Mehmet KAYA
Deprem ve EYT etkisi yanında, genel ekonomik görünümdeki durum nedeniyle yaşanan çalışan sayısında 2023’te görülen azalma, son aylarda kısmi toparlanma ile bir miktar geri dönse de, bu yıl içinde işçi statüsünde ücretli çalışanların sayısındaki azalış 1 milyonun üzerinde kalmayı sürdürüyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) Temmuz ayı istatistiklerine göre; işçi, memur ve esnaf-işveren statülerinde zorunlu sigortalı sayısı bir önceki aya göre 87 bin 184 kişi arttı. Bütün sigortalılar kapsamındaki çalışan sayısı 2022 sonunda yüksek bir seviye olan 23 milyon 741 bin kişiye yükselmişti. 2022 sonuna göre Temmuz ayı itibariyle düşüş 834 bin 751 kişi oldu. Özel sektörde veya merkezi ve yerel kamu kurum ve kuruluşlarında ücretli olarak işçi statüsünde çalışanlara bakıldığında ise çalışan sayısındaki azalış yüksek düzeyini koruyor. Bu kapsamda çalışan kişi sayısı Temmuz ayında bir önceki aya göre 71 bin 789 kişi artmasına karşılık, 2022 sonuna göre 1 milyon 78 bin kişi daha az seviyede bulunuyor. Çalışan sayısındaki azalmaya, genel ekonomik durum yanında, EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olanlar ile deprem nedeniyle yaşanan istihdam kaybı da etki ediyor.
Emekli sayısı 10.9 milyon
Temmuz ayı itibariyle toplam zorunlu sigortalı kapsamında çalışan kişi sayısı 22 milyon 906 bin 652 kişi oldu. Esnaf dahil işverenler ile memurlar haricinde ücretli olarak çalışanlar olan 4-a kapsamındaki kişi sayısı 16 milyon 254 bin kişi olarak gerçekleşti.
Yaşlılık aylığı alanlar (emekliler) 10 milyon 983 bin 275 kişiye ulaştı. Yaşlılık aylığı alanların sayısı 2022 yılı sonuna göre 1 milyon 484 bin 179 kişi arttı. Bu artışta ana neden normal emeklilik dönemi gelenler yanında, EYT düzenlemesi ana etken oldu. Yıllara göre önemli farklar bulunsa da genel olarak Türkiye’de yaşlılık aylığı alanların sayısı her yıl yaklaşık 200-300 bin kişi arasında artıyordu. Yaşlılık aylığı alanlarda dikkat çekici bir başka unsur ise aylık bazda artışların da yüksek seviyelerde seyretmesi oldu. EYT nedeniyle farklı aylar içinde emeklilik hakkı elde edenler ile önceden başvurup henüz sonuçlanmayanların eklenmesi nedeniyle aylık bazda yaşlılık aylığı alanların sayısında artışlar önceki yıllara göre çok daha yüksek seyrediyor. Nitekim, Temmuz ayında yaşlılık aylığı alanların sayısı, bir önceki aya göre 251 bin 883 kişi arttı. EYT nedeniyle etkilenen bir diğer gösterge de sosyal güvenlik destek primi ödeyen kişilerde görüldü. Emekli olup çalışmaya devam edenleri kapsayan bu sayıda 2023’te ciddi bir sıçrama oldu. Bu artış, EYT ile emekli olan kişilerin çok büyük bir bölümünün çalışmaya devam ettiği anlamına geliyor. Temmuz ayı itibariyle sosyal güvenlik destek primi ödeyenlerin sayısı, 2022’ye göre 830 bin kişi artarak 1 milyon 776 bin kişiye ulaştı. 2022 sonunda bu sayı 945.6 bin kişiydi.
Yaşlılık aylığı alanlardaki 251.9 bin kişilik artışa karşılık, sosyal güvenlik destek primi ödeyen kişi sayısı kişi sayısında aylık bazda artış ise 17.5 bin kişi oldu. EYT’nin yürürlüğe girdiği Mart ayından itibaren aylık bazda bu iki gruptaki kişi sayısının değişimi yakın seyrediyordu. Temmuz ayı itibariyle EYT düzenlemesi ile emekli olanların çalışmaya devam etme ya da daha önce emekli olanların sosyal güvenlik destek primi ödeme durumlarında değişiklik olduğu gözlendi.
SGK’ya kamu katkısı artışı sürüyor
SGK’ya açık transferi, devlet katkısı, çeşitli kanunlarla verilmiş görevler ve kamu çalışan primlerinden oluşan konsolide bütçe transferi tutarındaki artış da sürüyor. Haziran ayında bu kapsamdaki ödemeler önceki yılın tamamını geçmişti. Temmuz ayı sonunda bütçeden SGK’ya verilen tutarın toplamı 451 milyar 276 milyon TL’ye ulaştı. Bir önceki yılda bu tutar 389 milyar TL düzeyindeydi. Özellikle yapılandırma gelirleri ile kamu ödemelerindeki artışlarla birlikte SGK’nın toplam açık seviyesi ise düşük seyrini sürdürüyor. Mart, Mayıs ve Haziran aylarında SGK fazla vermişti. Temmuz ayında ise 19 milyar 459 milyon TL açıkla, Temmuz ayı sonu itibariyle açık 29.1 milyar TL oldu. Bütçede öngörülen açık 59.2 milyar TL düzeyindeydi.
