MEHMET KAYA
Sigara ve tütün ürünlerine uzunca bir süredir otomatik vergileme yapılıyor. Maktu vergi ve oransal Özel Tüketim Vergisi ayarlamalarıyla, kamunun en önemli gelir kalemlerinden biri oldu. Aynı zamanda tütün kullanımıyla mücadele için ürün pahalılaştırıldı ve bu yolla mücadele edilmeye çalışılıyor. Elbette yan etkileri var, kaçak ve kayıt dışılık için bir kar marjı açıldı. Geçtiğimiz ay sağlık katkı paylarında yapılan artış kısmi olarak geri çekildi. Elbette bunun aylık enflasyonu düşürücü bir etkisi oldu. Merkez Bankası, herkesin anlayabileceği şekilde bir analiz yayınlayarak aslında sağlık katkı payı olarak vatandaşın ödediği tutardaki artışın hala enflasyonu aylık bazda yukarı taşımakla birlikte, etkisinin azaldığını duyurdu.
Enflasyona katkısı ne olacak?
Benzer bir hamleyi Mart ayı için görmüş olduk. Sigaradaki ÖTV ve maktu vergiye “ince ayar” yapılarak fiyat artışlarına etkisi sınırlandı. Anadolu Ajansı, Hazine ve Maliye kaynaklarına dayandırarak, düzenlemenin enflasyonla mücadelede etkiyi azaltma yönlü olduğunu da duyurdu. Peki bu ciddi bir düzenleme mi? Elbette öyle. TÜFE’de alkollü içkiler ve tütünün ağırlığı 3,5228. Bunun büyük kısmı sigaradan geliyor ki ağırlığı 3,2408. Elbette gıda, kira, giyim, ev eşyası kadar değil ama bir önceki ayda ayarlama yapılan ilaçlar dahil tüm sağlık harcamaları alt kalemlerinin ağırlığı 0,10- 0,84 düzeyinde. Mart enflasyonundan bir “miktar” düşüş sağlandığını ya da etkinin azaldığını şimdiden söyleyebiliriz.
Yapılan aslında bir matematik işlemi. Elde edilecek gelir azalmaması için sigaralarda ve bazı tütün ürünlerinde maktu vergi (herhangi bir orana bağlı olmadan tutar olarak konulan vergi) 8,39 TL’den 10,5 TL’ye çıkarıldı. ÖTV ise yüzde 53,5’ten yüzde 50’ye çekildi. Peki toplam artış değişmezse enflasyona ne katkısı olacak. Sigara şirketleri uzun zamandır zaten fiyat ayarlamalarda “kamunun aklından geçenleri” okuyor. Mevcut kar seviyelerini korumak için gerekli zam tutarı azalmış oldu.
Elbette bunun sonucu Yurt İçi TÜFE’de bir olumlu etki olacak. Ancak akla gelen şu: Acaba bu tür “ayarlamalara” neden ihtiyaç duyuyoruz? Enflasyonla mücadelede beklentileri kırmak önemli. Bunlar yapıldığı zaman insanlar “bunlarla dahi uğraşılmak zorundaysa…” diye düşünürler mi?... Enflasyonla mücadelede “sanat” kısmı giderek önem kazanıyor.