MEHMET KAYA/ANKARA
Atık Yönetimi ve Atıktan Enerji Üreticileri Derneği (TAYED) Başkanı Ali Rıza Öner, İstanbul’daki kentsel dönüşüm uygulamasının sonucunda 110 milyon ton atık çıkacağı tahminini yaptıklarını belirtti. Bu miktardaki yapı atığının 66 milyar TL’lik bir geri kazanım potansiyeli olduğuna vurgu yapan Ali Rıza Öner, İletişim Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modelinde afet sonrası enkazın atılması için yer tespitinin öngörüldüğünü hatırlattı. Öner, olumlu olarak yorumladığı Modele yönelik olarak, enkaz alanlarının belirlenmesinde geri kazanım kadar çevreye en az etkinin de verilmesinin planlandığını hatırlatarak, şehirlerin dışında “Afet atık mezarlığı rezerv alanları” oluşturulabileceğini, bu konuda Japonya, Şili ve Meksika gibi ülkelerde iyi uygulama örnekleri olduğunu söyledi.
Plana göre Türkiye’nin tüm illerinde afet atıklarının depolanması ve ayrıştırılması için alan belirlenecek. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli çerçevesinde bu süreç çalışılıyor. Yapay zeka da kullanılarak her bir ilde harita üzerinden alanlar belirleniyor.
TAYED Başkanı Ali Rıza Öner, şehir dışı belirlenen bölgelerde “Afet Atık Mezarlığı Rezerv Alanları” belirlenmesini önerdi. İstanbul’da yaşanan deprem sonrası tüm Devlet kademesi afetlere yönelik olası senaryo çalışmalarını gözden geçirmeye başladığına dikkat çeken Öner, İletişim Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli bünyesinde kurulan Enkaz ve Atık Yönetimi Kurulu’nun afet bölgesinde başta enkaz atıkları olmak üzere ortaya çıkan tıbbi, kompozit, metal ve plastik atıkların çevresel hassasiyetler gözetilerek bertarafına yönelik yeni modeller geliştirdiğini kaydetti.
Öner, yürütülen çalışmaların, afet sonrası uzaktan algılamayı da kapsadığını hatırlatarak, oluşan atık miktarının bu tür teknolojilerle hesaplanacağını ve oluşan katı atık ve hafriyat atıklarının bölgesel yükseklik modeli, arazi ölçüsü, yüzey su kaynakları, yağış, yeraltı derinlik, jeolojik toprak, doğal koruma alanları girdileriyle atıklar için harita üzerinde alan tespiti yapılacağını belirtti.
Atıklar sadece afet sonrası oluşmuyor
İstanbul’un depreme hazırlık kapsamında büyük bir kentsel dönüşüm gerektirdiğini hatırlatan Öner, bu dönüşümün de büyük bir atık oluşturacağını kaydetti. Daha önce Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan çalışmalarda, İstanbul için acil dönüştürülmesi gereken 600 bin birimin atık miktarının 110 milyon ton olacağı tahmini yapılmıştı. Ali Rıza Öner, kendi deneyimleri ve hesaplamalarına dayalı olarak bu atığın geri kazanılması halinde 66 milyar TL’lik bir ekonomik değer içerdiğini kaydederek, “Burada ortaya çıkacak inşaat malzemeleri atığının ekonomik değerinin 66 milyar TL olarak hesaplıyoruz. Binalardan çıkacak ahşap, beton, kiremit, cam, demir gibi atıkların farklı süreçlere tabi tutularak, kontrollü bir şekilde ayrıştırılması gerekiyor. Örneğin bina camları, panelleri sağlıklı bir şekilde sökülerek hızlı bir dönüşüme tabi tutulduktan sonra yeni ürüne dönüştürülebilir. Böylece hammadde ihtiyacı da yine binaların kendisinden karşılanmış olacak” dedi.
