DENİZ BİLGEN
Türkiye’ye yurtdışından 600 milyon ila bir milyar dolar sahte banknot girdiğine yönelik iddialar paniğe yol açtı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlatırken, Tüm Yetkili Müessese ve Döviz Büroları Derneği (TÜYEMDER) ise “sahte dolar” iddialarının gerçek olmadığını savundu. “İddiaların tamamı yalan ve asılsızdır. Piyasaya sürülmesi muhtemel sahte paralar yetkili müesseselerimizin makinelerinden ve uzman personelinden geçemez” ifadelerini kullanan TÜYEMDER Başkanı Mehti Şeren, “Merkez Bankası buna (sahte dolar) bizi pas geçerek nasıl ulaştı?” diye sordu. TCMB’den yapılan açıklamada “ilgili adli mercilerle koordinasyon içinde gerekli çalışmalar yürütüldüğü” belirtildi. Türkiye Bankalar Birliği de, sahte döviz dolaşımının engellenmesi amacıyla, sahte döviz kontrol ve sayım makineleri ile ATM’lerde güncellenme yapıldığını duyurdu.
1 hafta aradık, 2 tane sahte banknot bulabildik
Tüm Yetkili Müesseseler ve Döviz Büroları Derneği (TÜYEMDER) sahte dolar iddialarıyla ilgili açıklama yaptı. TÜYEMDER Yönetim Kurulu Başkanı Mehti Şeren, Kapalıçarşı’da yaptıkları basın açıklamasında, piyasada dolaşan sahte 50 ve 100 dolar banknotlarla ilgili iddiaları yalanladı. Şeren, son günlerde piyasada dolaşan sahte dolar iddialarıyla ülke ekonomisi üzerinde ciddi bir şekilde algı ve dezenformasyon yapıldığını ve halk arasında panik havası oluşturulmaya çalışıldığını söyledi. Sahte para konusunda somut deliler yerine söylentilere dayanan iddialarla kamuoyunda oluşturulmaya çalışılan paniğe dikkat çeken Şeren, “Sektör temsilcisi olarak Türkiye’deki tüm üyeler nezdinde ve sahada 1 haftadır yaptığımız çalışmalar sonucu sadece 2 adet sahne banknota ulaşabildik. Bunlar da para sayma makinelerinde geçmemiştir. Bu para dışında Kapalıçarşı’da sahte dövize rastlanmadı” ifadelerini kullandı.
Sorun bankaların alımı durdurması
Son günlerde giderek büyüyen iddialarla birlikte en önemli sorunun bankaların döviz büroları ve vatandaşlardan dolar almaması olduğunu kaydeden Şeren, “Buradaki en önemli konu bankaların, döviz bürolarından ve vatandaşlardan beyaz dolar alımını durdurması. Döviz bürolarının aldıkları dövizi elinde tutma şansı yok. Bizim böyle bir sermayemiz yok ki ülkedeki tüm beyaz doları toplayıp karşılığında Euro verelim. Bankalar bu parayı almaya başlarsa bütün sorun çözülür” dedi. Özellikle sosyal medyadan yayılan sahte ve abartılı iddiaların ekonomiye olan güveni sarstığını kaydeden Şeren, ekonomik güveni sarsanlar hakkında işlem başlatılması çağrısında bulundu.
“1 milyar dolar hacminde sahte para haberleri asılsızdır”
TÜYEMDER olarak Türkiye’de faaliyet gösteren döviz bürolarının çatı kuruluşu olduklarını ve sektörün tamamına yakınını temsil ettikleri bilgisini veren Şeren şu bilgileri verdi, “Bizler tüm yetkili müesseselerin ve döviz bürolarının ortak sesi olarak, ülkemizin finansal güvenliğini koruma noktasında kararlılıkla hareket etmekteyiz. Basında veya sosyal medyada 600 milyon dolar veya 1 milyar dolar sahte para olduğu şeklindeki haberler tamamen asılsız ve dezenformasyon amaçlıdır. Piyasada bin dolar dahi sahte parayı bile bulamadık. Bu asılsız haberleri yapan kişiler konuştukları rakamın hacmini algılayamayacak insanlardır. Yetkili müesseseler sahte parayı yakalar. Sahte para yetkisi yetkisiz işlem yapan firmalar üzerinden gelebilir. Ayrıca kuyumcular üzerinden de gelebilir. Kuyumcular teknik olarak bu duruma hazır değil. Fakat biz hazırız. Piyasada o kadar yoğun dezenformasyon var ki, bugün bir haber kanalında Japonya’dan güncelleme beklendiği bilgisine yer verildi. Güncellemeler mail yoluyla düzenli olarak gelir.”
■ SEKTÖR TEMSİLCİLERİ MERKEZ’İ İŞARET ETTİ
TÜYEMDER Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Yerlioğlu: Satamadığımız noktaya gelinceye kadar kontrol ederek alımlara devam ettik
Sahte para konusu aslında piyasada her zaman gündemde olan bir konu. Bugün bu konunun infial yaratmasının asli sebebi, Türkiye genelindeki tüm bankaların 2009 yılı öncesi, yani beyaz dolar dediğimiz dolarları ve senesi bağımsız en yenileri dahil 50 dolarlık banknotları kontrol dahi etmeden “almıyoruz” diyerek reddetmesi. Biz döviz büroları olarak sürecin başında dolarları kontrol ederek almaya devam ettik. Ancak biz de müşterimize ve bankalara veremediğimiz noktaya geldiğimiz için pazartesi itibariyle biz de alımları durdurmak zorunda kaldık. BBDK ve Merkez Bankası başta olmak üzere tüm resmi kurumlara durumu ve çözüm önerilerimizi anlatan dilekçelerimizi gönderdik.
LASİAD Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca: Merkez Bankası toplamalı
Piyasada her zaman sahte para vardır ama bu kadar abartıldığı ölçüde değil. Yeni bir durum değil. Ama bu kadar büyütüldüğü kadar da değil. Bankadan para çektiğinizde size eski basım paraları da veriyor ama geri götürdüğünüzde almıyor. Kendisi verdiğini almıyor. İTO’da bunu gündeme getirdik. Bankalar Birliği ile de görüştük. Onlar da meselenin bu kadar büyütülmediğini ama her ihtimale karşı bankalara yazı yazacaklarını söyledi. Gerekiyorsa Merkez Bankası piyasadaki eski 50 ve 100’lük banknotları toplamalı. Onların bu anlamda bir tasarrufu olmasa da aynı düşünceyi taşıyor.
TÜYEMDER Başkan Yardımcısı Adil Yazıcıoğlu: Bu hacimde bir para piyasaya sürülemez
Sözü edilen 600 milyon dolar, 1 milyar dolar gibi rakamlar ekonomi için çok büyük rakamlar. Böyle bir para ne Türkiye sınırlarından içeri sokulabilir, ne basılabilir, ne de piyasaya sürülebilir. Böyle bir şey imkansızdır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti böyle bir şeye müsaade etmez. Herkesi rahat olsun.
■ “ATM VE PARA SAYMA MAKİNELERİ GÜNCELLENİYOR”
Piyasada sahte banknotlarla ilgili spekülasyonların artmasının ardından Türkiye Bankalar Birliği ve Merkez Bankası peş peşe açıklamalar yayımladı. Türkiye Bankalar Birliği (TBB), “Sahte dövizle mücadele ve dolaşımının engellenmesi amacıyla, kullanımdaki para sayma, sahte döviz kontrol ve ATM makinelerinin gerekli kontrolleri ve güncellenmeleri yapılmaktadır” açıklamasında bulundu. TBB’den sahte döviz banknotlarına ilişkin duyuru yapıldı.
Duyuruda, son günlerde piyasada sahte döviz banknotlarının dolaşımının arttığına dair haberlerin yer aldığı kaydedilerek, şu ifadelere yer verildi: “Sahte dövizle mücadele ve dolaşımının engellenmesi amacıyla, kullanımdaki para sayma, sahte döviz kontrol ve ATM makinelerinin gerekli kontrolleri ve güncellenmeleri yapılmaktadır. Bankacılık sektörü, ilgili kamu kurumlarıyla yakın iş birliğinde, ekonomik faaliyetin sağlıklı ve kesintisiz bir şekilde devam etmesi, müşterilerin hak ve menfaatlerinin korunması ve sahte dövizle etkin mücadele için gerekli çalışmaların kısa sürede tamamlanması amacıyla hassasiyetle çalışmaktadır.”
TCMB: Sahteciliğe karşı gerekli çalışmalar yürütülüyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) da yayımladığı duyuruda, “Bankamız, banknot sahteciliği ile etkin mücadele kapsamında ilgili adli mercilerle koordinasyon içinde gerekli çalışmaları yürütmektedir” açıklamasında bulundu.
Duyuruda, TCMB’nin banknot sahteciliği ile etkin mücadele kapsamında ilgili adli mercilerle koordinasyon içinde gerekli çalışmaları yürüttüğü belirtilerek, şunlar kaydedildi: “Bu kapsamda son günlerde piyasada sahte yabancı banknot dolaşımının arttığına dair haberlere konu olan sahte efektifler, adli merciler tarafından bilirkişi raporu düzenlenmesi amacıyla Bankamıza gönderilmiştir. Söz konusu sahte efektifl ere dair Bankamız tarafından hazırlanan bilirkişi raporları, adli mercilerin yanı sıra bankacılık sektörünün uyarılmasını teminen Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) ile paylaşılmıştır. Bunun yanında teknolojik altyapıda sahteciliğe karşı tedbir alınmasına yönelik gerekli yönlendirmeler yapılmıştır.”
Savcılık soruşturma başlattı
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, yurt dışında basılan sahte dolarların piyasaya sürüldüğü iddiası üzerine resen soruşturma başlattı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Kaçakçılık, Narkotik ve Ekonomik Suçlar Soruşturma Bürosu, İstanbul’da, yurt dışında basılan sahte 50 ve 100 dolarlık banknotların piyasaya sürüldüğü ve bu nedenle Kapalıçarşı’daki bazı döviz bürolarının dolar alımını durdurduğu yönündeki iddialar üzerine harekete geçti. Başsavcılık, sahte para basımı ve dağıtımı konularının araştırılması amacıyla resen soruşturma başlattı.
■ TÜYEMDER’den çözüm önerileri
▶Bankalar, yetkili müesseselerimiz tarafından gerçek olduğu teyit edilen eski basım dolarları (beyaz dolar) kabul etmelidir.
▶ Yetkili müesseseler, doğruluğundan emin oldukları banknotların bankalarca kabul edilmesi durumunda herhangi bir sorun yaşandığında bu paraları geri alma taahhüdünde bulunmaktadır.
▶ Bu noktada, BDDK ve Merkez Bankası’na büyük görev düşmektedir. Eski basım dolarların Merkez Bankası ve özel bankalar tarafından kabul edilmesi, piyasadaki bu sorunun çözümüne büyük katkı sağlayacaktır.
▶ Sahte para iddialarına dair kamuoyunda yayılan bilgi kirliliği, gereksiz bir panik havası yaratmaktadır. Yetkililerin, doğru ve şeff af bilgilendirme yaparak vatandaşlarımızın endişelerini gidermesi önemlidir.
▶ Sahte ve abartılı iddialarla ekonomik güvenliği sarsmaya ve panik havası oluşturmaya çalışan kişi ve gruplara karşı yasal süreçler başlatılmalıdır. Bu tür eylemler, TCK 217/A maddesi kapsamında değerlendirilmeli ve cezai yaptırımlar uygulanmalıdır.
▶ TÜYEMDER olarak, tüm döviz bürolarını kapsayan bir birlik yapısının oluşturulmasını öneriyoruz. Bu yapı, sektörde düzeni sağlamak ve sahte para ile mücadelede yaptırım gücüne sahip olmak için kritik öneme sahiptir.
▶ Kuyumcular ve para transfer merkezlerinden döviz alım satımı suç olduğundan bu yerlerden döviz alım satımı yapılmaması için kamu idaresinin etkin çalışma yapmasını ve kamu spotları hazırlaması önem arz etmektedir.
