Burcu GÖKSÜZOĞLU
■ KKM kararını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hafta sonu KKM’nin ömrünün neredeyse bitiyor olduğunu ispatlayan bir adım atıldı. Sermaye piyasalarını ilgilendiren şey KKM’nin kalkışında yükü kim üstlenecek? Devlet mi üstlenecek, bankalar mı üstlenecek? Çünkü son kararname ile bu yükü önemli ölçüde bankaların üstleneceğine yönelik bir izlenim oluştu. Göz göre göre KKM’nin tüm yükünün bankalara verilmesi çok makul bir senaryo olarak görünmüyor. Hele ki Sayın Şimşek yönetimindeki rasyonel ekonomik politikalarında. Dolayısıyla bununla ilgili tekrar bir düzenleme görebiliriz.
■ Erdoğan da mevduatlarda TL’ye geçiş adımlarının hızlandırılacağını açıkladı. Önlemlerin devamı nasıl gelebilir?
Bankalara TL mevduat sağlamanın bir avantaj yaratacağı yeni bir düzenleme gelmesi gerekir. Şu an itibariyle geldiğimiz noktada bankalar için negatif ama heterodokstan ortodoksa geçiş bir anda olmuyor mecburen bir heterodoksu başka bir heterodoksla nötrlemeniz gerekiyor. Bir anda faizleri yüzde 30- 40’a çekemeyeceğinize göre olması gerekenden daha düşük faizlerde yeni bir düzenleme olması muhtemel. Cumhurbaşkanı’nın açıklamalarından şunu çıkarabiliriz, yük bankalara yıkılırken yeni bir düzenleme ile bankaların bu dezavantajı giderilecektir. Merkez Bankası tarafından rasyoların tekrardan değiştirilmesi olabilir, bankalara ekstradan bir destek olabilir.
■ PPK beklentiniz değişti mi?
Normal şartlarda olması gereken Merkez Bankası’nın son alınan kararlardan sonra TL’yi daha cazip hale getirebilmesi açısından faizleri daha sert arttırması. Şöyle düşünün; bankalara diyorsunuz ki ‘KKM yapma, TL mevduat yap’. Buna yönelik teşvik ediyorsunuz. Bankalar TL mevduat yapabilmek için mevduat faizlerini arttırmak zorunda kalacak. Şimdi bankaların mevduat faizlerini arttırmak zorunda bırakan bir önlem alırken Merkez Bankası olarak faizleri daha az arttırırsanız bu çelişki yaratır. Ama benim beklentim 100 baz puan faiz artırımı, olması gereken şu kararnameden sonra 250 baz puandır. Her zaman olması gerektiği gibi olmuyor ve bir kere olması gereken olmadığında bir sonraki hamle zincirleme olarak olmaması gereken şeyler yolunda ilerliyor.
■ Peki mevduata yönelim için faiz kaç olmalı?
Mudiler gerçekleşen enflasyona değil, gelecekte gerçekleşmesi beklenen enflasyona bakar. Şu anda maalesef enflasyon görünümünde yön tekrar yukarı döndü. Kur da 27.20’lere kadar geldi. Enflasyonda bir etki yaratacak bunlar ister istemez. Ben yüzde 50 mevduat faizinin dahi KKM’yi ya da doları bozduracak güçte olduğunu düşünmüyorum. Seçim sonrası mevduat faizleri kısa bir dönem yüzde 45-46’lara çıkmıştı. KKM’de bir çözülme olmamıştı. Bir de yılların birikmişi var. Birçok yatırımcının parası TL’de eridi, canı yandı. O yüzden şu anda dolar mevduat sahiplerini ya da KKM sahiplerini TL mevduata çevirecek faiz oranları çok yükseldi. Görüşüm mevduat faizi yüzde 70-80’e gelmeden KKM çözülmez. Zaten şu anda ekonomi yönetiminin uğraştığı en büyük sorun bu. İnsanların TL mevduata geçeceği faiz oranı ekonomiyi durdurma noktasına getirebilir.
KKM’den çıkan paranın bir kısmı borsaya girer
■ KKM parası nereye gidebilir?
KKM’deki ya da dövizdeki parayı TL mevduata geçirecek adımlar KKM’nin cazibesini azaltacak adımlar değil, TL mevduatın cazibesini arttıracak adımlar olmalıdır. Bireysele yansıtmadan bankalara yansıtarak bunu çözmeye çalışıyorlar ama bankaların bunu çözebilmesi kolay değil. KKM’den çıkan para otomobil ya da gayrimenkule gitmez. Gayrimenkul tarafı artık olumlu değil. Türkiye’de şu an gayrimenkul arzı olsa fiyatlar tekrardan aşağı doğru giderdi ama arz bittiği için ve nüfus sürekli arttığı için fiyatlar en azından sabit kalmayı başarıyor. Otomobilde ise iç piyasada altın dönem geride kaldı. Borsa en önemli seçenek olarak duruyor. Bir kısmı borsaya gider ama hepsi değil. KKM’deki herkes borsacı değil. 3 trilyon TL’nin üzerindeki KKM’de birçok sıradan yatırımcı var. Emeklilerimiz var. Hayatında borsanın B’sini bilmeyen insanlar var. Dolayısıyla onların KKM’den borsaya girmesi çok olası değil. Yüzde 20-25’lik kısım borsaya girer ki bu bile borsa için önemli bir giriş yaratır. Eurobond’lara, dövize endeksli yatırım enstrümanlarına ve altına bir kayış olur. Altın fiyatları çok düşük seviyelere FED’in faiz artırım döngüsünün bitmesi artık yavaş yavaş bekleniyor. En azından yolun yarısından çoğunu gittik. FED’den bir faiz artırımı daha gelecek. Dolayısıyla ons altın tarafında bir fırsat penceresi var.
Dolar/TL’de henüz denge noktasında değiliz
■ Citi,’ TCMB kuvvetli faiz artışı yapmayabilir. TL sat dolar al’ tavsiyesinde bulundu. Ne dersiniz? Kurda sıçrama olur mu?
Dolar/TL bana sorulduğu zaman hep aynı şeyi söylerim. Doların adil değeri kaçtır? Bunun çok basit bir tanımı var. Cari açığımızın kapandığı, ne cari açık, ne cari fazla verdiğimiz rakam Dolar/TL için denge seviyesidir. Cari açığımız son 2 aydır yavaş yavaş kapanmaya başladı ama hala daha çok yüksek. Türkiye’nin son 12 aylık cari açığında kapanma eğilimini görmeye başladığınızda ve cari açığın kapandığı noktada kurun dengeye geldiğini söyleyebilirsiniz. Benim son hatırladığım denge kuru 7 seviyelerindeydi. Kur 4’ten 7’ye atak yaptığında cari açık kapanmıştı. Rahip Branson krizi döneminde cari açık kafa kafaya gelmişti. Ekonomi yavaşlamıştı ama cari açığımız da kapanmıştı. Yani şu anda cari açık var mı? Var. Demek ki denge noktasında değiliz.
Türkiye’de halka arz ekosistemi oluştu
■ Halka arz furyası sürer mi? Borsada öne çıkacak sektörler?
Halka arzlarla ilgili çok fazla olumlu değilim. Sebebi de şu; büyük şirketleri göremiyoruz. 100’ün üzerinde halka arz gerçekleşti son yıllarda. Türkiye’nin en büyük şirketlerini geçelim birçoğu İSO 500’e bile giremiyor. Ama burada bir win-win durumu var. Yatırımcı da giriyor. 500- 1000 lira yatırıyor, kısa süre sonra 2000 lira oluyor. Hayat şartları çok zor. Türkiye’de mutfak maliyetleri arttı. Birçok yatırımcı bu ay mutfağı halka arzlardan çıkarsam yeter gözüyle bakıyor. Haklılar mı? Haklılar. Durum böyle olunca Türkiye’de şu anda halka arz ekosistemi oluştu. Bu devam eder ama dikkat edilmesi gereken nokta halka arzlarda belli bir noktadan sonra vedalaşmayı bilmek lazım. 6-7 yıl sonra şu anda halka arz edilen şirketlerden kaçı gerçek manada Borsa İstanbul’da iyi işlem hacimleriyle trade olabilecek?
