Ekonominin en dinamik iş alanlarından sayabiliriz franchise sistemini. Hızlı markalaşma ve büyüme yolculuğu sunuyor muhatabına. İki tarafı var. Bir marka ve işletme becerisine sahip kuruluş ile oluşan bu know how’u (bilgi birikimi) belirlenen bölgede veya yerde kullanmak isteyen girişimciyi yanyana getiriyor. Taraflarını işin içinde aktif olarak tutan yapısıyla aslında dayanışmaya dayalı bir ortaklığın oluşmasını sağlıyor.
Bayilik oluşumundan farklı olarak Türkiye pazarına ilk girişi, 1986’da dünya devi Mc Donald’s’ın İstanbul Taksim’de şube açmasıyla olan sistem, ülkemizde zamanla çok yol aldı. Alışveriş merkezlerinin de devreye girmeye başlamasıyla yaygınlığı arttı. 2023’e geldiğimizde yerli yabancı 3 bin 700 franchise işletme pazarda faaliyet yürütüyor. Bu zincir şirketlere franchise yöntemiyle bağlı olan 66 binin üzerinde işletme var. Yıllık iş hacmi 65 milyar dolar ve bu rakam, Avrupa’da Türkiye’yi bu alanda ilk sıraya çıkarıyor. Çatısı altında çalışan kişi sayısı da 300 bini buluyor. Tüm bu rakamlar, organizasyonun içinde direk olarak bulunan işletme ve istihdamın boyutunu ortaya koyuyor. Endirek olarak sisteme hizmet eden kişi ve kurumları da saydığımızda bu rakamlar daha da yukarıya çıkıyor.
Konunun bir de yurt dışı boyutu var. İç pazarda belli noktalara gelmiş, başarılı işletmeler becerilerini ve deneyimlerini yurt dışına taşıyor. Yurt dışına açılan Türk markalarının sayısı hali hazırda 405 ve bu rakam da hızlı artma potansiyeli barındırıyor. Franchise sisteminin en iyi uygulamalarından birine sahip TAB Gıda, bugün yalnızca Türkiye’nin alanındaki en yüksek performansa sahip şirketi değil, örneğin Çin’de de başarı ile sürdürüyor iş yolculuğunu. Bursa Kebap Evi de iç pazarın yanı sıra yurt dışı yatırımlarını hızlandırıyor. Türkiye genelinde 114, yurt dışında ise 9 ülkede toplam 16 şubesiyle hizmet veren Bursa Kebap Evi, 5 yılda yurt içinde 180, yurt dışında ise 75 olmak üzere toplamda 255 şubeyle hizmet vermeyi hedefliyor.
Markaların yurt dışına ilgisi artıyor
Grup çatısı altında 2 bin 500 kişiye sağladıkları istihdamı 2024 yılında minimum 3 bin 500 kişiye çıkaracak bir planlama içerisindeler. Suudi Arabistan’a açılan, ülkenin en büyük AVM ve perakende işletmeci grubuyla anlaşma imzalayan şirketin hedef pazarları arasında ABD de bulunuyor. Bu ülkeye yönelen farklı firmalar da var kuşkusuz. Bunlardan biri olan Türkiye’nin köklü kuruluşlarından, fast food sektörünün deneyimli ismi Marmaris Büfe 1964. Markayla ilgili ayrıntılı haberi bir sonraki sayfamızda bulabileceksiniz.
Sistemin temsili kuruluşu Ulusal Franchise Derneği (UFRAD) Başkanı Mustafa Aydın, sektörü yıllardır yakından takip eden Ekonomist dergisine yaptığı açıklamada, sistemde dijitalleşme ile yapay zeka, siber güvenlik gibi tüm teknolojik yapıların daha çok öne çıkacağını ifade ediyor. Sektörün dinamik yapısının iyi takip edilmesini ve değişen şartlara ayak uydurmasının çok önemli olduğunu kaydeden Mustafa Aydın’ın açıklamalarına göre franchise sektörüne 2023 yılında 25.000’den fazla girişimci aranıyor.
Sistemin gözdesi turizm sektörü oldu
Turizm, franchise sektörünün hızlı büyüyen sahalarının başında yer alıyor. Turizm ülkesi Türkiye’de özellikle şehir oteli işletmeciliğinde franchise sistemi yaygın şekilde kullanılmaya başlandı. Turizmgazetesi.com’un araştırmasına göre, Türkiye’de yabancı zincirlerin 54 markası var. Söz konusu araştırmada, yabancı zincirlerin henüz Türkiye’ye getirmediği markaları da dahil olmak üzere 74 yeni otel işletme projesi olduğuna ilişkin bilgilere yer veriliyor. Türkiye’de başarılı yerli şirketler de franchise sistemine dahil olmaya başladı. Bunlardan biri de Elite World Hotels & Resorts Grubu. Yeni markalarıyla sektörde fark yaratan grubun franchise sahasındaki faaliyetlerine ilişkin ayrıntıları bir sonraki sayfamızda okuyabileceksiniz.
