ABD’li ve Katarlı yetkililer çarşamba günü yaptıkları açıklamada Hamas ve İsrail’in Gazze Şeridi’nde ateşkes sağlanması ve aralarında Amerikalıların da bulunduğu onlarca rehinenin serbest bırakılması konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu.
Pazar gününden itibaren çatışmalara altı haftalık bir ara verilmesini de içeren anlaşma, on binlerce insanın ölümüne ve Orta Doğu’nun sarsılmasına neden olan 15 aylık savaşın kalıcı bir şekilde sona erdirilebileceğine dair umutları arttırdı.
İlk aşaması altı hafta sürecek anlaşmayla Gazze’de esir tutulan ve aralarında kadın, çocuk ve 50 yaş üstü sivillerin de bulunduğu 33 İsrailli serbest bırakılacak. Buna karşılık İsrail bu aşamada aralarında müebbet hapis cezasına çarptırılanların da bulunduğu çok sayıda Filistinli mahkumu serbest bırakacak. Serbest bırakılan Filistinliler arasında 7 Ekim’den sonra gözaltına alınan yaklaşık 1000 kişi de bulunuyor.
İsrail, kuşatma altındaki kuzey bölgesinde sivillerin evlerine dönmesine ve bölgeye günde 600 kamyona varan bir yardım akışına izin verecek. Ayrıca yaralı Filistinlilerin tedavi için Gazze Şeridi’nden ayrılmasına izin verecek ve ilk aşamanın uygulanmaya başlamasından yedi gün sonra Mısır ile Refah sınır kapısını açacak.
İkinci ve üçüncü aşamaların ayrıntıları, prensipte anlaşmaya varılmış olsa da ilk aşama sırasında müzakere edilecek. ABD Başkanı Joe Biden, ikinci ve üçüncü aşamalara ilişkin müzakereler ilk aşamanın ilk altı haftasının ötesine geçse bile ateşkesin devam edeceğini söyledi.
Trump-Biden ortaklığı
Aylarca süren ve çoğu zaman inişli çıkışlı geçen müzakerelerin ardından gelen anlaşma, ve görevi bırakmaya hazırlanan Başkan Joe Biden için de bir destek oldu. Başkan seçilen Donald Trump’ın ekibi de son günlerde sürece dahil olurken, Trump sert söylemler kullanarak göreve başlamadan önce Hamas’ın anlaşmaya varması için ısrar etti. Beyaz Saray’dan konuşan Biden, “sonunda” anlaşmayı duyurmaktan memnuniyet duyduğunu söyledi ve bu anlaşma için ilk kez mayıs ayında bir şablon önerdiğini belirtti. Biden, bir yıldan uzun bir süredir rehin tutulan Amerikalıları evlerinde karşılamayı dört gözle beklediğini de sözlerine ekledi. Biden yaptığı konuşmada Trump ekibinin katkılarını takdir ederek “son birkaç gündür tek bir ekip olarak konuşuyoruz” dedi.
Al Thani ve İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog da Trump’a benzer teşekkürlerde bulundular. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller, “Seçilmiş Başkan Trump’ın ekibinin katılımı söz konusu olduğunda, bu anlaşmanın hayata geçirilmesinde kesinlikle kritik bir rol oynamıştır çünkü ilgili tarafların bunların bu yönetimin ötesinde bir sonraki yönetime de uzanan kalıcı taahhütler olduğunu bilmeleri gerekmektedir” şeklinde konuştu.
Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani Doha’da düzenlediği basın toplantısında anlaşmanın 42 gün boyunca İsrail’in Gazze’den askeri olarak sınıra yakın mevzilere çekilmesi ve bölgeye daha fazla insani yardımın girmesiyle uygulanacağını açıkladı. Biden ve Al Thani, Biden’ın mayıs ayında ortaya koyduğu çok aşamalı çerçeve doğrultusunda Gazze Şeridi’ndeki savaşa kalıcı bir son vermek için bu süre zarfında daha fazla müzakere yapılacağını söyledi.
Ancak İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu hala üzerinde çalışılan bazı ayrıntılar olduğunu söyledi. Açıklamanın ardından Netanyahu, rehinelerin serbest bırakılmasını sağladıkları için Trump ve Biden’ı övdü ancak Gazze’de bir ateşkes anlaşmasından bahsetmedi ya da çatışmaların durmasını desteklediğini açıkça belirtmedi.
■ İsrail saldırıları devam etti ve anlaşmayı erteledi
İsrail, Biden’ın ateşkes açıklamasına Gazze’de onlarca insanı katletmeye devam ederek tepki verdi. Gazze için ateşkes anlaşmasına varıldığının duyurulmasının ardından İsrail’in düzenlediği saldırılarda 20’si çocuk, 25’i kadın, en az 73 Filistinli öldürüldü, 230’dan fazla Filistinli yaralandı. Biden’ın açıklamasının ardından Başbakan Binyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, “Başbakan Binyamin Netanyahu’nun resmi açıklaması ancak şu anda üzerinde çalışılmakta olan anlaşmanın nihai detaylarının tamamlanmasının ardından yapılacaktır” denildi.
Ayrıca dün sabah İsrail’de, Hamas ile yapılan ateşkes anlaşmasının onaylanması bekleniyordu ancak Başbakan Netanyahu, Hamas’ın son dakika tavizleri edinmeye çalışmakla suçlayarak toplantının ertelendiğini açıkladı. Hamas’ın Sağlık Bakanlığı’na göre İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze Şeridi’nde düzenlediği saldırılarda en az 17 bin 841’i çocuk ve 12 bin 298’i kadın olmak üzere 46 bin 707 Filistinlinin öldürüldü ve 110 bin 265 Filistinli yaralandı. Ancak Lancet’te yayımlanan iki raporda göre ölü sayısı 70 bin ila 186 bin arasında olduğunu iddia ediliyor.
