Akıllı telefon, bilgisayar, televizyon, araba, beyaz eşya ve küçük ev aletleri gibi bütün modern cihazlarda yer alan çipler günümüz teknolojik ürünlerinin en önemi bileşenleri arasında yer alırken, gelişmiş ülkelerde çip üretimini artırmak için yeni yatırımlar hızlandı. Sadece bu yıl 28 yeni çip tesisinin inşasına başlanması bekleniyor.
Çip üretiminde Tayvan merkezli TSMC, ABD merkezli Intel ve Qualcomm firmaları ilk sıraları alıyor Pandemide çip sektörünün talebe yetişememesi bir çok üretim hattında aksamaya yol açmış ve çip krizi başta otomotiv olmak üzere bir çok sektörde en kritik parça darboğazı haline gelmişti. Ayrıca ABD ve Çin arasında devam eden ticari gerilimler de çip sektörünü olumsuz etkiliyor. Bir çok ABD’li şirket artık Çinli üreticilerden çip alımı yapmıyor. Bu da zaten sıkışık olan sektörü daha da sıkıntıya sokuyor.
Ancak dünya genelinde çip krizinin aşılması için bir çok yeni yatırım yapıldı. Çip üreticileri derneği SEMI’nin verilerine göre 2021’den 2023 sonuna kadarki dönemde dünya çapında 84 büyük çip üretim tesisinin inşasına başlanacak. Bu tesislere yapılan yatırım miktarı 500 milyar doları aşacak. Yeni çip üretim tesisi inşasına başlangıç sayısı, 2021’de 23, 2022’de 33 olurken, bu rakam 2023’te 28’i bulacak. ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile birlikte Çin de bu piyasaya hakim olmak için hızla yeni yatırımlar yapıyor. ABD, çip endüstrisi için 50 milyar doların, AB de 40 milyar Euro’nun üzerinde destek vermeye yönelik programlar hazırladı.
Coğrafı dağılımına bakıldığında aynı dönemde Çin’de 20, ABD’de 18, Avrupa ve yakın çevresinde 17, Tayvan’da 14, Japonya’da 6, Güneydoğu Asya ülkelerinde 6 ve Güney Kore’de 3 yeni çip fabrikası inşaatına başlandı. Başlangıç düzeyinde bir çip üretim tesisinin maliyetinin 15 milyar doları bulduğu belirtiliyor. Çip fabrikaları, teknolojik ilerleme nedeniyle yaklaşık 5 yılda eskimiş kabul edilebiliyor. Çip üretimi için zor bir süreç ve ciddi boyutta yatırımlar gerekiyor. Çip fabrikaları çok yüksek maliyete sahip yatırımlar arasında yer alıyor. Bu tesisler kurulduktan sonra kesintisiz üretim yapılıyor.
TSMC gelişmiş çiplerin yüzde 90’ını üretiyor
Gelişmiş çiplerin yüzde 90’ı Tayvan’da üretiliyor. Tayvan merkezli TSMC, dünyanın en büyük çip üreticisi durumunda bulunuyor. Şirketin piyasa değeri 400 milyar doları, yıllık geliri de 70 milyar doları buluyor.
Çip üretiminde ikinci sırayı ABD merkezli Intel fi rması alıyor. Piyasa değeri 100 milyar dolar olan şirketin geliri 69 milyar dolar seviyesinde seyrediyor.
Bu alanda bir başka ABD’li çip üreticisi Qualcomm üçüncü sırada bulunuyor. Piyasa değeri 128,5 milyar dolar olan Qualcomm’un hasılatı 4 2,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Dördüncü sırada da yine ABD merkezli Broadcom fi rması yer alıyor. Bu şirketin piyasa değeri 234,5 milyar avro, geliri de 33,2 milyar dolar seviyesinde seyrediyor.
ABD merkezli Micron firması da 5’inci sırada yer alıyor. Bu fi rmanın piyasa değeri 55,7 milyar doları, geliri de 30,7 milyar doları buluyor.
Nvidia, bir başka ABD merkezli çip üreticisi durumunda. 6’ncı sıradaki fi rmanın piyasa değeri 405,9 milyar dolar, yıllık geliri de 28,5 milyar dolar seviyesinde seyrediyor.
ABD merkezli Applied Materials da 89,4 milyar dolarlık piyasa değeri ve 25,8 milyar dolarlık gelirle 7’nci sırayı alıyor.
Çip üretiminde 8’inci sırada olan Tayvanlı şirket ASE Technology’nin yıllık geliri 23 milyar doları buluyor.
ABD firması AMD de 109 milyar dolarlık piyasa değerine sahip durumda. Şirket, 22,8 milyar dolarlık gelirle 9’uncu sırada yer alıyor.
Hollanda merkezli ASML firması, çip sektöründe 10’uncu sırada bulunuyor. Şirketin piyasa değeri 234 milyar dolar olurken, geliri 21,3 milyar dolar seviyesinde seyrediyor.
Üretiminin yüzde 75’i hala Doğu Asya’da
Günümüzde çip üretiminin büyük kısmı Asya ülkelerinde gerçekleştiriliyor. Halihazırda çip üretiminin yüzde 75’i Doğu Asya’da gerçekleştiriliyor. Tayvan, Güney Kore, Japonya, Çin ve ABD, çip üretiminde öncü ülkeler konumunda yer alıyor. Gelişmiş ekonomiler ise çipte Asya’ya aşırı bağımlılığın tehlikeli olabileceğini pandemide deneyimledi. Küresel çip üretiminin yarıya yakını ve gelişmiş çiplerin neredeyse tamamı Birlemiş Milletler nezdinde Çin’in bir parçası olan ancak siyasi olarak Batı ile yakın ilişkiler kuran Tayvan’da üretiliyor.
