Başkan Trump’ın yapılacak araştırma sonrası gümrük vergisi artışları karşılıklılık ilkesi ile uygulanacak açıklamasını, vergi artışı gecikmeli yapılacak diye sakin karşılayan piyasalar, teknoloji hisselerinde devam eden alışlarla haftayı bitirdi.
Yeni uygulamada ABD ekonomi yönetimi ticaret yaptığı ülkelerin gümrük tarifeleri kadar tarife dışı engellemelere de bakacak. Bir ülkenin uyguladığı tarife ve tarife dışı maliyetler ABD’nin uyguladığının üzerindeyse karşılıklılık ilkesi gereği vergi oranları yükseltilecek.
Buraya kadar adil ve mantıklı gözüken yeni uygulama, Başkan Trump’ın tarife dışı uygulamalar arasına katma değer vergisini de katmasıyla bir yıkıcı bir bombaya dönüşüyor. Piyasaların sakin tavrını bomba ateşlenmeyecek ümidine bağlıyoruz.
KDV oranları ülkeden ülkeye, farklı mal grupları arasında, hatta bazen ülke içinde bölgeler arası büyük farklılıklar gösterebiliyor. Avrupa Birliği (%21), Japonya (%10), Çin (%13), Hindistan (%18), Kanada (%10), Meksika (%16) vergi uyguluyor. ABD’de ülke genelinde KDV uygulaması yok. Eyalet bazında ve yerel olarak değişen %7-8 bandında bir satış vergisi uygulanıyor.
Bloomberg’in çalışmasına göre gümrük vergisi farklılıklarına KDV-satış vergileri de eklendiğinde Hindistan, Brezilya, Avrupa, İngiltere, Meksika ve Kanada gibi ülkelere uygulanacak ortalama vergi oranı %3’ten %20’ye yükseliyor.
Fed’in faiz indirimi 4’üncü çeyreğe veya 2026’ya kayar
Böylesine yüksek bir artış yapılırsa bu ülkeler muhtemelen misilleme olarak vergi artışı yapacaklar ve/veya ürettikleri malları başka ülkelere kaydırmaya çalışacaklar. Kaba bir analizle gümrük vergisi artışından en olumsuz etkilenen ülkeler Kanada ve Meksika, en olumsuz etkilenen sektör ise otomotiv olur.
Bu savaşın doğal bir sonucu olarak 2025 yılında ABD büyümesi yavaşlarken, enflasyon %3’ten %4,’e yükselebilir. Gümrük savaşları kaynaklı fiyat artışına enflasyon beklentisi ve fiyatlama alışkanlıklarını bozmadığı müddetçe Fed müdahale etmez. Ama faiz indirimi yılın dördüncü çeyreğine veya 2026 yılına kayar.
Türkiye ABD’nin ithalatında 26. sırada küçük bir oyuncu olarak gümrük savaşında öne çıkmıyor. Ama Başkan Trump’ın yeni açıkladığı ilkelerle bakıldığında %18 KDV oranımız nedeniyle bizim gümrük vergisi oranımızda da bir artış olması kaçınılmaz gözüküyor. Bu senaryonun doğal sonucu olarak 2025 yılı için 21 milyar dolarlık cari açık tahminimiz üzerinde yukarı yönlü riskler artıyor.
