Evrim KÜÇÜK
Dünyanın en büyük paladyum üreticileri Rusya ve Güney Afrika’da üretimin hız kestiği bir dönemde, oto katalizörlerden gelen ikincil arzın da bu yıl düşmesi bekleniyor. Ancak paladyum fiyatları düşen arzı avantaja çeviremiyor. Fiyatlar son 5 yılın düşük seviyesinde bulunuyor.
Faiz artışlarının yarattığı ekonomik durgunluk endişesi ve otomobil üreticilerinin daha düşük maliyetinden dolayı platine yönelmesi paladyum fiyatlarını baskılıyor. AB hafif araç satışları yükselse de, hafif araç üretimi son iki yılda yarı iletken çip kıtlığı nedeniyle kısıtlandığından yılbaşından bu yana satış hacimleri hala salgın öncesi seviyelere göre yüzde 22 daha düşük. Yeni araç üretiminin talebi karşılayamaması, hem AB’de hem de ABD’de ikinci el araçların yolda daha uzun süre kalmasına neden oldu.
Bu da hurdaya çıkan araç sayısını etkiledi ve platin grubu metallerin (PGM) geri dönüşümünü olumsuz etkiledi.
İkincil arz 2.40 milyon onsa inecek
Kullanılmış oto katalizörlerden gelen küresel ikincil paladyum arzının bu yıl daralması bekleniyor. İkincil paladyum arzının, özellikle Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da beklentilerin altında performans sergileyen otokatalizör geri dönüşümünün azalmasının bir sonucu olarak yüzde 3 düşüşle 2,46 milyon onsa gerilemesi bekleniyor. Bu arada madenlerden gelen arz da düşüyor. Küresel paladyum üretiminin 2023’te yüzde 4 düşüşle 6.20 milyon onsa düşeceği tahmin ediliyor. Nornickel’in Nadezhda izabe tesisindeki fırını değiştirmesi nedeniyle Rusya’daki üretimin geçen yıla göre neredeyse 400 bin ons daha düşük olacağı tahmin ediliyor. Güney Afrika’daki enerji krizi de üretimi olumsuz etkiliyor.
Yatırımlarda ılımlı artış var
Bu gelişmelere karşın paladyum vadelileri de neredeyse 5 yılın en düşük seviyesinde. Ons başına fiyatlar 1.245 dolara gerilemiş durumda. Paladyum, Ukrayna- Rusya savaşının patlak vermesi sonrasında ulaştığı zirveden yüzde 65 geriledi.
Yine de yatırım tarafında ılımlı artış, fiyatların güç kazanabileceğine dair beklenti yaratıyor. Paladyum ETF varlıkları ağustos sonunda 47 bin ons artarak 507 bine yükseldi. ABD, İngiltere, İsviçre ve Güney Afrika’daki ETF varlıklarının tamamında ılımlı artışlar görüldü. Ancak NYMEX’teki spekülatif vadeli işlem pozisyonları iki yıldır net açıkta bulunuyor. Ticari olmayan işlemcilerin net açık pozisyonu, ağustos başında 1 milyon onsu aştıktan sonra ay sonunda 936 bin onsa indi.
Talebi otomotiv sırtladı
Küresel paladyum talebinin bu yıl yüzde 2 artarak 9.83 milyon ons olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Otomotiv sektöründen gelen talep artışı, diğer endüstriyel kullanımlardaki daralmayı dengeliyor.
Otomotivde paladyum talebinin 2023’te yüzde 3 artışla 8.11 milyona çıkacağı tahmin ediliyor. Paladyumun endüstriyel kullanımının ise yüzde 2 oranında düşerek 1.48 milyon onsa düşeceği tahmin ediliyor. Kimya, dişçilik, elektrik ve diğer son kullanımların bu yıl biraz daralması bekleniyor. Elektrik sektörü, çok katmanlı seramik kapasitörlerde (MLCC’ler) paladyum kullanımını hâlâ azaltıyor ve paladyumun yüksek fiyatı ve kozmetik açıdan daha çekici alternatif malzemeler, paladyumun genel kullanımını kısıtlamaya devam ediyor.
