Şebnem TURHAN
Yükselen faizler bireysel kredi ve kredi kartı borçlarında takibe düşen alacaklarda artış yaşatıyor. Banka ve varlık yönetim şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptıkları açıklamalardan derlediğimiz verilere göre bu yıl bankalardan varlık yönetim şirketlerine devredilen takibe düşmüş alacak 11 milyar 505 milyon 558,7 bin liraya yükseldi. Geçen yılın tamamında 9 milyar 363 milyon 290,3 bin liralık takibe düşen alacak varlık yönetim şirketlerine devredilmişti. Yani bu yılın yaklaşık 6 ayında geçen yılın tamamında devredilen alacak miktarı yüzde 22,87 aşıldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre ise son bir yılda sektörde takipteki alacak miktarı yüzde 28,4 yükselirken bireysel kredi kartlarında yüzde 219,5, ihtiyaç kredilerinde ise yüzde 51,4 artış kaydetti.
Düşük faiz sonrası normalleşme dönemi
Pandemi ile birlikte değişen takibe devretme sınırlarının ardından düşük faiz politikası uygulanan yıllar bankacılık sektöründe takipteki alacak sorununun uzunca bir süredir dikkat çekmemesini sağladı. Ancak geçen yıl genel seçimlerin ardından uygulanmaya başlayan sıkı ve geleneksel para politikası faizlerde artışa neden oldu. Bu değişim bankacılık sektöründe takipteki alacak konusunu yeniden gündeme getirdi. Takibe düşen alacaklarda özellikle bireysel ihtiyaç kredisi ve bireysel kredi kartları dikkat çekici bir değişim izliyor. Her ne kadar toplam krediler içinde takipteki alacak oranı yüzde 2’nin altında seyretse de bireysel kredilerde ve kredi kartlarında yüzde 2 seviyesi yakalandı.
Takibe düşen alacaklarda toplam artış yüzde 28,4
Son bir yılda Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verilerine göre toplam bankacılık sektöründe takipteki alacak büyüklüğü yüzde 28,36 arttı ve 213 milyar 711 milyon liraya çıktı. Tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarında takipteki alacak miktarındaki artış ise yüzde 95’e ulaşırken tüketici kredilerinde bu yükseliş yüzde 50,2 olarak hesaplandı. Bireysel kredi kartları takibe düşen alacak miktarı artışında birinci sırada yer aldı. BDDK verilerine göre 7 Haziran ile biten haftada geçen yılın aynı haftasına göre bireysel kredi kartlarında takibe düşen alacak miktarı tam yüzde 219,5 artış gösterdi, 28 milyar 579 milyon liraya çıktı.
Bireysel kredi kartında 3 katı aşan yükseliş
Bireysel kredi borçlarında üç katını artan miktarı takibe düştü geçen yıl ile karşılaştırıldığında. Genel seçim öncesinde kredi kartları azami faiz ve gecikme faizi oranları düşük kredi politikası nedeniyle yüzde 1,36 seviyelerinde uygulanıyordu, bugün ise bu oranlar yüzde 4,25-5,3 arasında değişiyor. Yükselen faiz oranları da bireysel kredi kartlarında takibe düşen alacak miktarının artmasında önemli bir rol oynadı. İhtiyaç kredileri de takibe düşen alacak miktarı artışında bireysel kredi kartlarının ardından ikinci sırada yer alıyor. BDDK verilerine göre bir yılda bireysel kredilerde takibe düşen alacak miktarındaki artış yüzde 51,4. Takibe düşen alacak miktarı da 36 milyar 634 milyon liraya çıktı.
Konutta takipteki alacak yüzde 3,7 azaldı
Taşıt kredilerinde bir yılda takibe düşen alacak miktarı yüzde 32,6 yükselirken, konut kredilerinde ise yüzde 3,7’lik azalma oldu takibe düşen alacak miktarında. Takibe düşen alacak miktarındaki değişim kullanılan kredi türleriyle de ilgili. Konut ve taşıt kredileri son bir yılda yavaşlama eğiliminde, özellikle konut kredisi artışı neredeyse durdu. Ticari krediler de yüksek faiz nedeniyle azalan talebin de etkisiyle ivme kaybı yaşıyor. Ticari kredilerde takibe düşen alacak miktarında artış yüzde 11,4 oldu son bir yılda ve 147 milyar 835 milyon liraya geldi.
6 ayda geçen yılın tamamı yüzde 23 aşıldı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verileri takibe düşen alacak miktarlarındaki artışı gösterirken bankaların ve varlık yönetim şirketlerinin Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptıkları açıklamalar da takipteki alacak satışlarının hızlandığını ortaya koydu. KAP açıklamalarından yaptığımız derlemeye göre geçen yıl boyunca bankalar ve finansman şirketlerinin varlık yönetim şirketlerine sattıkları takipteki alacak ana para büyüklüğü 9.36 milyar lira seviyesinde gerçekleşti. Bu yılın yaklaşık ilk altı ayında ise yine KAP verilerinden derlediğimiz bilgilere göre takipteki alacak ana para satışı 11 milyar 505 milyon 558,7 bin liraya yükseldi. Yani bu yılın sadece 6 ayında geçen yılın tamamındaki satış aşıldı ve yüzde 23’de üzerine çıkıldı. Banka ve finansman şirketlerinin varlık yönetim şirketlerine tahsili gecikmiş alacak satışının sürmesi öngörülüyor.
Yılın tamamında 13-16 milyar lira satış bekleniyor
KAP açıklamaları incelendiğinde takipteki alacak satışlarının bireysel kredi, bireysel kredi kartlarında yoğunlaştığı ortaya çıkıyor. Geçen yıl ticari, çek, tarım ve bunun yanında bireysel kredi ve kredi kartı tahsili gecikmiş alacak satışları yaşanırken bu yılki açıklamalar bireysel kredi ve kredi kartında yoğunlaştı. Varlık yönetim şirketleri de bu yıl özellikle bireysel tarafta tahsili gecikmiş alacak satışlarında artış beklendiğini dile getirmişti. Varlık yönetim şirketleri bu yıl için 13-16 milyar lira seviyesinde bir tahsili gecikmiş alacak satışı öngörüyor. Ancak ilk 6 ayda bu rakama çok yaklaşıldı. Bankaların tahsili gecikmiş alacak satışlarının yılın son çeyreğinde hızlanması da beklentiler dahilinde.
