Donald Trump, Beyaz Saray’a dönüşünden sadece saatler sonra ABD müttefiklerine karşı yeni gümrük vergileri tehdidinde bulunarak ve Joe Biden’ın iç ve dış gündemini ortadan kaldırmak için harekete geçerek küresel ekonomi için bir yıkım dönemi başlattı. Trump, Kanada ve Meksika’dan yapılan ithalata 1 Şubat’tan itibaren %25’e varan gümrük vergileri uygulamakla tehdit ederek ülkelerin para birimlerini vurdu ve ABD hisse senedi vadeli işlemlerini düşürdü.
47. ABD Başkanı ayrıca Pekin’in TikTok uygulamasının en az %50’sini bir ABD şirketine satma konusunda anlaşmaya varamaması halinde Çin’den ithal edilen ürünlere %100’e varan oranlarda vergi uygulamakla ve daha fazla Amerikan petrolü satın almamaları halinde AB ürünlerine gümrük vergisi koymakla tehdit etti. Trump açılış konuşmasında vergilerin uluslararası ekonomik diplomaside tercih ettiği bir araç olduğunu ve ABD’ye gelir sağlamak için hayati önem taşıdığını öne sürerken, bunların Amerikalı tüketiciler için fiyatları yükseltme potansiyelini göz ardı etti.
Trump, “Diğer ülkeleri zenginleştirmek için vatandaşlarımızı vergilendirmek yerine, vatandaşlarımızı zenginleştirmek için yabancı ülkelere gümrük vergisi ve harç koyacağız” dedi. Göçmenlikle mücadelenin bir iç politika önceliği olmaya devam ettiğinin sinyalini veren Trump, ABD-Meksika sınırında ulusal acil durum ilan etti ve ABD topraklarında belgesiz göçmen olarak doğanlar için doğuştan vatandaşlık hakkını kısıtlamaya yönelik adımlar attı. Trump’ın bu hamlesine ABD anayasasının 14. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle mahkemede itiraz edileceği neredeyse kesin.
TARAFTARLARINA AF ÇIKARDI
Trump ayrıca seçim kampanyaları sırasında dile getirdiği vaadini tutarak destekçilerinin Biden’ın 2020 seçim zaferinin onaylanmasını şiddetle durdurmak için Kongre’yi bastığı 6 Ocak 2021’de ABD Kongre Binası’nda çıkan isyana katıldıkları için hüküm giyen yaklaşık 1600 kişi için af çıkardı. İsyancıların aff edilmesi, ağır bir suçtan hüküm giyen ilk başkan olmasına ve kendisine yönelik iki suikast girişimine rağmen geçen yılki seçimleri kazanan Trump’ın olağanüstü dönüşünü hatırlattı. Başkan ayrıca politika hedefleriyle uyumlu olup olmadıklarının belirlenmesi için yapılacak incelemeler beklenirken tüm ABD dış yardım programlarını 90 gün süreyle geçici olarak askıya alan bir yürütme emri imzaladı.
ABD, DSÖ’DEN AYRILDI
Trump, Beyaz Saray’daki ilk gününde halk sağlığı uzmanlarının eleştirilerine neden olan önemli bir adım atarak ABD’yi Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çektiğini duyurdu. Trump uzun zamandır Birleşmiş Milletler’in sağlık kuruluşunu eleştiriyor ve yönetimi Covid-19 salgını yayılmaya devam ederken Temmuz 2020’de DSÖ’den resmen çekilmeye başladı. Ancak dört yıl önce, dönemin Başkanı Joe Biden, Beyaz Saray’ı devraldıktan sonraki ilk icraatlarından birinde ABD’nin sağlıkla ilgili acil durumlara uluslararası müdahaleyi koordine etmekle görevli kurumdan çıkışını durdurmuştu. Pazartesi günkü kararnamenin metninde ABD’nin çekilme gerekçesi olarak “örgütün Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan COVID-19 salgınını ve diğer küresel sağlık krizlerini kötü idare etmesi, acilen ihtiyaç duyulan reformları benimsememesi ve DSÖ üyesi ülkelerin uygunsuz siyasi etkisinden bağımsız olduğunu gösterememesi” gösteriliyor.
PETROL REZERVLERİNİ EN ÜST SEVİYEYE ÇIKARMA SÖZÜ
Trump, Biden döneminde 1980’lerden bu yana görülmemiş düşük seviyelere ulaşan ABD’nin stratejik petrol rezervini “en tepeye kadar” doldurmayı planladığını söyledi. Trump “fiyatları düşürme, stratejik rezervlerimizi tekrar en üst seviyeye kadar doldurma ve Amerikan enerjisini tüm dünyaya ihraç etme” sözü verdi. Maksimum kapasitesi yaklaşık 700 milyon varil olan Stratejik Petrol Rezervi, Biden’ın yönetimi sırasında yaşanan rekor satışların ardından şu anda 394,4 milyon varil seviyesinde bulunuyor. Biden döneminde yapılan satışlar arasında Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından benzin fiyatlarını düşürmek amacıyla küresel piyasaya 180 milyon varil satılması da yer alıyordu.
■ AVRUPA ANLAŞMAYA BAĞLI KALACAK
Trump, ABD’nin Paris İklim Anlaşması’ndan bir kez daha ayrılacağını belirterek fosil yakıt üretimini artıracağını söyledi. İlk kez başkanlık koltuğuna 20 Ocak 2017’de oturan Trump, ABD’yi, 2015’te kabul edilen anlaşmadan geri çekmişti. Ancak 20 Ocak 2021’de göreve başlayan Joe Biden, ilk gün imzaladığı başkanlık kararnamesiyle ülkesinin Paris Anlaşması’na yeniden taraf olmasını sağlamıştı. Trump’ın ABD’yi iklim anlaşmasından çekmesinin ardından Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Davos Zirvesi’nde yaptığı açıklamada Paris Anlaşmasının tüm insanlık için en iyi umut olmaya devam ettiğini ve bu nedenle Avrupa’nın “rotasını koruyacağını” söyledi.
■ EKONOMİSTLER ENDİŞELİ
Birçok ekonomist Trump’ın gümrük vergisi ve göçmenlik planlarını enfl asyonist olarak görürken, Trump ve danışmanları, yürürlüğe koymayı planladığı genel önlemler paketinin fi yatları kontrol altında tutmaya yardımcı olacağını savunuyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) baş ekonomisti Pierre-Olivier Gourinchas, Trump’ın ekonomik planlarının ABD’de enfl asyonu yeniden alevlendirme riski taşıdığını söyledi. Gourinchas bir röportajında, Trump’ın gümrük tarifelerini artırma ve göçü azaltma önerilerinin muhtemelen ekonominin arz tarafını kısıtlayacağını ve fi yatları artıracağını söyledi.
Diğer taraftan Fitch Ratings, Trump’ın başkanlık döneminde ABD’nin gümrük tarifelerinde beklenen artışların etkilerini ele alarak, gelişmekte olan ülkeler için büyüme tahminlerini değişti. Fitch, ABD’nin tarifelerinde keskin bir artış yaşanacağına dair tahminlerin, küresel ticaret ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri üzerinde ciddi etkiler yaratacağını ifade etti. Kurum, ABD’nin efektif tarife oranlarının 2023’te %2,3 seviyesinden 2025’e kadar %8’e çıkacağını bekleniyor.
