EV sektörü daraldığı için fiyatlardaki düşüş dünya çapında üreticilere yansıdı.
2022’nin sonunda sübvansiyonlardan yararlanmak için yapılan aşırı batarya üretimi, üreticilerin elinde önemli miktarda stok oluşmasına neden oldu. Teşviklerin sonlanmasının ardından şirketler mallarını önemli bir iskonta ile satmaya başlayınca fiyat düşüşleri kaçınılmaz hale geldi.
AB’nin karbon salınımlı otomobilleri 2035 yılına kadar kademeli olarak kullanımdan kaldırma kararı da yakın vadedeki düşüş baskısını destekledi.
Taban fiyat anlaşması işe yaramadı
Tianqi Lithium ve Ganfeng Lithium dahil olmak üzere Çin’in en büyük lityum üreticileri fiyat düşüşünü yavaşlatmak için lityum karbonatın tonu başına minimum 250.000 yuan yani 36.380 dolar fiyat belirlemeyi kabul etmişlerdi. Ancak azalan talep nedeniyle fiyatlar bu seviyenin de altına indi.
Üretimin azalması fiyatlara destek olabilir
Yeni bir hamle olarak bazı Çinli şirketler üretimlerini düşürmeye başladı. Çinli The Paper gazetesinin bildirdiğine göre, Jiangxi eyaletindeki Yichun’daki bazı lityum şirketleri üretimde kesintiye gidiyor. Yichun, 2022’de ülkenin toplam lityum karbonat üretiminin yaklaşık yüzde 11’ini gerçekleştirdi. Yichun’da fabrikaları olan şirketler arasında Jiangxi Special Electric Motor, Yongxing Special Materials Technology ve Nanshi Lithium da bulunuyor.
Rystad Energy analisti Susan Zou, “Yichun’daki rafinajın askıya alınması, fiyatlara destek sağlayabilir ve yakın vadede lityum karbonat fiyatlarının dengelenmesine yardımcı olabilir” dedi. Zou, talepteki canlanmaya bağlı olarak kayda değer bir fiyat artışının gerçekleşeceğini fakat bunun önümüzdeki 1 ayda gerçekleşmesinin pek olası olmadığını söylüyor.
Gelecek 10 yılda pazarda görünüm
Fastmarkets uzmanları jeopolitik riskler ve arz-talep zorluklarını göz önünde bulundurarak 2033’e kadar lityum piyasası için şu tahminlerde bulunuyor:
1-EV talebi hız kazanmaya devam ediyor
Çin EV satışları 2022’de yıllık bazda yüzde 96,5 arttı ve 19 ülke şu anda yüzde 5 EV penetrasyon oranını geçti. Fastmarkets, bataryalı elektrikli araçlardan (BEV’ler) gelen talebin, 2022’de 321.000 ton LCE’den (lityum karbonat işdeğeri), yıllık ortalama yüzde 20 büyümeyle 2033’te 2.28 milyon tona yükseleceğini tahmin ediyor.
2- Lityum arz ve talep zorlukları devam edecek
Bölgesel maden arz ve talep profilleri uyumlu değil. Çin, Avrupa ve ABD’de yerel arz artsa da talebe ayak uyduramayacak. 2033’e kadar, Avrupa ve ABD’nin her biri küresel arza yüzde 5, küresel EV talebine sırasıyla yüzde 18 ve yüzde 23 katkıda bulunacak. Avustralya, Şili, Afrika ve Arjantin’den lityum tedarikini güvence altına almak için şiddetli bir rekabet olacak. Ancak Çin, yerel maden üretimini agresif bir şekilde genişletiyor ve 2033’te 836 bin ton LCE ile bir numaralı üretici olarak Avustralya’yı geçebilir.
3 -Tedarik zincirlerini yerelleştirilme baskısı
Çin, 2033 yılında lityum tuzu üretimini 1.86 milyon tona çıkararak işleme kapasitesine hakim olacak gibi görünüyor. Bununla birlikte, batarya sınıfı tuzların üretiminde ABD ve Avrupa’da dış tedarik zincirlerine olan bağımlılığı azaltmak bir öncelik haline gelecek.
4- Yeni projelerde gecikmeler olabilir
Hayata geçirilmeyi bekleyen yaklaşık 300 lityum projesi var. En az 2026 yılına kadar piyasa sıkışıklığı öngördüğümüzü göz önünde bulundurarak, yeni arzın devreye girmesini teşvik etmek için fiyatın maliyet eğrisinin üzerinde kalmasını bekliyoruz.
5- 2026 yılına kadar açık verecek
EV’ler için lityum iyon bataryalara ve giderek artan enerji depolama sistemlerine (ESS) yönelik güçlü talep nedeniyle pazarın 2026 yılına kadar büyük ölçüde açık vermesini bekliyoruz.
