Mehmet KAYA
Türkiye’nin imalatta yüksek hammadde ve aramalı bağımlılığı nedeniyle ekonomik canlılığa yönelik işaretlerden biri olarak görülen hammadde ve aramalı ithalatı, Eylül ayında da devam etti. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Eylül ayında hammadde ve ara malı ithalatı bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 23 geriledi. Ocak-Eylül döneminde ise ithalat yüzde 8,5 oranında geriledi. Ocak-Eylül dönemindeki tutar ise 202.1 milyar dolar oldu. Bu tutar, 2022’nin altında kalmakla birlikte 2021’deki düzeyin aşılacağı anlamına geliyor. Buna karşılık son dönem izlenmesi gereken verilerden olan tüketim malları ithalatındaki yükseliş sürüyor. Genel olarak son dönemde 20 milyar dolar dolayında gerçekleşen tüketim malı ithalatı, 2022’de 30 milyar dolara çıkmış, genel içindeki ağırlığı da artış eğilimi göstermişti. Ocak-Eylül döneminde de tüketim malları ithalatı önceki yıl aynı döneme göre yüzde 60,7 oranında artarak 34.2 milyar dolara çıktı.
Hammadde ve aramalı ithalatı 2022’deki büyümeye dayalı yükselişinin ardından 2023’te düşüş eğiliminde görülüyor. Hammadde ithalatı genel ithalatın yüzde 70-80’i aralığında bulunduğu için, genel ithalattaki aylık bazda gerileme eğilimi de bu düşüşten kaynaklı görülüyor. Hem yurt içi, hem de yurt dışı pazarlara yönelik üretim yapan firmaların büyük çoğunluğu hammadde ve yarı mamullerinde ithalata yoğun şekilde bağımlı bulunuyor. Yurt dışından temin edilen hammadde ve yarı mamuller Türkiye’de nihai ürüne dönüştürülüyor. İhracat içinde de hammadde ve ara malların ağırlığı yüzde 50’ler dolayında bulunuyor.
Tüketim malları ithalatında artış gözleniyor
Son dönemde başta otomotiv olmak üzere tüketim malları ithalatında artış eğilimi gözleniyor. Ekonominin canlı olduğu dönem ile aşı ve diğer sağlık ithalatları nedeniyle salgın döneminde de sapmalar görülmüştü. Ancak tüketim malları ithalatı başta otomobil olmak üzere dayanıklı tüketim malları, yarı dayanıklı tüketim malları ve yiyecek-içecek işlenmemiş tüketim malları gruplarında yüksek oranlı artış gösteriyor. Binek otomobillerde artış Ocak-Temmuz döneminde yüzde 126,98 oranında gerçekleşmişti. Tutar bazında ise tüketim malları ithalatı salgın dönemi dışında ekonominin göreli olarak canlı olduğu yıllarda 20 milyar dolar seviyelerinde dolaşırken, bu yılın ilk 8 ayı sonunda 34.2 milyar dolara ulaştı.
