Hüseyin GÖKÇE
Mart ayında teşvik belgeli yatırımlar adet bazında yüzde 49 artarak 1427’ye yükselirken, öngörülen sabit yatırım bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 74’lük artışla 90.5 milyar liraya çıktı. Taahhüt edilen istihdam sayısı ise yüzde 19’luk artışla 32 bin 406’ya ulaştı. İlk çeyrekte ise sabit yatırım yüzde 96 artarak 211 milyar lirayı bulurken, belge adedi yüzde 82’lik artışla 4 bin 100’e, taahhüt edilen istihdam da yüzde 24 artarak 86 bin 983 oldu. Mart’ta en çok belge yüzde 15.3 ile makine teçhizat imalatı sektörü için düzenlendi.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, Mart ayı teşviklerini EKONOMİ’ye analiz etti.
Mart ayında 90.5 milyar liralık sabit yatırım öngören 1.427 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenirken, bu belgeler kapsamında 32 bin 406 kişilik iştiham taahhüt edildi. Teşvik belgelerinin 1383 tanesi yerli firmalar, 44’ü yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı.
Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 71,7 milyar lira ile toplam içinde yüzde 79 pay alırken, yabancı sermayeli firmalar tarafından 18.7 milyar liralık teşvikle toplam içinde yüzde 21 pay aldı. Mart’ta düzenlenen teşvik belgeleri, geçen yılın aynı ayına göre adet açısından yüzde %49 oranında, sabit yatırım tutarı açısından %74 oranında ve öngörülen istihdam açısından %19 oranında artış gösterdi.
İLK ÇEYREKTE SABİT YATIRIMDA YÜZDE 96 ARTIŞ
2023 Ocak-Mart döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 211 milyar lira olan 4 bin 100 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenirken, bu kapsamda 86 bin 983 kişilik istihdam öngörüldü.
2023 Ocak-Mart döneminde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, 2022 yılı Ocak-Mart dönemine göre belge adedinde % 82, sabit yatırım tutarında %96 oranında ve öngörülen istihdamda %24 oranında artış gösterdi.
Mart ayında düzenlenen 1.427 adet belgenin, 890’ı komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %72’sini (64,9 milyar TL) oluşturdu.
447 tanesi adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %21’ini (19,4 milyar TL) oluşturuyor. Diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım tutarının %7’sini (6,1 milyar TL) oluşturan 72 adet belge düzenlendi.
BÖLGESEL YATIRIMIN YÜZDE 14’Ü OSB’LERE
Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %60’ını, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %29’unu ve toplam istihdamın %59’unu oluşturdu.
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %14’ünü, toplam sabit yatırım tutarının %10’unu ve öngörülen toplam istihdamın da %18’ini oluşturuyor.
Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 19,1 milyar TL tutarında 94 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenirken, bu yatırımların istihdama katkısının 3.453 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Mart ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %80’ini, sabit yatırım tutarında %61’ini, istihdamda ise %87’ini oluşturuyor.
YATIRIM VE İSTİHDAMDA İLK SIRADA 1. BÖLGE YER ALIYOR
Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer alıyor.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedefl erinden biri olup, bu illerin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam 11.875 kişi ile toplam öngörülen istihdamın %36’sını oluşturdu.
Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. Bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %59’unu oluşturuyor.
İMALAT SEKTÖRÜ İLK SIRADAKİ YERİNİ KORUDU
Belge adedi açısından imalat sektörü %63 (897 adet belge) pay ile birinci sırada yer alırken, bunu %23 (325 adet belge) ile enerji sektörü, %10 (138 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (45 adet belge) ile tarım sektörü ve %1 (22 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip etti.
İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %54 (48 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %81 (26.146 kişi) pay ile ilk sırada yer almaktadır.
3 BÜYÜK İL İLK 3’TE
Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %11 (163 adet belge) pay ile ilk sırada yer aldı. İstanbul’u sırasıyla Ankara, Bursa, İzmir ve Kocaeli izledi.
425 BELGENİN TAMAMLAMA VİZESİ YAPILDI
Mart ayında 425 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılmıştır. Tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 10,6 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 20.914 kişidir. Mart ayında 43 adet yatırım teşvik belgesi iptal edilmiştir. İptal edilen belgelerin öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 1,2 milyar TL ve öngörülen istihdamı 2.494 kişidir.