Serap SÜRMELİ
6 Şubat’ta arka arkaya yaşanan Kahramanmaraş merkezli büyük depremlerin ülke ekonomisini nasıl etkileyeceği öngörüsünde bulunan London Capital CEO’su Eyüp Demir, “Bildiğim kadarıyla deprem felaketinden etkilenen 1 milyonun üzerinde konut var. Buna iki başlıkta bakmak lazım. Birincisi depremden dolayı hükümetin katlanacağı maliyet. İkincisi de bireylerin katlanacağı maliyet. Bakın depremlerden etkilenen neredeyse 14 milyon insan var ve bu 14 milyon insanın ülke nüfusunda yüzde 15’lik bir pay aldığı ve gayri safi yurtiçi hasılada da yüzde 9.3’lük bir pay aldığı öngörülüyor. Bu oldukça büyük bir alan ve dolayısıyla bu ekonomide kısa zamanda hissedilmese bile bu yapılacak konutların maliyeti, mevcut konutların güçlendirilmesi ekonomiye ciddi etki edecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Konut dışında depremlerin başta enerji, tekstil, tarım, hayvancılık gibi birçok sektörü de etkilediğine dikkat çeken Demir, özelikle 2023 yılı büyüme rakamlarına, ihracata ve istihdama negatif etkisi olacağını düşündüğünü ekledi. Demir, “Bakın hiçbir rakam telaffuz etmesek de deprem ekonomide yüzde 10’luk bir kayıp yaratacaktır diyebiliriz. Biz aslında depremin etkilerini bugünden yarına değil de adım adım göreceğiz” dedi.
“Kamunun piyasadan pay almasına karşıyım”
Deprem felaketinde Borsa İstanbul’un neden geç kapandığı yönündeki tartışmalara ilişkin değerlendirmelerde bulunan Demir şu açıklamalarda bulundu: Bir kere depremin ilk iki günü yapılan işlemler takas gerçekleştiği için iptal edilemezdi. Ama SPK ve Borsa İstanbul depremin olduğu haberini alır almaz borsayı kapatmalıydı. Sonrasında alınan tedbirler tabii ki olumlu. Ama geç kalınmış bir karar. Tabii geç kalınmış bir karar da çok adaletli olmuyor. Alınan kararlar da fon şirketlerinin içindeki hisse senedi payının artırılması, Türkiye Varlık Fonu’nun Borsa İstanbul’u desteklemek için piyasaya 1 milyar dolar aktarması gibi… Ama ben buna karşıyım. Bu piyasa serbest piyasa. Serbest piyasada kamunun payı olur ama kamunun payı ticari anlamda olur. Siz bunu müdahalelerle yaparsanız sonuçta çekildiğiniz zamanda tekrardan aynı noktaya gelir veya daha sert düşer.
“Deprem mağduru şirketler için önlem alınabilir”
Yaşanan depremler borsada da birçok sektörü olumsuz etkiledi. Durum böyle olunca yatırımcı nasıl bir pozisyon almalı diye sorduğumuz Eyüp Demir, “Depremdeki hasarı henüz tam olarak bilemediğimiz için hangi sektör ne kadar etkilendi bilemiyoruz. Ama başta tekstil, çimento, demir-çelik, enerji, gıda, emlak gibi sektörler olumsuzluk yaşayacak. Tabi bu olumsuzlukların en başında da istihdam geliyor. SPK veya Borsa İstanbul depremde zarar gören halka açık şirketler için fiyatın düşmemesi adına bir çizgi çekip, o fiyatın altındaki işlemlere yasak koyabilir. Elbette yatırımcıyı mağdur etmeden bu kararların da bir an önce alınması lazım. Çünkü yatırımcı küserse kolay kolay bir daha borsaya geri dönmüyor. Yatırımcı bu durumda ne yapmalı derseniz, önlemini alıp önüne bakacak. Borsa işi sabır işidir. Bir sene, iki sene hatta daha da fazla bekleyeceksiniz” değerlendirmesi yaptı.
Son yıllarda yabancı yatırımcının TL varlıklarına ilgisi azaldı. Yabancı yatırımcının gelmesi için birçok cazip fırsatlar sunulması gerektiğini söyleyen Demir, “2022 yılında toplam yabancının yatırımı, bir önceki seneye göre 5.9 milyar dolarlara gelmiş, 4.6 milyar dolar da bizden gitmiş. Net rakama baktığınız zaman 1.3 milyar dolar. Yani toplam portföy yatırımı geçmiş yıllarda 15-17 milyar dolarlardan nerdeyse yüzde 10 gerilemiş. Burada hedefimiz 40-50 milyar dolar olması lazım. Yabancı yatırımcının gelmesi için birçok cazip fırsatlar sunulmalı, çünkü yerli yatırımcıyla bu iş dönmez. Biz tasarruf ve bütçe açığı olan bir ülkeyiz onun için bir yerde kaynak bulmalıyız. Bu kaynak da yabancı yatırımcıdan geçiyor” dedi.
“BORSAYA NİTELİKLİ ŞİRKETLERİN GELMESİ LAZIM”
Eyüp Demir, “Halka arzlarda bir hareketlenme geçen yıl kadar olmasa da muhakkak ki devam edecektir. Bakın şirketler, finansal erişimin bu kadar zor olduğu bir dönemde, hisselerinin bir kısmını satıp içine taze kaynak sağlamak adına halka arz oluyorlar. Ama borsaya nitelikli şirketlerin gelmesi lazım. Mesela halka açılacak şirketlerin aktif büyüklüğü, cirosu belirli bir rakamın üstünde olmalıdır” açıklaması yaptı.
SEÇİME KADAR KUR KORUMALI MEVDUAT VE BORSA
London Capital CEO’su Eyüp Demir, yatırımcıların bu zor günlerde nasıl bir sepet yapmaları konusunda da görüşlerini paylaştı. Demir” Biliyorsunuz önümüzde bir seçim var. Özelikle seçime kadarki kısa dönemde TL mevduat, kur korumalı mevduat ve borsa cazip görünüyor. Yine kısa vadede karma fonlar hatta eurobond da olabilir. Sepet yapmakta fayda var. Sepet size kaybettirmez, elinizdeki mevcudu korur. Amaç zaten mevcudu korumak. Uzun vadede de altın öneriyorum. Özelikle önümüzdeki yıl dünyadaki Merkez Bankaları faiz indirmeye başlarsa gidilecek tek yer altın. Hatta 2023 yılının kasım-aralık aylarında altına hücum olabilir. Dediğim gibi önümüzde zorlu bir seçim süreci var. Eğer mevcut hükümet devam ederse Merkez Bankası’nın faizi artıracağını düşünüyorum. Kur tarafında ise yukarı yönlü bir hareketlenme olabilir. Ama eğer muhalefet seçimi kazanırsa, özelikle yabancı yatırımcının ilgisi artabilir. Eğer ki yabancı yatırımcı gelirse ki döviz fiyatlarının önünü kesecektir. Borsa yine cazibesini koruyacaktır diye düşünüyorum” dedi.
