SELENAY YAĞCI / İSTANBUL
Türkiye’de yenilikçi ürün, inovatif iş fikri olan girişimlerine yapılan yatırımlar, 2024’te yeniden yükselişe geçti. Startups.Watch verilerine göre toplam yatırım miktarı geçen yıl %31 artarak 1,1 milyar dolar oldu.
Yatırım adedi ise TÜBİTAK BİG’in etkisiyle yüzde 44 artışla 469’a ulaştı. Önceki yıl birinci lige düşen Türkiye, geçen yıl yeniden “1 milyar dolar” sınırının üzerindeki ‘süper lig’e yükseldi. Geçen yıl atağa geçen TÜBİTAK BİG yatırımları ve Getir’in büyük hacimli anlaşmaları çıkartıldığında ise Türkiye’de 237 yatırım turunda 804 milyon dolar yatırım yapıldı.
Yapay zeka en çok yatırım yapılan alanlardan biri olurken onu biyoteknoloji ve sağlık teknolojileri takip etti. SaaS, fintech ve oyun da en yüksek yatırımları çeken sektörler arasında yer aldı. 2021’de ilk kez “milyar dolar” seviyesine yükselen Türkiye’de girişim yatırımları 5 yılın ardından 2023’te ilk kez gerilemişti.
İki yıldır ekosistemi domine eden Getir’in mega anlaşmaları hariç, 2021’de 825 milyon dolar yatırım çeken Türk girişimler tüm zamanların rekorunu kırdı. 2022’de ise toplam yatırım 1,6 milyar dolara ulaştı. Yatırımlar, global para kıtlığının da etkisiyle 2023 yılında ise düşüşe geçerek 722 milyon dolar olmuştu.
Hisseye dayalı kitle fonlama düştü
Startup.Watch verilerine göre 2024 yılı girişim ekosisteminin özeti şöyle: TÜBİTAK BIG Fonu; biyoteknoloji alanında 42, sağlık teknolojilerinde 32 ve yapay zekâda 27 yatırım yaptı. Bu sektörler, Türkiye’de en yüksek yatırımları çeken alanlar olarak öne çıktı. BIG yatırımları hariç tutulduğunda, yine lider olan yapay zekayı SaaS, fintek ve oyun takip etti. 2024 yılında 5 yeni CVC (Corporate Venture Capital – Kurumsal Girişim Sermayesi) kuruldu ve toplam CVC sayısı 91’e ulaştı. Geçen yıl rekor sayıda GSYF (Girişim Sermayesi Yatırım Fonu) kuruluşuna izin verildi. Hisseye dayalı kitle fonlama platformlarının sayısı her yıl büyümeye devam etse de, toplam yatırım hacmi yüzde 61 azaldı ve işlem sayısı yüzde 47 düştü. Yabancı fonların Türk girişimlerine olan ilgisi azalmaya devam etti. 2019- 2024 yılları arasında, 1,1 milyar dolarlık büyüklüğe sahip toplam 421 GSYF ve 1,6 milyar dolarlık büyüklüğe sahip 60 geleneksel fon kuruldu.
“Amerika filse, İngiltere tavşan, Türkiye karınca”
Global para kıtlığının 2024 yılında aşıldığını ifade eden Startups.Watch Kurucusu ve CEO’su Serkan Ünsal, ekosistemin 2023 yılına göre 2024’te belirsizlikler olsa da toparlanma sinyalleri verdiğini belirtti. Ünsal, “Amerika’daki yatırımları file benzetirsek İngiltere tavşan boyutunda oluyor. Türkiye ise karınca boyutuna geldi. Eskiden görünmeyecek kadar küçüktü. Şimdi Türkiye ekosistemde görünür bir yerde. Türkiye yeniden ‘süper lig’ olarak adlandırılan milyar dolarlık yatırım seviyelerine ulaştı. ‘Süper lig’te Türkiye 11 ülke arasında sonuncu oldu. Birinci sırada ise Almanya yer aldı. Ancak, 2024 yılı, Türk girişim ekosistemi için halka arzlar, çıkışlar ve birleşme-satın alma işlemleriyle yatırımcılar için büyük memnuniyet getiren bir dönüm noktası oldu” dedi.
