JEOTERMAL Enerji Derneği (JED) Başkanı Ali Kındap’la 2021 yılı yaz ortasında görüştüğümüzde dönemin TBMM Enerji Komisyonu Başkanı Ziya Altunyaldız ve Komisyon üyesi milletvekillerini 3 şehirdeki öne çıkan JES’lerde ağırladıklarını anlatmış, bu enerjinin önemini ortaya koymuştu:
- Jeotermalde yıllık elektrik üretimi 8 bin 760 saatle rekor kırıyor…
Altunyaldız ve Komisyon üyelerine jeotermal enerjinin avantajlı yanlarını göstermeye çalıştıklarını aktarmıştı:
- Jeotermal enerjide ilk yatırım bedeli yüksek olsa da sonrası rahat. İlk yatırım sonrası döviz çıktısı yok. Jeotermal, sonsuz enerji kaynağıdır.
2007’den sonra jeotermal sahalarının özel sektöre açıldığını anımsatmıştı:
- 1984’te jeotermal kaynaklı elektrik üretimi 15 MW idi. 2021 yılında 1647 MW’I buldu. Avrupa’da birinci, dünyada 4’üncü olduk.
Altunyaldız’a sektörün talebini de iletmişti:
- YEKA’larda “destek fiyat” uygulaması 15 yıl sürüyor. Jeotermalde bu süre 10 yıl. Finansmana erişimin kolaylaşması açısından bizde de “destek fiyat” süresinin 15 yıla çıkarılmasını bekliyoruz.
JED Başkanı Ali Kındap’la Mayıs 2024’te görüştüğümüzde destek süresinin kısalığının altını ısrarla çizdi:
- Jeotermal yatırımı RES ve GES’e göre uzun zaman alıyor. O nedenle YEKDEM süresinin jeotermalde 20 yıldan az olmaması gerekiyor. Ayrıca kredi kullanımı dikkate alınarak döviz bazında fiyat belirlenmesi gereği ortaya çıkıyor.
Ali Kındap, sektördeki son durumu anlatmak üzere geçenlerde gazeteye uğradı. Önce kurulu güçle ilgili mevcut veriye işaret etti:
- Ülkemizin elektrik enerjisi kurulu gücü 2024 sonu itibariyle 115 bin MW seviyesini aştı. Bunun 1728 MW’ını jeotermal enerji oluşturdu.
Şu noktaya dikkat çekti:
- 2010-2020 yılları arasında jeotermal enerji kurulu gücünü 15 MW’tan 1500 MW’ın üzerine taşıma başarısında Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM) çok önemli payı bulunuyor.
2010-2020 yılları arasındaki JES yatırımlarında MTA’nın keşiflerinin kullanıldığını anımsattı:
- Şimdi keşfedilmemiş sahalarda iş yapıyoruz. Yani, arama riski ve maliyeti özel sektörün üzerinde. Daha önce 1000-2000 metrelerde kaynağa ulaşılırken şimdi 3-4 bin metrelere inmek gerekiyor sondajlarda.
Keşif aşamasındaki harcamanın 10-20 milyon dolar düzeyinde olduğunu bildirdi:
- Hem keşif harcamasının yüksekliği hem de YEKDEM süresinin jeotermal yatırımları için yetersiz olması, yatırımcının iştahını maalesef azaltıyor hatta kaçırıyor.
Keşifler için teşvik beklediklerini, “kamu-özel işbirliği modeli”nin düşünülebileceğini vurgulayıp, YEKDEM sürecini özetledi:
- 1 Mayıs 2023 tarihi itibariyla başlayan ve bizim “Üçüncü YEKDEM” olarak adlandırdığımız süreçte jeotermal enerji yatırımlarının teşvik süresi 10 yıldan 15 yıla çıkarıldı. Bu süre uzatımı sektörümüz için yaşamsal önem taşıyordu.
- Ancak bu teşvikten yararlanmak için santrallerin 31 Aralık 2030’a kadar işletmeye alınması gerekiyor.
- Jeotermal enerjiye yatırım yapmak isteyen yatırımcılarımız lisans, izin, ruhsat, arazi alımı, ÇED, sondaj, kaynak verimliliğinin saptanması, santralin inşası ve devreye alınması aşamalarını en iyimser ihtimalle 5 yılda tamamlayabiliyor.
- Bugün pek çok yatırımcı şirketin jeotermal enerjiye girmek istediğini biliyoruz. Ancak, 30 Aralık 2030’a kadar yatırımlarını devreye alamama ihtimali yatırımcıyı düşündürüyor.
YEKDEM süresi dolan JES’leri irdeledi:
- 2024 yılında kurulu gücün yüzde 11’ine karşılık gelen 163 MW jeotermal santral YEKDEM’den çıktı. Bu yıl ise 115 MW kurulu güç YEKDEM dışı kalacak.
- 2016-2025 yılları arasında toplamda 620 MW santral destek sisteminden çıkmış olacak. Bu, toplam kurulu gücün yüzde 36’sına karşılık geliyor.
Verimliliği en yüksek yenilenebilir enerji kaynağı olan jeotermalde yatırımların önünü açmak için sektörün sesine kulak vererek teşvikleri ve süresini yeniden gözden geçirmek çok mu zor?
Bir MW jeotermal için 4 milyon dolarlık yatırıma ihtiyaç var
JEOTERMAL Enerji Derneği (JED) Başkanı Ali Kındap, yenilenebilir enerji kaynaklarının yatırım bedelleri ve kapasite verimliliğini sıraladı:
- Güneş Enerjisi Santrali (GES): 1 MW elektrik elde etmek için 500 bin dolarlık yatırım gerekiyor. Yüzde 20 verimlilik söz konusu oluyor.
- Rüzgar Enerjisi Santrali (RES): 1 MW elektrik üretmek için 1 milyon dolarlık yatırım gerekiyor. Yüzde 30 verimlilikle üretim gerçekleşiyor.
- Jeotermal Enerji Santrali (JES): 1 MW elektrik üretmek için gereken yatırım 4 milyon doları buluyor. Yüzde 90 verimlilikle üretim gerçekleşebiliyor.
Bunlara nükleer enerjiyi de ekledi:
- Nükleer Enerji Santrali: 1 MW elektrik üretmek için gereken yatırım bedeli 6 milyon doları buluyor. Verimlilik yüzde 95’e ulaşıyor.
Jeotermal enerji şebeke dostudur
JEOTERMAL Enerji Derneği (JED) Başkanı Ali Kındap, şu noktaya dikkat çekti:
- Jeotermal enerji santrallerinin elektrik üretiminde gece-gündüz, yaz-kış farkı olmaz. Hep aynı düzeyde elektrik üretimi gerçekleşir.
Şu noktanın altını çizdi:
- Jeotermal enerji santralinden elde edilen elektrik şebeke dostudur. Voltaj oynaklığı olmaz. Şebekeye hep aynı düzeyde yükle elektriği sağlar.
GES ve RES’de aynı durumun söz konusu olmadığını anımsattı:
- RES ve GES’lerde denge sağlamak için ek yatırımlar gerekiyor. Ayrıca depolama yatırımları da söz konusu oluyor. JES’te depolamaya ve dengeleyici ek yatırımlara gerek olmaz.
Ardından ekledi:
- Jeotermal, yerli ve yenilenebilir, nükleerden daha ucuz enerji kaynağıdır.
Yerin altında doğal kazan var
JEOTERMAL Enerji Derneği (JED) Başkanı Ali Kındap, jeotermal enerjiyi anlatırken şu benzetmeyi yaptı:
- Yerin altında doğal kazan var…
Sonra şu noktanın altını çizdi:
- Depolanmış bir eneridir jeoermal. Sonsuz bir ısı kaynağıdır. Ancak, aşağıdaki su yapısını korumak zorundayız.
Sondaj aşamasında yapılması gerekenler konusunda şu mesajı verdi:
- Önce sahayı iyi araştırmak gerekiyor. Ardından aşağıdaki kazanın iyi incelenmesi lazım. Reenjeksiyonun hemen kaynağın olduğu noktada değil, biraz uzağında olması en doğrusudur.
Uzaklık konusunu şöyle irdeledi:
- Reenjeksiyon bölgesi çok uzak da olmayacak çok yakın da… Aşağıdaki su yapısı doğru reenjeksiyonla korunabilir…
