EVRİM KÜÇÜK
Dünya genelinde faiz oranlarındaki büyük sıçramanın gecikmeli olarak ekonomik sancılara yol açması bekleniyor. 2022’de yüzde 3.5 büyüyen küresel ekonominin bu yıl yüzde 3.0 ve gelecek yıl finans kuruluşlarına göre yüzde 2.5-2.9 seviyelerine yavaşlaması bekleniyor. Bu da 2024 yılında yatırımcıları yatırımlarında temkinli olmak ve tabiri yerindeyse “iğneye iplik geçirmek” zorunda bırakacak. Emtia piyasaları ekonomik yavaşlama karşısında hassas olduğundan, 2024 yılı endüstriyel metal fiyatlarını yumuşatabilir.
Endüstriyel metal fiyatları Mart 2022’deki zirvesinden bu yana düşüş gösterdi ancak halen Ocak 2020’ye kıyasla yüzde 30 daha yüksek. Bunun nedeni enflasyonist ortam ve enerji maliyetlerindeki artışın üretimde yarattığı kısıtlamalar.
Bakır yeni yılda bir istisna olabilir
2024 yılına girerken bir çok kuruluş gelecek yıl fiyatların yönü hakkında yatırımcıya rehber olabilecek raporlarını yayınlamaya başladı. Kuzey Avrupa’nın önemli finans kuruluşlarından Skandinaviska Enskilda Banken (SEB) endüstriyel metal fiyatlarının 2024’te 2023’e göre daha düşük olmasını beklediğini söylüyor. İsveç merkezli banka, fiyatların küçük bir oranda geri çekilmesinin beklerken, küresel enerji geçişinde arzı en kısıtlı olan ve büyük gereksinim duyulan bakırın istisna olabileceğine dikkati çekiyor. Bankanın 2024 yılı beklentileri özetle şöyle:
AB’de alüminyum primlerinde hazirandan bu yana düşüş
ALÜMINYUM: Londra’da fi yatlar son 1 ayda yüzde 4.45 azalarak 2.145 dolar/ ton seviyesine indi. 2024’te fi yatları düşebilir. Rusya’dan gelen alüminyum şimdilik pazara engelsiz bir şekilde akıyor. Çoğu yeniden işlenmek ve potansiyel olarak yeniden ihraç edilmek üzere Çin’e giderken, bir kısmı da Türkiye ve İtalya’ya gidiyor. Bunların hepsi küresel alüminyum havuzuna akıyor ve bu nedenle küresel pazar dengesini etkiliyor. LME’de alüminyum fi yatı şu anda kömür fiyatlarıyla uyumlu durumda ve her ikisi de bu yılın haziran ayından bu yana çoğunlukla yatay işlem gördü. Ancak AB’de alüminyum primleri Haziran ortasından bu yana yüzde 30-40 oranında düştü ve bu da orada bir zayıflığa işaret ediyor. Küresel pazar, 2024’te muhtemelen fazla verecek. Fiyatlarda ortalama beklenti 2.200 dolar.
Fiyatlarda son 1 aylık performans
BAKIR: 2024’te arz/talep dengesinin daha istikrarlı olması da gelecek dönemde açık verilmesi bekleniyor. Bakır şu anda 8.450 dolar/ton seviyesinde işlem görüyor ve Ocak 2020 başındaki seviyesinin neredeyse yüzde 37 üzerinde. Piyasanın 2024’te hafi f bir fazla vermesi, sonraki yıllarda ise daralmanın hızlanması bekleniyor. Peru’da grevler patlak verdi ve Las Bambas bakır madenindeki üretim yalnızca yüzde 20 seviyesindeydi. Daha fazla grev ve aksaklık, 2024’te de piyasanın hızla açığa çıkmasına neden olabilir. Fiyatlarda ortalama beklenti 8.500 dolar.
Endonezya’nın küresel üretimde payı
NIKEL: Endonezya fi yat üzerinden pazar payı peşinde koşuyor ve fi yatı maliyet eğrisinin aşağısına itiyor. Endonezya’nın nikel üretimi hızla artıyor. Üretimi 2022’de yüzde 54 artışla 1.6 milyon tona ulaştı ve 2022’de toplam küresel arzın neredeyse yüzde 50’sini oluşturdu. Payı 2030’a kadar yüzde 70’e ulaşacak gibi görünüyor. Düşük fi yatlar, yüksek üretim maliyetine sahip üreticileri kapanmaya zorlayacak ve Endonezya’dan nikel dalgasını büyütecek. Önümüzdeki yıllarda fi yatlarda baskı sürecek. Fiyatlar son 1 ayda yüzde 5.5 değer kaybıyla ton başına 16.600 dolar civarında. 2024 yılı ortalama fiyat beklentisi 14.500 dolar.
Fiyatlarda son 1 yılda yaşanan kayıp
ÇINKO: Fiyatlar 2.500 doları/ton civarında istikrar arıyor. Küresel inşaat sektöründeki zayıfl ık, 2024’te fi yatların zaman zaman düşmesine neden olacak. 3 aylık LME çinko fi yatı, Nisan 2022’deki zirve noktası olan 4.499 dolardan Mayıs 2023’te 2.248 dolara inmişti. Dünya çapında inşaatın yüksek faiz oranlarıyla mücadele etmesi muhtemel olduğundan talep 2024’te zorlanabilir. Ancak madenlerin kapanması düşük fi yatların bir taban oluşturmasına yardımcı olabilir. Bu yıl ortalama kasım sonu itibariyle 2.650 dolar olana yıllık ortalama fi yat için 2024 beklentisi 2.500 dolar.
Avrupa’da amonyak yakıtlı elektrik santrali kurulacak
• İngiliz şirket Centrica ve Mitsubishi Power Europe, Avrupa’nın ilk amonyak bazlı enerji üretim tesisinin İrlanda’da inşası, geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin bir mutabakat zaptı imzaladı. Proje ortakları, yakıt olarak düşük karbonlu amonyak kullanılmasının, sera gazı emisyonlarını azaltırken elektrik arz güvenliğine de katkıda bulunacağını ifade etti. Söz konusu tesis, Avrupa’da amonyak yakıtlı ilk enerji santrali olacak. Dünyanın amonyak yakıtlı ilk tesis projesi 2022 yılında Singapur’da hayata geçirilmişti.
Çin, 300 milyon tonluk kömür rezervi oluşturacak
• Çin Devlet Planlama Kurumu, kömür fi yatlarını istikrara kavuşturmak ve kömür arzını güvence altına almak amacıyla 2027 yılına kadar yedek görev yapacak bir kömür üretim düzeni kuracak. Hedef, 2030 yılına kadar 2022 yılı kömür üretiminin yüzde 7’sine karşılık gelen yıllık 300 milyon ton «sevk edilmeye hazır» yedek kömüre sahip olmak. Ülke geçen yıl 4.5 milyar tonluk kömür üretimi gerçekleştirdi. Bu planla, belirli oranlardaki kömür üretim kapasitesi gerektiğinde çıkarılmaya hazır bekletiliyor olacak.
Zambiya’da bakır üretimini artıracak imza
• Kanadalı madencilik şirketi First Quantum Minarels’ın Panama’da aldığı darbe sonrasında Zambiya’da üretimi artırmak için harekete geçti. Şirketin, dünya metal üretiminin yaklaşık yüzde 1.5’ini oluşturan dev bakır madenini kapatması isteniyor. Söz konusu operasyon, Panama’nın mal ihracatının yüzde 75’ini oluşturuyor. First Quantum, bakır üretimini 2030 yılına kadar üç katına çıkarmayı planladığını açıklayan Zambiya’da Fishtie bakır projesinin gelişimini hızlandırmak için bir anlaşma imzaladı. Fishtie’nin 2026’da bakır üretimine başlanması ve 2030’da yıllık üretimin 30 bin tona çıkması planlanıyor.
Avrupalı güneş enerjisi şirketleri ithalat kısıtlaması istiyor
• Avrupa’nın güneş enerjisi sektöründe yer alan 400’den fazla şirket geçtiğimiz hafta politika yapıcılara, ithal güneş enerjisi ürünlerinde tarife artışına yol açabilecek bir ticaret soruşturması başlatmamaları yönünde çağrıda bulundu. SolarPower Europe Derneği, imzacılar arasında 425 şirketin yanı sıra, 18 üretici derneği, 28 ulusal dernek ve araştırma enstitüsünün yer aldığını ve herkesin tarifelerin ithal fotovoltaik (PV) ürünlere uygulanmaması gerektiği konusunda hemfikir olduğunu belirtti. Avrupa PV imalat sanayi lobisi, yerel fotovoltaik endüstrisinin Çin’in “haksız rekabeti” karşısında koruması için AB’ye baskı yapıyor.
