Şebnem TURHAN
Piyasada son günlerde en önemli gündem serbest yatırım fonlarının halka arzdan kurumsal yatırımcı olarak yüksek pay alması ve sonrasındaki tavan tavan hareketinden gelen muazzam getiriler. Piyasa uzmanları SPK’nın bu konuyu araştırmasını isterken yatırım danışmanları da bireysel yatırımcıları uyarıyor.
Geçen yılı rekorlarla kapatan Borsa İstanbul endeksleri bu yılın ilk ayını yüzde 9,67 kayıpla tamamladı. Ancak borsa düşerken yüzde 400’ün üzerinde getiri elde edebilen serbest yatırım fonları var. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda (TEFAS) işleme kapalı olan ve sadece kendi yatırımcı grubuna hitap eden bu serbest yatırım fonlarının ortak özelliği ise piyasa oyuncularının verdiği bilgiye göre halka arz hisselerinden aldıkları pay. Piyasa oyuncularının verdiği bilgiye göre serbest yatırım fonları ile kurumsal yatırımcı olarak halka arzlara giriliyor. Kurumsal yatırımcı sayılan serbest yatırım fonları bu halka arzlardan yüklü pay alıyor.
Halka arz sonrası tavan tavan giden hisse hareketiyle yüksek getiri sağlayan bu fonları yine piyasa uzmanlarının iddiasına göre belli bir tavan hareketi sonrası da satışa geçiyor. Uzmanlar son iki yılda bu tarz hareketle halka arzlardan serbest yatırım fonları ile az sayıda yatırımcının büyük kazançlar elde ettiğini dile getirirken Sermaye Piyasası Kurulu’nun 20 Ocak’ta yatırım fonlarının kurumsal yatırımcı olarak halka arzlara katılma kriterlerini değiştirmesinin yeterli olmadığını daha sıkı önlemler gerektiğini vurguladı.
En fazla kazandıran fon nasıl hareket etti
TEFAS verileri incelendiğinde işleme kapalı ve serbest fonlar olarak yılbaşından bu yana getirisiyle önce çıkan ilk 10 fonun yatırımcı sayısı 411 kişi. Yılbaşından bu yana yüzde 2317,04 ile en yüksek getiriyi sağlayan ve 1 kişiden oluşan fon ağırlıklı mevduat, yatırım fonları katılma payları ve vadeli işlemler nakit teminatlarından oluşuyor. Bu fon dışarda bırakıldığında geri kalan en yüksek getiriye Piyasada son günlerde en önemli gündem serbest yatırım fonlarının halka arzdan kurumsal yatırımcı olarak yüksek pay alması ve sonrasındaki tavan tavan hareketinden gelen muazzam getiriler. Piyasa uzmanları SPK’nın bu konuyu araştırmasını isterken yatırım danışmanları da bireysel yatırımcıları uyarıyor. ulaşan fonlar hisse senedi ağırlıklı serbest fonlar.
Yılbaşından bu yana yüzde 407,2 getiri sağlayan ve 22 kişilik yatırımcısı olan fonun 31 Ocak itibariyle yüzde 98,54’ü hisse senedi yüzde 1,41’i ise vadeli işlemler nakit teminatları, yüzde 0,05 TL mevduattan oluşuyor.
Bu fonun hareketleri dikkat çekici. Yeni yılı 3 yatırımcı ve 391.784 TL fon toplam büyüklüğüyle karşılayan fonda ilk büyük hareket 4 Ocak’ta yaşanıyor ve fon büyüklüğü 19.6 milyon liraya yükseliyor. 12 Ocak’a gelindiğinde fon büyüklüğü 35.5 milyon liraya yatırımcı sayısı da 20 kişiye çıkıyor. 17 Ocak’ta fon büyüklüğü 2.4 milyon liraya inerken yatırımcı sayısı da 18’e geliyor. 18 Ocak’ta fon büyüklüğü yeniden yükseliyor ve 31.4 milyon liraya çıkıyor yatırımcı sayısı da 20’ye yükseliyor. 26 Ocak’ta ise fon büyüklüğü birden 270.7 milyon liraya fırlarken yatırımcı sayısı da 21’e çıkıyor. 30 Ocak’ta 22 yatırımcısı olan fonun büyüklüğü 321.7 milyon liraya yükselirken 31 Ocak’a yatırımcı sayısı 21’e fon büyüklüğü ise 164.6 milyon liraya iniyor. Fonun büyüklüğünün ve getirisinin sert hareketler yaptığı tarihlerin halka arz şirketlerinin işlem görmeye başladığı tarihler olması ise dikkat çekici. 4 Ocak’ta SDT Uzay ve Savunma ile Oncosem, 12 Ocak’ta Söke Un, 26 Ocak’ta ise Maçkolik borsada işlem görmeye başladı.
SPK’nın fonlara inceleme yapması gerek
TEFAS verilerinde öne çıkan fonlarda da bu kadar sert olmasa da büyük hareketler yaşanıyor. Piyasa uzmanları 2018 yılından sonra yatırım fonlarının kurumsal yatırımcı olarak halka arzlara katılmasının yaygınlaştığını dile getirdi. Son iki senedir ise halka arzlar bambaşka bir mecra haline gelince de arzdan daha fazla pay alabilmek için kurumsal yatırımcı katılımı sağlayan fon kurulumunun yaygınlaştığına işaret eden piyasa uzmanı, halka arzlar tavan tavan hareketi yaptıkça borsa hareketlerinden farklı yüksek getiriler sağlandığına vurgu yaptı. Fonların bu şekilde para kazandığını bu yönteme yönelik de Sermaye Piyasası Kurulu’nun inceleme yapması gerektiğini belirten uzmanlar paralel bir evren yaratıldığını bireysel yatırımcının böylesi bir durumda piyasadan para kazanmasının imkansız hale geldiğini ifade etti. Fon kurma alt limitinin 300 milyon lira seviyesinde olduğunu söyleyen piyasa uzmanı bu rakamın ciddi şekilde yukarı çekilmesi gerektiğini ve yatırım stratejilerini tıpkı diğer yatırım fonlarında olduğu gibi yani hangi varlık sınıflarında yatırım yapacaklarını açıklamaları gerektiğini vurguladı. Uzman, fon için gereken yatırımcı sayısının da 55’ten çok daha yukarıya çekip fon içeriğini de çeşitlendirme zorunluluğu getirilmesi gerektiğini kaydetti. Halka arz hisseleri artık Borsa İstanbul’da oldukça yüklü bir yer tutuyor.
Halka arz endeksindeki hisse sayısı 95’e ulaştı. Tüm endeksin de yüzde 18’ini bu halka arz hisseleri oluşturuyor. Yani halka arz edilen şirketlerindeki sert hareketler de Borsa İstanbul için belirleyici konuma yükselmiş durumda.
SPK’dan yeni bir adım gelecek mi?
Sermaye Piyasası Kurulu 20 Ocak’ta yayımladığı değişiklikle ilk halka arzlarda serbest ve/ veya unvanında “özel” ibaresi yer alan yatırım fonlarının kurumsal yatırımcı kapsamında sayılabilmesi için “yatırımcı sayısının 50’den az olmaması” ve “herhangi bir yatırımcının toplam fon katılma payı sayısının yüzde 20’sinden fazlasına sahip olmaması” koşullarının bir arada sağlanması gerekeceğini açıkladı. Bu şartları sağlamayan serbest ve/veya özel fonlar bireysel yatırımcı olarak değerlendirileceğini belirten SPK’nın bu hamlesi piyasada bireysel yatırımcıya destek olarak yorumlandı. Piyasa uzmanlar SPK’nın yatırım fonlarına yönelik yeni bir adım için çalıştığını dile getirdi. Ancak bazı piyasa uzmanları ise yabancının olmadığı piyasada likidite sağlanabilmesi için bu tarz yatırım fonlarına ihtiyaç olduğunu ve o nedenle de işlemlerini engelleyebilecek yeni bir adım atılamayacağını kaydetti.
Yatırımcıya uyarı: Piyasada tuzak çok, düşmeyin
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Başkanı Attila Köksal, halka arzların işleme başladıktan sonra hızla yükselmesinin normal olmadığına işaret etti. Köksal, “Bir kere hiçbir şirket patronu hissesini ucuza satmaz. Halka arzlarda iskonto normaldir yüzde 10-20 iskonto olabilir bir hisseyi satmak için olası ederinin yüzde 10-20 altına satabilirsiniz makuldür ama bunun altında bir iskonto gerçekçi değildir. Bir hisse halka arzdan sonra 2-3 misli olduysa ve patron bundan şikayet etmiyorsa bu normal bir davranış değildir. Burada bir yanlışlık var. Bizim elimizde deliller yok ama görüyoruz, grafiklerden ne olduğunu biliyoruz. Kimseyi suçlamak doğru değil fakat yatırımcıları uyarıyoruz dikkatli olun çok yükselen hisselere tavan olan hisselere bugün alayım yarın tavandan satayım derseniz bu risklidir. Çünkü son sahibi olursunuz. Bu tür maceralardan uzak durun” diye konuştu. Halka arzlarda ve normal piyasada çok fazla tuzak olduğunu finansal okuryazarlığı yeterli olmayan yatırımcının da bu tuzaklara düşebileceğini kaydeden Köksal, “Aracı kurumlara da büyük iş düşüyor. Her şeyi SPK’dan bekleyemeyiz. Aracı kurumlar müşterileri korumakla sorumlu. Böylesi işlemlerden en büyük zararı müşteriler ve sermaye piyasamız alıyor” dedi.
