ŞEBNEM TURHAN
Hisse senedi piyasaları bu yıl oldukça dalgalı bir seyir izledi. Kasım ayı ise borsada alımların hızlandığını özellikle geçen hafta kararı açıklanan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısı sonrasında ise oldukça dikkat çekici performans gösterdi. Merkez Bankası’nın kasım toplantısında yüzde 50 politika faizinde piyasa indirim sinyali aldı.
Kasımda yüzde 8,65 yükselen BİST100 endeksi ve diğer endeksler Merkez Bankası’nın faiz indirim döngüsüne nasıl yanıt veriyor? Garanti BBVA Yatırım’ın yaptığı çalışmaya göre 2002-2023 yılları arasındaki faiz indirimi dönemlerinde ilk faiz indiriminden 1 ay önce bankacılık, havayolları ve leasing, faktoring sektörleri güçlü alımlarla dikkat çekiyor ilk indirimden bir ay sonra ise banka ve havayolları endeksleri düşerken leasing pozitif seyrini koruyor. Politika faizi ile aylık BİST100 endeksi verileri karşılaştırıldığında ise faiz indiriminden bir önceki ay ve faiz indiriminin gerçekleştiği aylardaki yükselişler dikkat çekti.
Kasım ayında beklentiler pozitif
Merkez Bankası kasım ayı PPK karar metni piyasa uzmanları tarafından aralık ayında politika faizi için indirimin kapısını açtı. Uzmanlar kasım ayı enflasyon verisinin açıklanacağı 3 Aralık’ta ise 26 Aralık’taki Para Politikası Kurulu toplantısında olası faiz indirimi ve boyutu fiyatlamalarının hızlanacağını dile getirdi.
Aslında Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın 8 Kasım’da Enflasyon Raporu toplantısı sunumu ve soru cevaptaki performansı olumlu bulunmuş ve faiz indirimleri için ilk sinyaller o toplantıda alındı. Uzun süredir yukarı yönlü hareket için bir katalizör bulamayan Borsa İstanbul endeksleri de kasım başında önce Trump’ın ABD başkanlığına seçilmesi, ardından da Enflasyon Raporu sunumuyla güç kazanmaya başladı, dün itibariyle aylık BİST100 performansı yüzde 8,65’in üzerine taşındı.
Uzmanlar aralık ayında ilkinin yapılması beklenen politika faiz indiriminin borsaya kısa vadeli katalizör sağladığını belirterek uzun soluklu yukarı yönlü hareketler içinse 2025 ikinci yarısının beklenmesi gerekebileceğini dile getirdi. Merkez Bankası faiz indirse bile sıkı duruşu koruyacağı için ekonomik aktivitede sıkı para politikası etkisinin süreceğini belirten uzmanlar ikinci yarıdan sonra ise daha canlı bir piyasa görülmesinin olası olduğunu vurguladı.
Kasımda bilişim hariç her endekste yön yukarı
Şimdi kasım başından bu yana hisse senedi piyasasında politika faiz indirimi fiyatlamalarının başladığı göz önüne alındığında endekslerde en hızlı yükseliş yüzde 17,11 ile likit bankacılık ile yüzde 16,66 ile bankacılık endeksinde yaşandı. Onu yüzde 16,54 ile aracı kurumlar endeksi izlerken, yüzde 14,1 ile GMYO, yüzde 14,04 ile madencilik, yüzde 13,36 mali, yüzde 11,21 ile holdingler, yüzde 10,5 ile inşaat endeksi izledi.
Bu ay negatif kalan tek endeks yüzde 0,85 düşüşle bilişim olurken, ardından en kötü performansları ise yüzde 2,1 ile gıda, yüzde 2,2 ile spor, yüzde 2,9 ile sigorta ve yüzde 4,04 ile ulaştırma endeksi izledi. Aralık ayındaki olası faiz indirimi öncesinde yani ilk faiz indiriminin bir ay öncesinde aylık getiriler bilişim endeksi hariç pozitifte yer aldı.
Garanti BBVA Yatırım ilk faiz indirimi öncesi ve sonrasında ortalama sektör performanslarını inceledi. Garanti BBVA Yatırım’ın araştırmasına göre 2002-2023 yılları arasındaki faiz indirim dönemlerinde ilk faiz indiriminden bir ay önce bankacılık, havayolları, leasing sektörleri yüzde 5’in üzerinde yükseliş sağlarken ilk indirimin 1 ay sonrasında bankacılık ve havayollarında gerileme yaşandı. 2008- 2009 finansal krizi sonrasında ilk faiz indiriminden 1 ay önce ise yine bankacılık, leasing, bilişim ve havayolları sektörü yüzde 5 üzeri getiri sağladı, ilk indirim sonrasında bankalar ve havayolları geriledi. Her iki dönemde de ilk faiz indiriminden 1 ay sonra getiriye devam eden sektör leasing oldu.
İndirim öncesi ayda performanslar olumlu
Garanti BBVA Yatırım’ın incelemesi aslında ilk faiz indiriminden bir ay önce beklenti fiyatlamalarının daha olumlu olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıntılara bakıldığında 2002-2023 yılları arasında ilk faiz indiriminden 1 ay önce bankacılık endeksinin ortalama yüzde 6 yükseldiğini ilk faiz indiriminden bir ay sonra ise yüzde 5,1 düşüş yaşadığını gösterdi.
Havayolları endeksi de indirim öncesi yüzde 5,6 yükselse de 1 ay sonra indirimden yüzde 4 geriledi. Leasing, faktoring sektörü yüzde 5,3 öncesinde yüzde 1,9 sonrasında getiri sağlarken, otomotiv sektörü öncesinde yüzde 4,7 yükseldi, ardından yüzde 1,2 geriledi. BİST100 endeksi ise ortalama bir an öncesinde ilk faiz indiriminin yüzde 3,7 yükselirken, ilk faiz indirimi sonrasındaki 1 ayda ise yüzde 2,8 düşüş performansına imza attı. Madencilik sektörü ise ilk faiz indiriminden bir ay önce yüzde 2,9 düşüş yaşarken indirim sonrası ilk ay yüzde 3,8 getiri sağlamayı başardı. Telekom sektörü de indirim öncesi bir ay yüzde 0,1 kayıp yaşarken, indirim sonrası yüzde 0,7 yükseldi.
■ BİST100 endeksinin politika faiz indirimi hareketi
Merkez Bankası politika faizinin indirim dönemleri BİST100 endeksinin aylık performansları ile karşılaştırıldığında da indirim öncesi ve indirimin yapıldığı ay yaşanan aylık getiriler dikkat çekiyor. 2002-2006 yılları arasındaki indirim döneminde ilk indirimin yapıldığı Mart 2002’de BİST100 endeksi aylık yüzde 5,63 yükselse de takip eden ayda faiz indirim döngüsü sürse de yüzde 2,03, geriledi. Ekim 2002’de ise Kasım 2002’deki indirim öncesinde iki ay yüzde 15,95 ve yüzde 29,73 güçlü yükseliş yaşayan BİST100 endeksi, Nisan 2003’teki indirimde de yüzde 21,48 yükseldi.
Ağustos 2003, Ekim 2003, Şubat 2004, Aralık 2004 ve Kasım 2005’te yapılan politika faiz indirimlerine de BİST100 endeksi çift haneli yükselişlerle eşlik etti. 2008 Aralık- Mayıs 2019 dönemindeki diğer faiz indirim döngüsünde de Aralık 2008’deki ilk indirim öncesinde borsa kayıp yaşasa da indirim ayında yüzde 4,5 yükselmeyi başardı. Nisan 2009 ve Mayıs 2009’daki indirim ayları da çift haneli yükselişler gösterdi BİST100 endeksi.
Temmuz 2019- Mayıs 2020 arasındaki indirim döneminde ise Haziran ve Temmuz 2019’da yüzde 5’in üzeri getiri sağlayan BİST100 endeksi, döngünün son iki indirimi öncesinde Nisan 2020’de çift haneli yükseldi. Ağustos 2021’de başlayan indirim döngüsünde ise temmuz ve ağustos ayları BİST100 getiri sağladı. Ardından Aralık 2021’den Ağustos 2022’ye kadar faiz sabit kalırken Ağustos 2022’de son indirim döngüsü başladı. Bu indirim öncesinde yüzde 8’e yakın, ağustosta ise yüzde 22’nin üzerinde getiri sağlayan BİST100, indirimin sürdüğü Ekim 2022’de ise yüzde 25,12 yukarı hareket etti.
