HAZİRAN 1931’de Kars’ta doğan Mehmet Ayhan Demirsu, babası subay olduğu için Türkiye’nin çeşitli şehir ve kasabalarında büyüdü. Samsun, İzmir ve İstanbul’da ilk, orta ve lise öğrenimini tamamladı. 1954 yılında İstanbul Üniversitesi Jeoloji-Coğrafya bölümünden mezun oldu.
ABD’deki Türk Eğitim Ataşeliğinden kazandığı bursla New York Queens College’da İngilizce eğitimi gördü. 1957’de Austin’deki Texas Üniversitesi’nden Yeraltı Jeoloji Mühendisliği ve Jeofizik Mühendisliği alanında yüksek lisans derecesi aldı.
Texas’ta bulunan Robert H. Ray Co.’da bölgesel jeolog olarak çalıştı. Daha sonra Index Geophysical Surveys Corporation ve Statex Petroleum Inc.’de görev yaptı. Ardından kendi şirketi Demirsu & Associates Inc.’i kurdu.
Mehmet Ayhan Demirsu, ABD’deyken babasının vasiyetini hiç aklından çıkarmadı:
- Memleketimize faydalı bir insan ol ve özellikle de istihdam yaratacak işler yap.
Babasının vasiyetini yerine getirmek için Türkiye’ye döndü, Anadolu’yu dolaştı, doğalgaz üretiminin her alanında faaliyet göstermek üzere 31 Ocak 1983’te Ankara’da “Thrace Basin Naturel Gas” (TBNG-Trakya Havzası Doğalgaz) şirketini kurdu.
1980’li yılların ikinci yarısında Tekirdağ’ın Karadeniz Mahallesi’nde artezyen çalışmaları yapılırken 150-200 metreden gaz işaretleri alındı. Bunu öğrenen TBNG, ruhsatını alıp Karadeniz Mahallesi’ndeki su sondajını gaz sondajına dönüştürdü.
Çıkan gazın ticarileşebileceği anlaşılınca TBNG’ye ABD’den ortak bulundu. İlk aktif üretin 1989-1990’da başladı. Çıkan gazın pazarlaması konusunda da ruhsat alındı. TBNG’ye bölgedeki 60 fabrikaya doğalgaz satma izni verildi. Şirket gazı fabrikalara ulaştırmak üzere kendi boru hattını kurdu.
TBNG, 2010 yılında ABD’li petrol milyarderi Malone Mitchell’in TransAtlantic Petroleum şirketine satıldı. TransAtlantic Petroleum, Trakya’da doğalgaz sondajı ve çıkarma işini 2017 yılına kadar sürdürdü. Şirket, 7 yıllık dönemde Zorlu Grubu’na bağlı Amity Oil’e ait sahaları da devraldı. TBNG, 2017 yılında yeniden el değiştirdi.
Manifesto Danışmanlık’ın ortağı Ozan Öcal, geçenlerde TBNG adına davet etti:
- Trakya’daki doğalgaz sondajı sahalarından birine birlikte gidelim mi?
TBNG CEO’su Sinan Furat’la birlikte “Gürgen 4 kuyusu” olarak anılan sondaj noktasına gittik. Sondaj çalışmalarını yerinde görüp, TBNG’nin CTO’su Gürkan Karakaya, Üretim Müdürü Aybars Çalışkan, Jeoloji Müdürü Murat Özsoy, Sondaj Müdürü Özgür Kara ve Finans Müdürü Çiğdem Eyüboğlu’ndan oluşan ekiple sohbet ettik.
Gürkan Karakaya, Güneydoğu’daki petrol sahalarında da görev yaptığını belirtti:
- 2014 yılında TBNG’ye geçtim. 2010 yılına kadar sığ hedeflerde kuyular açılmış. Daha sonra 1500-2000 metrelere inilmeye başlanmış. Şu anda Tekirdağ’da 7 farklı sahada gaz üretimi yapıyoruz.
Sinan Furat araya girip, TBNG ile ilgili bazı verileri paylaştı:
- TBNG olarak günlük 1.5 milyon metreküp kapasiteli işletme tesisi ve 1650 kilometrekareden fazla alanı kapsayan 17 lisans sahibiyiz.
- Tekirdağ ve Silivri’de toplam 90 kuyudan günlük 250 bin metreküp doğalgaz üretimi gerçekleştiriliyor. Bu gazı 60’a yakın sanayi tesisine ulaştırıyoruz.
- Geride kalan 40 yıllık dönemde TBNG’nin Trakya Bölgesi'nde arama ve üretim faaliyetleri aralıksız sürdü. Toplam 3.5 milyar metreküpü aşkın üretim gerçekleşti.
Şu noktanın altını çizdi:
- TBNG olarak Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’nin çalışmaları sonucunda TPAO’nun ardından özel sektör bazında en büyük doğalgaz arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösteriyor.
TBNG’nin 40 yıllık sürede sondaj çalışmalarına ve gaz üretimine yaptığı yatırımı merak ettim, Sinan Furat şöyle hesapladı:
- Her sondaj 1 milyon dolarlık harcama gerektiriyor. Bugüne kadar 500’e yakın sondaj yapılmış durumda.
Furat’ın bu hesabından yatırımın 500 milyon dolara ulaştığı sonucunu çıkarıp bu kez başlangıçtan bugüne gaz satışı gelirini sordum, Çiğdem Eyüboğlu hesabı ortaya koydu:
- 3.5 milyar metreküp gazın satışı gerçekleşti. 700 milyon dolarlık gelire ulaşıldı.
Şu anda çok ortaklı İngiliz fonu European Acquisition Partners’a ait olan TBNG, Tekirdağ ve Silivri’de sondaj ve doğalgaz üretim çalışmalarını devam ettiriyor.
Bölgedeki 60 fabrika, TBNG’den aldığı gazla çarklarını döndürüyor, üretimini sürdürüyor…
TBNG, 60 fabrikaya 500 kilometrelik boru hattı uzandı
TBNG CEO’su Sinan Furat, Tekirdağ ve Silivri’deki sahalardan çıkardıkları gazı ellerindeki izinler çerçevesinde bölgedeki 60 fabrikaya verdiklerini belirtti:
- TBNG, rahmetli Mehmet Ayhan Demirsu’nun ilk üretime geçtiği dönemden itibaren fabrikalara boru hattını kendisi döşemiş.
TBNG Üretim Müdürü Aybars Çalışkan, boru hattı uzunluğuna işaret etti:
- 60 fabrikaya uzanan boru hattımızın uzunluğu 500 kilometreyi buluyor.
Sinan Furat, boru hattı yatırımının altını çizdi:
- Boru hattı yatırımı 75 milyon dolara ulaşıyor.
Aybars Çalışkan, kuyu başında gazı ayrıştırma işlemi yaptıklarını bildirdi:
- Gazda nem olabiliyor. O ayrıştırmayı yapıp basıncı düşürüyoruz. Ana tesiste ikinci ayrıştırma işleminin yanı sıra kokulandırma yapıyoruz. Gaz kullanıma hazır hale gelince boru hattıyla fabrikalara gönderiyoruz.
Yüzde 1-2 düşük fiyat uyguluyoruz
TBNG CFO’su Çiğdem Eyüboğlu, 60 fabrikaya sattıkları gazın fiyatını Botaş’a endeksli belirlediklerini bildirdi:
- Biz Botaş’ın belirlediği sanayi gazının yüzde 1-2 altında bir değerle 60 müşterimize gazı satıyoruz.
Sanayi gazına 14 aydır zam yapılmadığını savundu:
- Ocak 2025’te Botaş2ın fiyatları artırmasını bekliyorduk, olmadı. Doğalgazdaki sübvansiyon bizim hesaplarımıza göre yüzde 45’iş buluyor.
Ardından ekledi:
- Doğalgaz fiyatının artışındaki gecikme bizim kârlılığımızı aşağı çekiyor. Kârlılık azalınca da yatırımcının yatırım iştahı azalıyor.
Biz de kaya gazı İşlemi yapıyoruz
TBNG CTO’su Gürkan Karakaya, Tekirdağ ve Silivri’deki sahalarda son yıllarda kaya gazı işlemi uyguladıklarını bildirdi:
- Sondajı yapıp 1500-2 bin metrede gaza ulaşıyoruz. Rezervlerin bulunduğu bölgelerde yer altı kum taşı özelliğine sahip. 4-5 metrelik gözeneklerde gaz buluyoruz. Sonra kaya gazı işlemi uygulayıp hidrolik çatlatma ile o gözenekleri birleştirip 50 metrelik alan yaratıyoruz.
Yer altındaki alan birleştirme işleminin etkisini şöyle açtı:
- Birleştirme ve alan büyütme işlemi sonrası gaz ticari olarak yüzeye çıkabiliyor.
Biz sondajı yerli Ekiple yapıyoruz
TBNG Jeoloji Müdürü Murat Özsoy, sondaj işleminin gerçekleştiği alandaki makinelerin üzerindeki şirket ismine dikkat çekti:
- Buradaki sondaj çalışmalarını Azure firmasıyla birlikte yürütüyoruz. Ülkemizde petrol, gaz sondajları genellikle yabancı ekipler tarafından yapılıyor. Bizim ekibin tümü yerli.
Yürüyen sondaj çalışmasına işaret etti:
- Saatte 30 metre sondaj yapıyoruz. 24 saatte 250-300 metreyi buluyor. Burada 1850 metrede gaz çıkarmaya başlayacağımızı öngörüyoruz.
Yeni sondajları genellikle mevcut kuyuların yakında yaptıklarını vurguladı:
- Çevrede çalışan kuyular varsa, çevresinde ek gaz alanlarının bulunabileceğine işaret ediyor.
Bu yıl üretim hedefi 100 milyon metreküp
TBNG CEO’su Sinan Furat, İngiliz fon European Acquisition Partners’in şirketi Mayıs 2021’de devraldığını belirtti:
- Şu anda günlük üretim 250 bin metreküp, bu yıl 100 milyon metreküpe çıkmasını hedefliyoruz.
Şu noktanın altını çizdi:
- Mevcut kuyularda üretim her yıl yüzde 30 azalıyor. O nedenle yeni kuyularla üretimi takviye ediyoruz.
