Şebnem TURHAN
Dolar/TL’de son günlerde ivme kazanan yukarı yönlü hareketin hızlanmasının önüne geçmek, döviz yükümlülükleri artan şirketlerin de döviz talebini engellemek için Merkez Bankası şirketler için hem elindeki TL’yi kullanabileceği hem de 1 ay vade yapabileceği yeni bir kur korumalı mevduat hesabını devreye aldı. Bankacılık sektörü kaynakları yeni KKM’nin spot piyasada döviz talebini azaltmayı amaçlarken seçim öncesi döviz kurlarının da ekonomi yönetiminin belirlediği çerçevede kalmasının hedefl endiğini belirtti. Uzmanlar, şirketlerin TL’sini de kullanabileceği için bir hedge fırsatı olarak yeni ürüne ilgi gösterebileceklerini vurguladı. Dolar ilk çeyrek itibariyle TL karşısında yaklaşık yüzde 2,5 yükselirken Euro’daki yükseliş yüzde 4.4’ü buldu. Dün itibariyle dolar/TL’de 19.19, Euro/ TL’de 20.90 seviyesi aşıldı.
KKM’de 11 haftalık artış 302.8 milyar lira
Merkez Bankası dün döviz borcu olan şirketler için elindeki TL’yi de kullanabileceği yeni bir kur korumalı hesap (KKM) hesap cinsini devreye aldı. Uygulama ile şirketler dövizlerini TL’ye dönüştürmeden ellerindeki TL ile KKM hesabı açabilecekler. Ayrıca yeni KKM hesabı 1 ay ve üzeri vadede açılabilecek faizde de tıpkı dövizden dönüşlü KKM’de olduğu gibi faiz üst sınırı bulunmayacak.
KKM ilk olarak Aralık 2021’de kurdaki atak sonrası devreye girdi. Önce bireysel müşterilere tanınan KKM’de tüzel müşterilere de imkan sağlandı ancak vade en az 3 ay olarak belirlendi. KKM kurdaki dalgalanmalara karşı bireyler ve şirketler için koruma sağlarken dövizden dönüşlü KKM ise faiz üst sınırı kaldırıldıktan ve bankacılık sektöründe TL mevduat hedefi artırıldıktan sonra daha büyük ilgi gördü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 24 Mart haftası itibariyle KKM hesapları 1 trilyon 672 milyar 833 milyon lira büyüklüğe ulaştı. 6 Ocak haftasından bu yana kesintisiz artan KKM hesaplarında ivmenin yeni ürünle birlikte artması bekleniyor. 11 haftalık artış 302.8 milyar lira oldu.
KKM’de 6 Ocak sonrası ilk güçlü giriş faiz üst sınırının kaldırılmasından sonra yaşandı. 24 Şubat haftasında bir haftada 52 milyar liralık KKM artışı yaşanırken 3 Mart haftasında 25.4 milyar lira, 10 Mart haftasında 26.3 milyar lira, 17 Mart haftasında 36.4 milyar lira ve geçen hafta da 33 milyar liralık artış sağlandı.
Seçim belirsizliğinden korunma talebi
Bankacılık sektörü kaynakları yeni ürünün de kısa vadeli bir çözüm ürettiğini belirterek son dönemde şirketlerin TL’den çok daha fazla döviz ihtiyacı olduğunu vurguladı. Dışarıdan döviz girişinin yok denecek kadar az olduğunu söyleyen kaynaklar içeride de hem bireylerin hem de şirketlerin seçim sonrası belirsizliği nedeniyle kendilerini güvenceye almak için döviz talebini arttırdığını dile getirdi.
Uluslararası bankalar yükseliş bekliyor
Uluslararası bankaların değerlendirmeleri de dolar/TL’de yukarı yönlü seyir beklentisinde. BofA Securities ekonomist ve stratejistlerine göre tüm göstergelerin Türkiye ekonomisinden yeniden dengelenme ihtiyacına işaret ettiğini, bunun da finansal koşullarda sıkılaşma, deprem sonrası harcamalarda kayda değer bir düşüş ve Türk lirasında yüzde 15-yüzde 25 arası bir değer kaybı ile sağlanabileceği değerlendirmesinde bulundu. Kurumun Zümrüt İmamoğlu, Merveille Paja, David Hauner ve Mikhail Liluashvili imzalı raporunda, gerçekleşen cari denge rakamlarının uzun vadeli normlar ile kıyaslandığı banka modelinin Dolar/ TL ’nin adil değerini 24 seviyesi olarak gösterdiği belirtildi.
Bankacılarla yakın temas sürüyor
Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz açık pozisyonu artışını sürdürüyor. Aralık 2022 itibariyle finansal kesim dışındaki net döviz pozisyon açığı 91.2 milyar dolara çıktı. Kasım ayına göre 4.1 milyar dolarlık artış yaşanırken kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülükler içindeki payı yüzde 31 seviyesinde oldu. Bu durum da yakın dönemde şirketlerin döviz talebinin artacağına işaret ediyor. Bankacılık sektörü kaynakları Merkez Bankası’nın bu hamlesiyle kısa vadeli döviz talebini de kontrol altına almaya çalıştığını vurguladı. Öte yandan dolar/TL’de ekonomi yönetimince belirlenen sınırların aşılmaması için bankacılık sektörü ile yakın temas da sürüyor. Tüzel müşterilerin her türlü döviz talebi son düzenlemeler sonrası önce Merkez Bankası’na iletilirken uygun görülen satışlar gerçekleştiriliyor. Bunun yanı sıra bankacılık sektörü kaynakları geçen hafta banka genel müdür yardımcıları ile bir araya gelinerek döviz kurlarında seviyenin seçimlere kadar korunması konusunda destek istendiğini belirtti. 19 liraya kadar oldukça yavaş gelen dolar/TL ardından yukarı yönlü hareketini ivmelendirdi.
KKM vadesi boyunca döviz almama sözü verilecek
Merkez Bankası tarafından Resmi Gazete’de dün yayımlanan tebliğe göre döviz yükümlülüğü olan yurt içi yerleşik tüzel kişilerin bankalardaki döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, talep etmeleri halinde vade başı kuru üzerinden TL’ye çevrilecek. Bu döviz Merkez Bankası tarafından satın alınarak ilgili bankaya TL olarak aktarılacak. Bankalar da mevduat sahipleri için en az 1 ay vadeli TL mevduat ve katılım hesabı açacak. Bu durumdakilerin bankalardaki TL mevduatı için de vade başı kuru üzerinden aynı koşullarda bir hesap açılacak. Vade sonunda döviz kurunun artması halinde, artış tutarı ile faiz/kâr payı arasındaki fark hesap sahibine ödenecek. Bu hesabı açtıranlardan, vade boyunca döviz alımı yapmama taahhüdü alınacak. Bunun yerine getirmeyenler 1 yıl boyunca Merkez Bankası kaynaklı kredi kullanamayacak. Tebliğe göre, döviz yükümlülüğü olan şirketlerin bankalarda mevcut olan TL cinsinden mevduat veya katılım fonu hesabı bakiyeleri için de vade başı kuru üzerinden hesap sahibinin talebine dayanılarak 1 aydan az olmamak üzere Merkez Bankasınca belirlenecek vadelerde hesap açılabilecek. Vade sonunda TL mevduat hesabı sahibine anapara ile faiz, katılma hesabı sahibine ise vade sonundaki katılma hesabı bakiyesi ödenecek. Vade sonu kurunun vade başı kurundan yüksek olması ve kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, kur farkı üzerinden hesaplanan tutardan faiz veya kâr payı düşülerek hesaplanan tutar Merkez Bankasınca mevduat veya katılma hesabı sahibine ödenmek üzere ilgili bankaya aktarılacak.
