ŞEBNEM TURHAN
Merkez Bankası ticari Türk Lirası ve yabancı para kredilerde sıkılaşmanın limitlerini artırırken ihtiyaç kredileri yüksek faizlere rağmen büyümeye devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre ihtiyaç kredileri 28 Şubat ile biten hafta itibariyle 1.51 trilyon liraya yükseldi son bir yıldaki artış yüzde 46,8’e çıkarken sadece iki ayda artış yüzde 6,23 oldu. İhtiyaç kredi faizleri ise yüzde 3,41 ile 5,25 arasında değişiyor. Bu arada son bir yılda TL ticari kredi büyümesi sadece yüzde 20,2 artış gösterdi, yabancı para kredilerde büyüme yüzde 33,2 oldu.
Merkez Bankası mart Para Politikası Kurulu (PPK) kararında kredi gelişmelerine ve iç talep üzerindeki etkilerine dikkat çekti. PPK’da belirttiği gibi ticari kredi tarafında sıkılaşmanın limitlerini artırırken tüketici kredilerinde henüz bir hamle gelmedi. İhtiyaç kredilerinde aylık yüzde 2 olan büyüme sınırı son bir yıldır değiştirilmedi. Buna karşılık BDDK ihtiyaç kredilerinde vadelere göre limitleri arttırdı.
Aylık büyüme yüzde 3’ün üzerinde
Tüm bu adımlar ihtiyaç kredilerinin ticari kredilere göre çok daha hızlı büyümesine neden oldu. Kredi kartlarında ve kredili mevduat hesaplarında yüzde 5 olan faiz oranının politika faizi indirimlerine karşın değiştirilmemesi ve limitlerin tüketilmesi de ihtiyaç kredisine olan talebi yükseltti. BDDK verilerine göre 28 Şubat itibariyle ihtiyaç kredi bakiyesi 1 trilyon 513,7 milyar liraya yükseldi. Sektörde son bir yılda ihtiyaç kredilerinde büyüme yüzde 46,8 olurken yüzde 39,05 yıllık enfl asyondan arındırıldığında ihtiyaç kredilerinde reel büyüme yüzde 5,57 olarak hesaplandı.
BDDK verilerinden yapılan hesaplamalara göre ihtiyaç kredilerinde şubat ayında aylık büyüme yüzde 3,37 ile yüzde 2 sınırının üzerinde gerçekleşti. Ocak ayında bu artış oranı yüzde 3,07 olurken, Aralık 2024'te ise yüzde 4,2'ye kadar yükseldi. Kamu mevduat bankalarında diğer banka mevduat bankalarına göre ihtiyaç kredileri çok daha hızlı artış gösterdi. BDDK verilerine göre kamu mevduat bankalarında ihtiyaç kredi bakiyesi 368.8 milyar liraya yükseldi. Son bir yılda nominal artış yüzde 68,06 olurken kamu mevduat bankalarında ihtiyaç kredilerinin reel artışı yüzde 20,86'ya ulaştı. Kamu mevduat bankalarında aylık büyüme sınırının çok üzerinde yükselişler de gerçekleşti. BDDK verilerinden yapılan hesaplamalara göre şubatta kamu mevduat bankalarında ihtiyaç kredileri yüzde 5,54, ocak ayında yüzde 5,77, Aralık 2024'te ise yüzde 8,6 büyüdü.
Yabancı mevduatta limite daha yakın
Yabancı mevduat bankalarında ise son bir yılda nominal yüzde 46,77, reel yüzde 5,55 büyüyen ihtiyaç kredileri 482.9 milyar liraya çıktı. Yabancı mevduat bankalarında aylık büyüme limitlerine daha yakın arttı ihtiyaç kredileri. Şubatta yabancı mevduat bankalarında ihtiyaç kredileri yüzde 2,43, ocakta yüzde 2,03, Aralık 2024'e ise yüzde 3,4 büyüdü. Yerli özel mevduat bankalarında ise ihtiyaç kredi bakiyesi 637.16 milyar liraya geldi. Son bir yılda ihtiyaç kredileri yerli özel mevduat bankalarında nominal yüzde 38,24 artarken reel olarak yüzde 0,6 geriledi. Aylık büyümeler ise şubatta yüzde 2,91, ocakta yüzde 2,52, Aralık 2024'te ise yüzde 2,75 olarak hesaplandı.
İhtiyaç kredi faizi yüzde 3,41-5,25 arası değişiyor
Bankaların internet sitelerinde yayımladıkları faiz oranlarına göre ihtiyaç kredi faizleri aylık yüzde 3,41 ile yüzde 5,25 arasında değişim gösteriyor. Hatta bazı bankalarda mart ayıyla birlikte ihtiyaç kredi faizlerinde 0.2 puanlık yükselişler de yaşandı. Merkez Bankası verilerine göre ise ihtiyaç kredi faizleri yüzde 64,76 seviyesinde. Merkez Bankası verisi de şubatın son haftasında önceki hafta yüzde 63,11 olan ihtiyaç kredi faizinin 1.65 puan yükseldiğini ortaya koyuyor. Ancak Aralık 2024’te başlayan politika faiz indirimleri aylık büyüme limitlerine rağmen ihtiyaç kredi faizine de yansıdı. Ocak ayına yüzde 72,5 ile giren ihtiyaç kredi faizleri 8 puana yakın gerileme gösterdi.
