Schengen vizesi başvurularında yaşanan engellerin Türk iş dünyasına faturası büyürken, zorluk çıkaran ülke ağı da genişliyor. Avrupa ülkeleri ve ABD’nin ardından İngiltere ve Kanada vize başvurularında da iş dünyasından artan sayıda ret haberleri gelmeye başladı. Öte yandan, vize başvurularında tarife dışı bir engel de taşımacılık ayağında ortaya çıktı. Türk sürücülerin Schengen vizesini kabul etmeyen Bulgaristan, ikili taşımalarda Türk şoförlere Bulgaristan vizesi alma şartı getirdi. Vize problemleri nedeniyle yurt dışı fuarlarına katılamayan, yabancı müşterileriyle ikili görüşmelerini gerçekleştiremeyen iş dünyasının küresel pazarlarda rekabet gücü aşınırken, Türkiye’nin ihracat yükünü de yabancı TIR’lar taşımaya başladı.
Schengen’de ret oranının yüzde 50’ye ulaştığı iddiası
Türk vatandaşları ve iş insanları bir süredir vize konusunda büyük sıkıntı yaşıyor. Özellikle Schengen vizesi başvurularında randevu süreleri uzarken, artan sayıda ret gelmeye başlamıştı. Bazı ülkeler belirli bir tarihe kadar vize başvurularını durdurdu, zor alınan randevuların çoğu da aylar sonrasına veriliyor. ABD vize başvurularında sürenin 12 aya kadar çıktığı ifade ediliyor. Tüm bu ülkelere yönelik seyahatlerde kabul edilen vize başvurularında da ret sayılarında ciddi artışlar söz konusu. Sadece Schengen vize başvurularında geçen yıl yüzde 15’lerde olan ret oranının, bu yıl yüzde 50’lere kadar çıktığı konuşuluyor.
TOBB cuma günü AB delegasyonunu ziyaret edecek
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen hafta yaptığı açıklamada vize engellerini ‘siyasi şantaj’ olarak tanımlamış, çözüm sözü vermişti. Bu konuda TOBB, DEİK, İTO, İSO gibi sivil toplum örgütleri de yurt içinde ve yurt dışında çeşitli girişimlerde bulunsa da henüz çözüme yönelik bir sinyal gelmiş değil. EKONOMİ gazetesinin edindiği bilgiye göre, TOBB cuma günü Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu’nda vize sorunlarıyla ilgili üst düzey bir görüşme yapacak.
“Vize sorunu finansman sorununun önüne geçti”
İhracatçılar hemen hemen tüm ihracatçı birliklerinde vize konusunun ana gündemlerden biri olduğuna vurgu yapıyor. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, son bir yıldır ihracatçıların krediye ulaşamadıkları için kendilerini aradığını ve çözüm talep ettiklerini hatırlatırken, “Son dönemde ise beni arayan ihracatçıların kredi şikayeti vize yakınmalarının gerisinde kaldı” dedi. Eskinazi, “İhracatçılarımız online vize başvurularının çok ileri tarihli randevular verilmesi ve başvuruların uzun sürmesi nedeniyle işlerinin aksadığını dillendiriyorlar” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin ihracat hedeflerine ulaşması için, “ürünlerin pazarlanmasının birinci koşulu fuarlara, ticaret heyetlerine katılmak ve müşteri ziyaretleri yapmak hayati öneme sahip” tespitini dile getiren Eskinazi sözlerini şöyle sürdürdü; “İhracatçıların çok hızlı vize alabilmeleri gerekiyor. Ancak Schengen Bölgesi ülkeleri aylar sonrasına randevu veriyor. Fuar katılımlarında İzmir’deki konsoloslar bize yardımcı oluyorlar. İhracatçılarımıza yardımcı olan konsoloslarımıza teşekkür ediyoruz.”
İltica başvurularındaki artış ret nedenlerinden biri
Vize başvurularında ret oranının artması neden kaynaklanıyor? Bu konuda ana neden olarak Türkiye vatandaşlığına kabul edilen Ortadoğu ve Asyalı göçmen sayısındaki artış gösteriliyor. Ülkeye kaçak yollardan giriş yapan yeterince göçmen olduğunu düşünen Avrupa ülkelerinin, resmi kanallardan göçmen girişini engellemeye çalıştığı öne sürülüyor. İhracatçılar da, Schengen vizesi başvurularında en çok ret yanıtı alan Türk pasaportlarının bu tip pasaportlar olmasını bu iddianın bir kanıtı olarak gösteriyor. Diğer yandan, Türkiye’den Avrupa’ya ve bahsi geçen diğer ülkelere yapılan iltica başvurularında da rekor artışlar olduğu, bunun da vize engellerinin nedenlerinden biri olduğu savunuluyor.
Turizm acenteleri rotayı vizesiz ülkelere çevirdi
Pandemi sonrası yurt dışı turlara talebin artmasıyla birlikte vize randevularında da yoğunluk artıyor. Son günlerde başta Almanya olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinden Schengen vizesi almak için başvuruda bulunan kişiler, randevu için uzun süre beklemek durumunda kalıyor. Türk vatandaşlarının Schengen vizesi randevularında yaşadıkları sorunlar seyahat acentelerini de zor duruma soktu. Geçtiğimiz günlerde konuyla ilgili gazetemize konuşan sektör temsilcileri, vizesiz ülkelere yapılan turlara odaklanmak zorunda kaldıklarını vurgulamışlardı.
Yeşil pasaport çözüm mü risk mi?
Vize sorununa çözüm olarak ihracatçılara verilen yeşil pasaport sayısını artıracak yasal düzenleme beklentisi artıyor. İklimlendirme Sanayi İhracatçıları Birliği (İSİB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Şanal, mevcut uygulamada 500 bin doların üzerinde ihracat yapan firmalara bir kişi için yeşil pasaport verildiğini hatırlatarak, bu konuda yeni bir düzenleme yapılması yönündeki taleplerini iletti. EKONOMİ gazetesine konuşan Şanal, “10 milyon doların üzerine çıkıldığı zaman 2 yeşil pasaport sahibi olunuyor. Ancak baktığımızda ihracatımızın gelişmesi, sürekli anlık vize problemleriyle karşılaşmamız adına burada yeni bir düzenlemenin yapılması son derece yerinde olacaktır. En azından problemleri kendi bünyemizde çözebilmek adına hiç olmasa 1 milyon doların üzerinde ihracat yapan firmalara 2 adet, 5 milyon doların üründe ihracat yapanalar firmalar 3 adet, 10 milyon doların üzerinde ihracat yapanlara ise 4 adet yeşil pasaport tahsis edilmesi ülkemizin ihracatının gelişmesine son derece katkı sağlar” dedi. Ancak bazı iş dünyası temsilcileri ve uzmanlara göre, yeşil pasaport sayısının artması, ileride bu pasaportun avantajlarının da yitirilmesine yol açabilir. Yeşil pasaport konusunda geçtiğimiz günlerde Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da bir açıklama yaparak, “Yeşil pasaportta belli bir doygunluğa ulaşıldı” ifadelerini kullanmıştı. Soylu’nun bu açıklaması, yeşil pasaport konusunda AB ülkelerinden bir uyarı gelmiş olabileceğine dair ilk sinyaller olarak yorumlandı.
‘Avrupa Adalet Divanı’na başvurun’ çağrısı
EKONOMİ gazetesi yazarlarından dış politika uzmanı Zeynep Gürcanlı, Schengen vizesi konusunda Türk iş dünyasına “haksız rekabet” nedeniyle Avrupa Adalet Divanı’na başvurmaları tavsiyesinde bulundu. Gürcanlı, şu görüşleri paylaştı: “Hemen Avrupa Adalet Divanı’na bu konuda başvuruda bulunabilirler. Türkiye bunun tarafı değil ama kurum olarak ya da şahsi başvuru yapma imkanı var. Bu çerçevede haksız rekabet üzerinden işlerinin engellendiğine dair kanıtlı, belgeli bir başvuruyla bu konuda baskı yaratabilirler. Türkiye hem gümrük Birliği üyesi hem de Ankara Anlaşması var. Hukuk yolu hızlıca değerlendirilmeli, Lahey’de hak aramak gerektiği düşüncesindeyim.”
Bulgaristan’dan Türk TIR’larına tarife dışı engel
Uluslararası nakliyeciler mayıs öncesine kadar Schengen vizesiyle giriş yaptıkları Bulgaristan’la da vize sorunu yaşamaya başladı. Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nin (UND) verdiği bilgiye göre, Bulgaristan’ın son haftalarda başlattığı yeni uygulama kapsamında Schengen vizesi olan TIR sürücülerinin Schengen vizesi ile Bulgaristan’a yük boşaltılmasına veya yük alınmasına izin verilmiyor. Bulgaristan Schengen vizesi ile sadece transit geçişlere izin verirken, ülkede yükleme boşamtma için Bulgaristan vizesi talep ediyor. Schengen vizesi ile yük boşaltan sürücülerin Bulgaristan’da cezai yaptırıma maruz kaldığına dikkat çeken UND yetkilileri, ‘tarife dışı’ olarak nitelendirdikleri bu uygulamanın ortadan kaldırılması için bir süredir Dışişleri Bakanlığının, Bulgaristan’ın Türkiye’deki misyonları nezdinde girişimler yaptığını ifade etti. Ancak girişimlerden henüz olumlu bir sonuç alınamadı.
