ŞEBNEM TURHAN
Enflasyonla mücadelede en önemli araç reel değerli TL için küresel çapta yükselen dolar kuruna karşı kamu yeniden savunmaya geçti. Haftanın ilk işlem günü yaklaşık 3.5-4 miyar dolarlık TL’den çıkış yaşanırken piyasa uzmanlarının hesaplamalarına göre bunun yaklaşık 3 milyar dolarını yabancı oluşturdu. Bu sert çıkışa karşı kamudan döviz satışı gerçekleştirilirken kasımın ilk 15 günü itibariyle de Merkez Bankası rezervleri geriledi, dolar/TL’de yüzde 1’in üzerinde yükseliş gerçekleşti.
Piyasa uzmanları savunma barikatını kamunun 34.60 seviyesine kurduğunu belirtirken yılsonuna kadar parça parça çıkış yaşanmasının muhtemel olduğunu ancak bir şok yaşanmasını beklemediklerini vurguladı. 2023 Mayıs sonundaki genel seçimlerin ardından geleneksel para politikasına geri dönüldü, enflasyonla mücadeleye hız verildi. Yükselen politika faizi ile sıkı para politikası uygulandı, reel değerli TL enflasyonla mücadelenin en önemli aracı olarak öne çıktı.
Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadele için TL’yi desteklemesi ve nominal faizlerin seviyesi hem yurtiçinden hem de yurtdışından yatırımcıların TL’yi tercih etmesini sağladı. Bu yıl marttaki yerel seçimler sonrasında ise yabancının carry trade girişi arttı piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye göre bu yıl Türkiye dünyada en çok carry trade getirisi sağlayanlar arasında yer aldı. Uzmanların hesaplamalarına göre mart sonrası carry trade girişi 15-20 milyar dolar seviyesini yakaladı.
Kasımda yükseliş yüzde 1’i aştı
Trump’ın ABD seçimlerini kazanmasının ardından ilk günlerde TL gücünü korusa da küresel çapta güçlenen dolar karşısında tutunamadı. Dolar/TL kasımda yüzde 1 üzerinde yükseldi, bu yılın tamamında yükselişi yüzde 17,5’e yaklaştı. Bu yükseliş yavaş gerçekleşti reel değerli TL politikası kararlılıkla sürdürüldü. Ancak bu haftanın ilk işlem gününde son dönemlerin en sert çıkışı gerçekleşti. Dolar/TL’de günlük yükseliş yüzde 0,2’ye yaklaştı bir gündü uzun süredir böyle bir yükseliş yaşanmadığı için de oynaklık artmış gibi göründü.
Piyasa uzmanlarının verdiği bilgiye göre pazartesi günü toplam çıkış 3.5- 4 milyar doları buldu TL’den bunun da yaklaşık 3 milyar doları da yurtdışına çıkıştan kaynaklandı. Uzmanlar, yılın sonunun yaklaşmasının bu harekette önemli yer tuttuğuna işaret etti. Bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre 15 Aralık sonrasında küresel çapta bir pozisyon değişikliği yaşanmıyor. Ve bu nedenle bu günlerde yatırımcılar pozisyon değiştirmek ve edindiği karı cebine atmak istiyor.
Bu haftanın ilk işlem gününde de yaşanan çoğunlukla bu oldu. Carry tradeden yakaladığı getiriyi almak isteyen yabancı çıkışı hızlandırınca diğer yatırımcıların stop pozisyonları da bundan etkilendi ve pazartesi günkü yüksek TL’den kaçış yaşandı.
Kaynakların verdiği bilgiye göre çıkışı bekleyen ancak tek bir günde bu denli hızlı olmasını beklemeyen kamu biraz hazırlıksız yakalandı ve tahmin edemedi bu yaşananları. Kamu pazartesi günü TL’yi savunmak için döviz satışlarını hızlandırdı, geçmiş dönemlerde kamu satışı yaşandığında piyasaya girip satış yapan yerli yatırımcı ise bu sefer pozisyonunu değiştirmedi.
Yılsonu dolar beklentisi 35 lira
Bankacılık sektörü kaynakları aralık ayı ortasına kadar carry trade kaynaklı çıkışların devam edeceğini 1-2 miyar doların da önümüzdeki günlerde çıkabileceğini vurguladı. Bu çıkışın dolar/TL kur seviyesini bir miktar yukarı atacağını söyleyen kaynaklar ancak bunun çok sıkıntı yaratmayacağını zaten yılsonu için ortalama dolar/TL kuru beklentilerinin de 35 seviyesinde olduğunu hatırlattı. Dün de bir miktar çıkışın devam ettiğini ancak pazartesi günü ile kıyaslandığında çok düşük olduğunu dile getiren uzmanlar, kur tarafında endişelenecek, panikleyecek bir durum ise olmadığını vurguladı. Kaynakların verdiği bilgiye göre reel değerli TL enflasyonla mücadelede tek araç olmaya devam ediyor, kuru tutmaya da kamu devam edecek.
Bu reel değerleme olduğu sürece de enflasyon aşağı gelecek. Bu nedenle kaynaklar dengede ciddi bir değişiklik görmüyor. Pazartesi kurda yaşanan oynaklık sonrasında yarınki Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizinde değişiklik olmayacağının yüzde 100 olduğunu, hatta aralık ayına ilişkin bile sinyal gelmeme ihtimalinin yükseldiğini ifade eden kaynaklar politika faizi indiriminin Ocak 2025’te başlama ihtimalinin ise güçlendiğine işaret etti. Kaynaklar bu durumun da TL’yi destekleyeceğine vurgu yaptı.
TL konusunda görüşler hala olumlu
Bir diğer bankacılık sektörü kaynağı da forward faizlerinin yükselmeye devam etmesinin geçen hafta cuma günü sonrasında pazartesi günü de bir miktar carry trade yatırımının kapatıldığını ve bu tutarların dövize dönmüş olabileceğine işaret ettiğini belirterek, döviz kurunda yükseliş görülse de TL konusunda görüşlerini değiştirmediklerini vurguladı. Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadele için TL’yi desteklemeye devam edecek olması ve nominal faizlerin yüksek seyri nedeniyle TL konusundaki görüşlerinin halen olumlu olduğunu söyleyen kaynaklar, TL para piyasası fonları ve 32 günlük mevduatın faiz getirisinin döviz kurlarında artışın üzerinde kalmaya devam edeceği görüşünde olduklarını söyledi.
Problemli durum öngörülmüyor
Bir başka bankacılık sektörü kaynağı da yurtiçinde geride kalan son 3-4 yılın fiyatlama psikolojisinin kurda kimi zaman günlük hareketlerin daha yüksek ses ve ilgi ile takip edilmesine neden olduğunu, pazartesi günü liradaki zayıflamada spekülatif amaçlı açılan uzun lira pozisyonlarında bir kısım kar realizasyonu isteğinin ağır basmış olabileceği belirtilerek, yaklaşan yıl sonu tatil döneminin de gözetilmesi gerektiğini vurguladı.
Yabancı açısından küresel işlem yapma iştahının korunacağı son 2-3 haftaya girildiğini söyleyen kaynak, hali hazırda yürürlükte olan dezenflasyon programında ek kur şokuna tahammül edilecek bir lüksün içerisinde olunmadığını kaydetti. Kaynak, ödemeler dengesindeki ciddi düzelme ve alternatif getiriler kaynaklı yerlilerin azalan DTH talebi ile birlikte bakıldığında, TCMB’nin yüksek rezerv ile ana oyuncu konumunda olduğu döviz piyasası işlemleri açısından yakın vadede ek risk başlığı oluşmadıkça herhangi bir problemli durum öngörmediklerini ifade etti.
■ Rezervlerde iki haftadır düşüş var
QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre 15 Kasım haftasında toplam döviz rezervi 0.6 milyar dolar azalışla 156.7 milyar dolara, swap hariç net rezerv de 1.5 milyar dolar azalışla 43.7 milyar dolara geriledi. 8 Kasım haftasında da toplam rezervler 2.3 milyar dolar, swap hariç net rezervler 0.6 milyar dolar, net uluslararası rezervler ise 0.4 milyar dolar azalmıştı.
QNB ekonomistlerinin TCMB’nin analitik bilançosundan hesaplamalarına göre dış varlıklar 15 Kasım haftasında 0.6 milyar dolar azaldı ki brüt döviz rezervinin de benzer değişimle 156.7 milyar dolar olduğu tahmin edildi. 15 Kasım ile biten hafta içerisinde bankaların TCMB’de zorunlu karşılık ve teminat depo çerçevesinde tuttukları döviz miktarının 1.4 milyar dolar artması brüt rezervi olumlu etkiledi. Bunu hariç tutan net rezerv ise 2 milyar dolar azalışla 58.7 milyar dolara indiğini hesaplayan ekonomistler swap hariç net rezerv de önceki haftaya göre 1.5 milyar dolar azalışla 43.7 milyar dolara düştü.
Ekonomistlerin verdiği bilgiye göre net rezerv içinde değerlendirilen yurtiçi bankalarla yapılan swap hacminin 15 Kasım haftasında 0.6 milyar dolar azalması net rezervi olumsuz etkiledi. Altın fiyatlarının gerilemesi de net rezervde 2.3 milyar dolarlık azalışa yol açtı. Kamunun döviz mevduatı ise incelenen hafta içerisinde 1.1 milyar dolar yükseldi.
Sonuç itibariyle, bu Sayılan işlemler net rezervin geçen hafta 1.8 milyar dolar gerilemesine yol açtı. Bu da, bunun dışında kalan işlemlerle (ihracat döviz alımları, reeskont kredi ödemeleri, kamu kurumlarına ve piyasaya döviz satışları, yurtdışı bankalarla depo/ swap işlemleri vs.) nette 0.2 milyar dolar döviz çıkışı olduğu anlamına geliyor. Mart sonundan beri TCMB’nin toplam döviz alışı 102.1 milyar dolar, sene başından beri de 69.5 milyar dolar oldu.
