ŞEBNEM TURHAN
Yeni Merkez Bankası yönetimiyle birlikte para politikasında yaşanan değişim ve bankalara yönelik makroihtiyati önlemlerdeki sadeleşme döviz piyasalarına da etki etmeye başladı. Bankacılık sektörü kaynakları eski Merkez Bankası yönetimi sırasında uygulamaya konulan günlük döviz satış limitleri, belli saatlerde yapılan döviz işlemlerinin artık geçerli olmadığını döviz piyasasının da normalleştiğini belirtti. Ancak halen daha bankaların döviz alış satım makasları 1 lira seviyesinde ve serbest piyasa ile bankalararası piyasa ile farklı. Bankacılık sektörü kaynakları bu durumun ise bireyselin döviz talebine yönelik bir bariyer olarak kaldığını vurguladı.
Seçim öncesi dönemde döviz piyasasında neredeyse üç farklı kur seviyesi oluşmuş, serbest piyasa, bankalararası piyasa ve bankalarda çok farklı fiyattan döviz işlemleri gerçekleştirilmişti. Bankalararası piyasa ile serbest piyasa ve bankalardan satışta fiyat makası yüzde 10’a kadar çıkmıştı. Bankacılık sektöründe döviz alım satım işlemleri arasındaki fiyat farkı da oldukça açılmıştı.
Seçim sonrası yükseliş yüzde 45’i aştı
Yeni yönetimle birlikte döviz piyasasında da normalleşmenin ilk adımları döviz satışlarının durdurulması ve özellikle kamu bankalarının döviz açık pozisyonlarının kapanmasıyla geldi. Döviz kurları seçim sonrasında hızla yükselerek yeni seviyelerine geldi, ardından ise yatay bir yükseliş geçirdi. Dolar/ TL bu yıl yüzde 55,35, Euro/TL ise yüzde 58,5 yükselirken, seçim sonrasından bugüne dolar/TL’deki artış yüzde 45,5, Euro/TL’de ise yüzde 48,2 seviyesinde oldu. Merkez Bankası da önce kamu bankalarına ardından da tüm bankalara kur korumalı mevduat dönüşlerinde ihtiyaçları olan dövizi satmaya başladı ve bu talebin kurlara olumsuz etkisinin olmasının önüne geçti. Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre artık döviz işlemlerinde bankalara yönelik bir sınırlama yok hatta bu sınırlamaları gerektirecek bir durum da yok. Kaynakların verdiği bilgiler göre döviz talebi seçim öncesi kadar yüksek seviyelerde değil ve yüksek bir döviz ihtiyacı yaşanmıyor. Zaten KKM dönüşlerindeki döviz ihtiyacı da Merkez Bankası’ndan karşılanıyor. O nedenle döviz alım satım işlemlerinde bankacılık sektöründe bir normalleşme yaşanıyor.
Ama rakamlar bankalarda döviz alış satım farklarının yine ortalama 1 lira seviyesinde kalmaya devam ettiğini ortaya koyuyor. Bankacılık sektörü kaynakları bu farkın ise bireyselin döviz talebine bir bariyer olarak sürdürüldüğünü vurguladı. Tüzel kişilerin yani firmaların döviz talebinin karşılanması için böyle bir makas olmadığını hatta bu talebin uygun fiyatla sağlandığını kaydeden bankacılık sektörü kaynakları şu anda çok yüksek seviyede olmasa da bireyselin olası döviz talebinin önüne de alış satım arasındaki farkıyla durulduğunu dile getirdi.
Döviz işleminde alış satış farkı 1 lira
Bankalararası piyasada dün dolar 29.0639 liradan alış, 29.0657 liradan satış işlemi geçerken serbest piyasada aynı anda alış 29.0400 liradan, satış ise 29.0500 liradan gerçekleşti. Hem bankalararası piyasa hem de serbest piyasada alış satış fiyatları arasındaki fark oldukça düşük. Bankaların internet sitelerinden alınan rakamlara bakıldığında ise farkın açıldığı görülüyor. Akbank aynı saatte dolar alışını 28.5250 liradan yaparken satışını 29.7250 liradan gerçekleştirdi. Alış ve satış arasında 1.2 liralık fark oluştu. ING Bank’ta da dolar alışı 28.4318 liradan satışı ise 29.6407 liradan gerçekleştirildi ve fark 1.2 lira oldu. Ziraat Bankası’nda alış 28.6410 liradan satış 29.6314 liradan yapılırken alış satış farkı 0.99 lira olarak hesaplanırken Odeabank’ta bu fark 0.94 lira, Vakıfbank’ta 0.90 lira, İş Bankası’nda 0.87 lira, Denizbank’ta 0.85 lira, Halkbank’ta 0.85 lira, Yapı Kredi’de 0.67 lira, TEB’de 0.62 lira seviyesinde. İnternet sitelerinden görülen verilere göre en düşük farkla döviz işlemi 0.15 lira ile Alternatif Bank’ta bulunuyor.
Bankacılık sektöründe net döviz pozisyonu pozitif
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre sektörde döviz açık pozisyonu kalmadı. 18 Mayıs haftasında 992.5 milyon dolar seviyesinde olan döviz açık pozisyonu seçimlerin ardından hızla pozitife döndü ve hatta eylül başında 5 milyar doları aştı. 8 Aralık ile biten hafta itibariyle sektörün net döviz pozisyonu 3.82 milyar dolar seviyesinde. Kamu mevduat bankalarında da 18 Mayıs haftasında 1.2 milyar dolar olan döviz pozisyon açığı 8 Aralık haftasında 1.5 milyar dolar pozitife dönmüş durumda. Yabancı mevduat bankalarında da seçimden önce 1 milyar doların altında olan net döviz pozisyonu 8 Aralık itibariyle 1.03 milyar dolar, özel mevduat bankalarında 26 Mayıs haftasında 472 milyon dolar olan döviz pozisyon açığı ise 8 Aralık haftası itibariyle 990.5 milyon dolar fazlaya dönmüş durumda.
