Şebnem TURHAN
Bankacılık sektöründe yılın son ayıyla birlikte hedeflerin gerçekleştirilmesi, bilançoların daha iyi görünmesi için en çok çaba gösterilen günlere girildi. Bankaların kendi hedeflerinin yanı sıra Merkez Bankası’nın getirdiği kur korumalı mevduattan standart TL mevduata dönüşüm hedefleri de bulunuyor. Hem bilanço makyajlama hem de hedefler için standart TL mevduat faizleri son dönemlerin en yüksek seviyelerine çıktı. Düşük miktarlara yani 10-20 bin liralara bile bankalarda şu an standart TL mevduat faizi yüzde 42,5’in altına inmiyor, 100 milyon lira aşıldığında ise yüzde 50-55 TL mevduat faizleriyle karşılaşmak sürpriz değil.
Bankacılık sektörünün faiz artırım süreci yeni Merkez Bankası yönetiminin parasal sıkılaştırma ile sadeleşme ve normalleşme politikalarıyla da yakından ilgili. Merkez Bankası kur korumalı mevduattan çıkış standart TL mevduata geçiş hedefleri doğrultusunda kararlar alırken bunlar da TL mevduat faizlerine yukarı yönlü katkı yapıyor. Bankacılık sektörü kaynaklarından alınan bilgiye göre özellikle bu hafta standart TL mevduat faizlerinde hızlı bir yükseliş yaşandı. En çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizinin yanı sıra 32 gün, 46 gün vadeli TL mevduat faizleri de yüzde 40’ın üzerine çıktı. Kısa vadelerde sektörde neredeyse yüzde 40,5’in altına TL mevduat faizi kalmadı ve bu faiz oranı 10-20 bin liralık görece düşük sayılabilecek tasarruf miktarlarına bile uygulanıyor.
Standart TL mevduattaki miktar büyüdükçe 3 ay ve daha düşük vadelerdeki TL mevduat faizleri de yükseliyor. Bankacılık sektörü kaynaklarından alınan bilgiye göre, 32 gün vadede en düşük miktarlara yüzde 40,5 faiz önerilirken tasarruf miktarı 100 bin lirayı aştığında bu oran yüzde 42’nin üzerine geliyor milyonlar söz konusu olduğunda ise 32 gün vadeli mevduatta faiz oranı yüzde 45’e kadar çıkıyor. Aynı oranlar 46 gün vadeli standart TL mevduat faizleri için de geçerli.
KKM faiz oranları yüzde 5’e indi
3 aya kadar vadeli standart TL mevduatta ise en düşük faiz oranı yüzde 42,5 seviyelerinde. Bu oran da tasarruf miktarı arttıkça yükseliyor ve kamu dahil tüm bankacılık sektöründe 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi oranları yüzde 47-55 arasında değişiyor.
Standart TL mevduat faizleri böyle hızlı yükselirken daha geçen hafta yüzde 12’ye gerileyen TL kaynaklı kur korumalı mevduat faizi ise yüzde 5’e kadar geriledi. KKM’de 3 aydan daha uzun vadelerde ise faiz oranı yüzde 28’e yükseliyor. Öte yandan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre kur korumalı mevduatta çözülme devam ediyor. BDDK verilerine göre 1 Aralık haftası itibariyle 24.33 milyar lira gerileyen KKM 2 trilyon 714 milyar 342,7 milyon liraya indi. Dolar cinsi KKM büyüklüğü ise 94.47 milyar dolara düştü. Her ne kadar son iki haftada KKM’deki çözülme hız kesse de Merkez Bankası’nın dönüşüm hedeflbankaerini devreye aldığı 18 Ağustos haftasından bu yana çözülme 693 milyar 605,8 milyon lira oldu.
KKM’de gerileme sürerken hem bankacılık sektörünün faiz yarışı hem Merkez Bankası’nın politikalarıyla standart TL mevduatta artış gözleniyor. BDDK verilerine göre 1 Aralık haftası itibariyle standart TL mevduatın büyüklüğü 5 trilyon 620 milyar 589 milyon liraya yükseldi. Bu büyüklükle bankacılık sektöründeki 14 trilyon 146 milyar 794,6 milyon liralık toplam mevduat içinde standart TL mevduatın payı yüzde 39,73’e çıktı. KKM’nin toplam mevduat içindeki oranı yüzde 19,18’e düşerken, döviz mevduatın oranı da yüzde 41,08’e geriledi. Böylece yılbaşına göre standart TL mevduatın payı 2 puan artarken döviz mevduatın payı 6 puana yakın geriledi, KKM payı ise 3.7 puan arttı. Ancak KKM’nin payı 20 Nisan haftasına göre en düşük seviyeye indi. KKM’nin toplam mevduat içindeki oranı 20 Nisan haftasındaki seviyeye gerilemiş oldu.
Sektörün kredi hacmi 11 trilyon 314 milyar 278 milyon lira
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre göre, sektörün kredi hacmi 1 aralık itibarıyla 85 milyar 876 milyon lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 11 trilyon 228 milyar 402 milyon liradan 11 trilyon 314 milyar 278 milyon liraya yükseldi. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil geçen hafta 17 milyar 157 milyon lira azaldı. Söz konusu haftada yüzde 0,1 gerileyen bankacılık sektörünün toplam mevduatı 14 trilyon 146 milyar 795 milyon lira oldu. Verilere göre, tüketici kredilerinin tutarı, 1 Aralık itibarıyla 7 milyar 310 milyon lira artışla 1 trilyon 477 milyar 398 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 440 milyar 374 milyon lirası konut, 91 milyar 65 milyon lirası taşıt ve 945 milyar 959 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Bu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 8 milyar 797 milyon lira artarak 1 trilyon 333 milyar 371 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları ise yüzde 3,4 artışla 1 trilyon 79 milyar 76 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 467 milyar 532 milyon lirasını taksitli, 611 milyar 544 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.
