Bir iş ya da oluşun, bir eylemin içinden geçmekte olduğu, geçtiği veya geçeceği süreye zaman diyoruz. İşi akışına bırakırsın çözümü zamana bırakmış olursun. Ve usulca fısıldadı zaman; “bana bırak…” Ancak aklında bulunsun ki şu anda ertelediğin, büyük ihtimalle sonsuza dek yapılmayacaktır.
Zaman, her zihin için farklı akar; 10 yılın değerini, yeni boşanmış çifte sor, 3 yılın değerini ayrılmış âşıklara sor, 1 yılın değerini sınavı başaramamışa sor, 9 ayın değerini hamile kadına, 1 günün değerini hasta yatağındakine, 1 dakikanın değerini uçağı kaçırana, 1 saniyenin değerini olimpiyattaki gümüş madalyalıya sor…
ZAMANIN COĞRAFYASI
Zamanın coğrafyası vardır. Ünlü sosyal psikolog Robert Levine, gündelik eylemlerimizin sorgulamadan kabul ettiğimiz bir boyutu olan zaman algımızı keşfetmemizi ister bizden... Her kültür, zamanı farklı algılar… İsviçre’de akrep ve yelkovan bir yere geldiğinde toplantı başlar, bir yere geldiğinde de biter. Dünyanın en hassas saatlerini zaten onlar yaparlar.
Londra’da 10 dakika geciksen dahi “zamanındasın.” New York’ta 15 dakika, Antep’te 25, Ankara’da 45 dakika gecikme dahi zamanında başlamaktır toplantıya… Oysa Arap ülkelerinde randevulaştığınız gün buluşamayabilirsiniz de… Türkiye’de mi? Bunun cevabını (lider veya il belirterek) sizden alsam?
İKİ SORU İKİ CEVAP
Zamanın bildik tanımı?
Herkes tarafından bilinen ama tanımlanması karmaşık olandır. Bilimsel tanımı, geçmişten günümüze, geleceğin ilerleyişidir. En, boy yükseklik boyutlarından oluşan uzayın zaman içinde yol almasıyla oluşan 4’ncü boyutun tanımıdır. Zamanımızı nasıl kullanıyoruz? Saatlerimiz tarafından mı yönetiliyoruz? Bu durumun şehirlerimize etkisi nedir? Peki ya bedenlerimize?
Zaman, ertelenebilir mi?
Zaman içinde ilerlemek mümkün ama geriye gelmek ancak anılar üzerinden gerçekleşebilir. Zamanın hiç kimseyi beklemez, içinde ilerlersin. Bu yüzden zamana bırakma. Yap ya da yapma ama zamana bırakma… İnsan kurgusu olan zaman; kültürleri tanımlar ve sınırlar. Böylece her birimiz; kendi zamanımızın coğrafyasının haritasını çıkararak, “çoklu-zamansallığa” sahip bir toplum olarak yaşamayı öğrenmeliyiz.
NOT
ZAMANI YÖNETEN DÜNYAYI YÖNETİR
“Zamanın tık tık’ları… Güden; yaratıkları…” ne içindeyiz zamanın, ne de büsbütün dışında… Akıp giden bu nehirde iki kere yıkanmamaktır.
Zamanı yöneten; dünyayı yönetir. Ömrün doldurman gereken muazzam bir zaman boşluğu ise, ziyandasın. Yaşıyorsan yaşlanmıyorsun… Zamana bakışın seni evrende ayrıştıracaktır.
Sözü Şeyh Galib bitirsin; “Geçti gün ferdayı ko sâat bu sâat dem bu dem.” (Dün geçti, yarın gelir mi gelmez mi belli değil; saat bu saattir, an bu an…)
