Ahmet YİĞİT-Adnan AÇIKGÖZ
Tarımsal üretimin merkezlerinden olan Mersin; Anamur, Bozyazı ve Erdemli ilçelerinin yanı sıra kent merkezindeki muz üretimiyle zirvede yer alıyor. Dünya genelinde ‘Anamur Muzu’ olarak ün yapan yerli muz, iç piyasada sevilerek tüketilse de fazla üretim sebebiyle tehlike çanları çalmaya başladı. Geçtiğimiz dönemlerde muz satışından iyi kazanç elde edildiğini gören birçok üretici, plansız şekilde muz ekimine yöneldi. Yavaş yavaş iç piyasa ve ihracat pazarı ihtiyacının üzerine çıkmaya başlayan muz üretiminin arz-talep dengesizliğiyle birlikte düşük fiyat sorununa yol açıyor. Haziran ayında 10-14, Eylül ayı itibarıyla ise 22 lira olan muz alım fiyatları çiftçinin üretim maliyetini kurtarsa da hasadın bol olduğu dönemlerde açıklanan fiyatlar, maliyetleri bile karşılamıyor. Ortalama 10 yılda bir yenilenen muz ekiminde üreticinin başka ürünlere yönelmesi ve muz ithalatının artması bekleniyor.
“Birçok üretici seralarını sökmek zorunda kalacak”
Güncel muz fiyatlarının üreticiyi memnun ettiğini ancak gelecek dönemler için pek umutlu olmadıklarını belirten Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, Türkiye tarım sektörünün en büyük sorunlarından birinin plansız üretim olduğunu söyledi. Piyasada hâkim olan, “Bu para ediyormuş, hadi bunu dikelim” mantığından kurtulmak gerektiğinin altını çizen Yılmaz, “Üretimin tüketim miktarı ve ihracat pazarına paralel hesaplanması gerekiyor. Muzun şu anki satış rakamları kötü değil ancak ilerleyen dönemde üretim artmaya devam ederse büyük bir sorunla karşı karşıya kalacağız. Şuan muz üretimi yapan birçok üretici seralarını sökmek zorunda kalacak. Bu problem diğer tarımsal ürünler için de geçerli” dedi.
“Üreticilerimizin menfaatlerini korumak zorundayız”
Anamur Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Tuna ise muz fiyatlarını yakından takip ettiklerini dile getirerek, şunları söyledi: “Çalışmalarımızdan ortaya çıkan sonuç, ülkemizdeki fiyatların tüketime yani arz-talebe göre oluştuğudur. Oda olarak hem üyelerimiz hem de üreticilerimizin menfaatlerini korumak zorunda olduğumuzun bilinciyle hareket ediyoruz. Akdeniz Bölgesi’nde yetişen bir ürün olan muzun rekabet koşullarının olduğu ülkemizde fiyatların birkaç firma tarafından yönlendirilmesi mümkün değildir. Birlikte çözüm arayışında olunması herkesi memnun eder.”
Muzda oluşan talep nedeniyle kendisi gibi birçok üreticinin muz ekmeye başladığını aktaran muz üreticisi Mehmet Güner de “Gelinen noktada binlerce çiftçi plansız üretimin kurbanı oldu. Eğer tarım politikamızda değişiklik olmazsa yaşanan zararlarla daha çok çiftçi mağduriyet yaşayacaktır. Maliyetlerin düşürülmesinin yanı sıra tarla ve tezgâh arasında oluşan fiyat uçurumlarının giderilmesi üreticiyi ayakta tutacaktır” dedi.
“Kalibrasyon sınıflandırması yapılmayan muz tüketiciyi yanıltıyor”
Türkiye’de 200 bini ithal olmak üzere, yaklaşık 1 milyon 200 bin ton muz tüketildiğini aktaran üretici Salim Temamoğulları, ürün boyutlamasında standart olmaması nedeniyle fiyatlarda yaşanan olumsuzluğun üreticiye yansıdığını dile getirdi. Ağırlıklı pazarlarını oluşturan marketlerin, büyük ürünleri vitrinlik olarak kullandığını ifade eden Temamoğulları, “İkisi de Türkiye’de üretilmesine rağmen iri olanların ithal, küçük olanların ise yerli olarak satıldığı muzda kalibrasyon, ürün veya kültür sınıflandırması yapılmaması, ‘ithal muz daha kaliteli’ anlayışına yol açarak üreticinin kazancını düşürüyor” diye konuştu.
“Üretimden vazgeçenler olur”
Muzdaki sorunlardan birinin de kontrolsüz üretim olduğuna işaret eden Temamoğulları, “Muz üreticilerine sağlanan teşvik ve fonlar nedeniyle üretim yüksek rakamlara ulaştı. Kontrolsüz üretimin yoğun hale geldiği günümüzde fiyatlandırmalar ve ekonomik şartlar mevcut haliyle giderse üretimden vazgeçenler olur, ayakta kalmayı başaranlar ise üretimin öncüsü haline gelir” ifadelerini kullandı.